Tương tác giữa thuốc và thức ăn

Sự tương tác giữa thuốc và thực phẩm có thể làm giảm hoặc mất tác dụng của thuốc.Sự tương tác giữa thuốc và thức ăn được định nghĩa là sự thay đổi đặc tính dược động học của một loại thuốc hoặc thành phần dinh dưỡng hoặc tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng do hậu quả của việc sử dụng một loại thuốc cùng với thức ăn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tương tác giữa thuốc và thức ăn Tương tác giữa thuốc và thức ăn Sự tương tác giữa thuốc và thực phẩm có thể làm giảm hoặc mất tác dụng của thuốc. Sự tương tác giữa thuốc và thức ăn được định nghĩa là sự thay đổi đặctính dược động học của một loại thuốc hoặc thành phần dinh dưỡng hoặc tìnhtrạng thiếu hụt dinh dưỡng do hậu quả của việc sử dụng một loại thuốc cùngvới thức ăn. Ảnh hưởng của thức ăn với thuốc Sự tương tác giữa thuốc và thức ăn nếu không được phát hiện và xử tríthích hợp có thể dẫn đến nhiều hậu quả nguy hiểm như giảm sự hấp thu của nhiềuloại thuốc, dẫn đến thất bại điều trị hoặc tăng sự hấp thu của thuốc, dẫn đến nguycơ tăng tác dụng phụ, thậm chí gây độc, thông qua sự hoạt hoá hoặc ức chế hệthống các men ở ruột bởi các thành phần dinh dưỡng. Ngoài ra, việc dùng một sốloại thuốc có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hoá, dẫn đến mất nước và điện giảicủa cơ thể. Người cao tuổi, những người mắc các bệnh ác tính, bệnh lý đường tiêuhoá, HIV/AIDS, suy dinh dưỡng là những đối tượng có nguy cơ cao nhất chịu sựtương tác này do đây là những nhóm đối tượng phải sử dụng nhiềuloại thuốc. Hầuhết các đặc điểm dược động học của thuốc đều có những thay đổi ở người già nhưsự hấp thu (do thay đổi độ pH trong dạ dày và luồng máu đến ruột), phân phối (dogiảm lượng nước, lượng mỡ dự trữ, nồng độ albumin và các protein gắn thuốctrong cơ thể), chuyển hoá (do thay đổi hoạt tính của hệ thống men cytochromeP450) và đào thải thuốc (do giảm chức năng thận). Vì lý do này, cả tính sinh khảdụng và thời gian bán thải của thuốc đều có sự thay đổi ở người già, ví dụ như cácthuốc tan trong nước sẽ có nồng độ trong máu cao hơn, còn các thuốc tan trongmỡ sẽ thải chậm hơn so với ở người trẻ tuổi. Các dạng tương tác Trên cơ sở nguồn gốc và cơ chế, có nhiều dạng tương tác khác nhau giữathuốc và thức ăn. Dạng thứ nhất là dạng bất hoạt sinh học, gây ra do sự tương tác giữa thuốcvà các yếu tố dinh dưỡng thông qua các phản ứng sinh hóa và vật lý như thủyphân, ôxy hóa, kết tủa hoặc trung hòa, dạng này thường xảy ra khi thuốc và cácchất dinh dưỡng được chỉ định qua đường truyền tĩnh mạch hoặc ống xông dạ dày.Để giảm thiểu dạng tương tác này, thuốc không nên được trộn trực tiếp với cácdung dịch dinh dưỡng. Ống xông dạ dày nên được tráng nước sau khi bơm thuốcqua. Các thuốc bơm qua xông cũng nên lựa chọn dạng dung dịch hoặc hỗn dịchthay vì nghiền dạng thuốc viên. Những thuốc với dải an toàn thấp như theophyllin,nên theo dõi chặt chẽ nồng độ thuốc trong máu. Dạng thứ 2 gây ảnh hưởng đến sự hấp thu của một loại thuốc khi dùng cùngthức ăn, dẫn đến sự tăng hoặc giảm tính sinh khả dụng của thuốc. Cả tốc độ vàcường độ hấp thu đều có thể bị giảm sút. Thức ăn gây kích thích bài tiết dịch dạdày và ruột, giúp tăng cường hấp thu thuốc. Những thức ăn với hàm lượng chấtbéo cao kích thích bài tiết muối mật giúp tăng hấp thu các thuốc tan được trongmỡ. Ngoài ra, những thức ăn giàu chất béo cũng kích thích giải phóngcholecystokinin, chất có tác dụng giảm nhu động dạ dày và làm tăng thời gian tiếpxúc giữa thuốc với niêm mạc đường tiêu hoá, dẫn đến tăng khả năng hấp thuthuốc. Một số loại thuốc như cefuroxime, erythromycin, ethylsuccinate, lovastatinvà lithium cần được dùng cùng thức ăn để có thể được hấp thu tối đa. Trong khiđó, một số thuốc khác như ampicillin, ciprofloxacin, doxycycline, tetracycline,captopril và indinavir lại không nên được dùng cùng thức ăn để có thể được hấpthu tốt nhất. Dạng tương tác thứ 3 gây ảnh hưởng đến sự chuyển hoá của thuốc. Sựchuyển hoá của thuốc trước khi được đưa vào máu ảnh hưởng rõ rệt đến cả cườngđộ tác dụng và hiệu quả của thuốc. Hệ thống men ở cả ruột và gan đều đóng vaitrò quan trọng trong quá trình chuyển hóa này ở người. Một số thành phần trongthức ăn có thể gây ảnh hưởng đến hoạt tính của các hệ thống men này. Ví dụ, nướcquả bưởi chùm là một chất ức chế men CYP3A4 ở ruột, do đó, một số loại thuốcnhư diazepam, midazolam, nifedipine, felodipine, verapamil, erythromycin,atorvastatin, cyclosporine và sertralin có thể tăng hấp thu tới 5 lần khi dùng cùngvới loại nước quả này, dẫn đến tăng nguy cơ tác dụng phụ. Một số thuốc cũng cóthể gây rối loạn chức năng tiêu hóa như clozapine, olanzapine, risperidone gây rốiloạn dung nạp đường glucose, các hoá trị liệu chống ung thư gây nôn và sợ ăn... Bên cạnh những tương tác trên, một số thành phần thức ăn còn có thể gâyảnh hưởng đến sự phân bố của thuốc ở các mô, tế bào hoặc quá trình xâm nhậpcủa thuốc vào các tạng đặc biệt. Ngoài ra, sự tương tác thuốc và thức ăn còn có thểảnh hưởng đến quá trình đào thải của thuốc và các yếu tố dinh dưỡng, gây ra do sựcản trở hoạt động của gan và thận. Để giảm thiểu sự tương tác giữa thuốc và thức ăn, những biện pháp cầnthiết nhất là chỉ sử dụng những thuốc thực sự cần thiết, trong ...