Ứng dụng hệ thống thông tin địa lí đánh giá biến động sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh thời kỳ 2005-2012

Nghiên cứu tập trung phân tích và đánh giá sự biến động sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh theo 6 loại đất: Đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất chuyên dùng, đất ở nông thôn, đất ở thành thị và đất chưa sử dụng thời kì 2005 - 2012 bằng hệ thống thông tin địa lí.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ứng dụng hệ thống thông tin địa lí đánh giá biến động sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh thời kỳ 2005-2012 JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Natural Sci., 2014, Vol. 59, No. 4, pp. 161-170 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn ỨNG DỤNG HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÍ ĐÁNH GIÁ BIẾN ĐỘNG SỬ DỤNG ĐẤT TỈNH BẮC NINH THỜI KỲ 2005 - 2012 Kiều Văn Hoan Khoa Địa lí, Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội Tóm tắt. Nghiên cứu tập trung phân tích và đánh giá sự biến động sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh theo 6 loại đất: đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất chuyên dùng, đất ở nông thôn, đất ở thành thị và đất chưa sử dụng thời kì 2005 - 2012 bằng hệ thống thông tin địa lí. Sự biến động sử dụng đất được đánh giá theo hai khía cạnh: không gian và thời gian. Ứng dụng hệ thống thông tin địa lí trong đánh giá biến động sử dụng đất là một cách hiệu quả và nhanh chóng phục vụ công tác quy hoạch và phát triển kinh tế - xã hội ở tỉnh Bắc Ninh. Từ khóa: Hệ thống thông tin địa lí, đánh giá, biến động sử dụng đất, ứng dụng GIS. 1. Mở đầu Bắc Ninh là một tỉnh thuộc Đồng bằng sông Hồng, có diện tích tự nhiên nhỏ nhất so với cả nước, quỹ đất đai của tỉnh Bắc Ninh khá khiêm tốn. Nhưng hiện nay, cùng với xu thế phát triển kinh tế - xã hội, sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đã làm cho tỉnh Bắc Ninh thay đổi nhanh chóng theo hướng giảm diện tích đất nông nghiệp, tăng diện tích đất phi nông nghiệp chủ yếu là đất sử dụng vào mục đích công nghiệp và dịch vụ. Vì vậy, việc điều tra, theo dõi, đánh giá và phân tích sự thay đổi sử dụng đất là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng. Mặc dù hàng năm đều có các báo cáo về hiện trạng và tình hình biến động đất của các ngành chức năng, nhưng hầu hết các báo cáo này chủ yếu dựa trên việc đo vẽ, thành lập bản đồ bằng phương pháp truyền thống. Đây là một công việc phức tạp, mất nhiều công sức và đòi hỏi thời gian, không đáp ứng được tính thời sự và làm các báo cáo nhanh vì tình hình diễn biến tài nguyên đất luôn biến động. Ngày nhận bài: 9/12/2013. Ngày nhận đăng: 20/4/2014. Tác giả liên lạc: Kiều Văn Hoan, địa chỉ e-mail: kieuvanhoan@hnue.edu.vn 161 Kiều Văn Hoan Ứng dụng hệ thống thông tin địa lí (Geographic Information System - GIS) đáp ứng được nhu cầu này và có khả năng giúp giải quyết những vấn đề ở tầm vĩ mô trong thời gian ngắn. Áp dụng hệ thông tin địa lí vào việc nghiên cứu sự thay đổi sử dụng đất sẽ phần nào giúp cho cơ quan quản lí có được các thông tin diễn biến nguồn tài nguyên và những biến động đất làm cơ sở cho công tác thiết kế quy hoạch và quản lí đất đai, khai thác tài nguyên đất có hiệu quả, bảo vệ môi trường sinh thái, bảo đảm cho sự phát triển bền vững lâu dài [2]. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Địa điểm và phương pháp nghiên cứu * Địa điểm nghiên cứu Bắc Ninh có tọa độ địa lí từ 20058’ đến 21016’ vĩ độ Bắc và 105054’ đến 106019’ kinh độ Đông, giáp với tỉnh Bắc Giang ở phía Bắc, phía Đông và Đông Nam giáp tỉnh Hải Dương, phía Tây và Tây Nam giáp thủ đô Hà Nội, phía Nam giáp tỉnh Hưng Yên [5]. Năm 2012 tỉnh Bắc Ninh có diện tích tự nhiên 820,053 km2 với tổng dân số 1.038.229 người. Bắc Ninh có 8 đơn vị hành chính (thành phố Bắc Ninh, các huyện và thị xã: Yên Phong, Quế Võ, Tiên Du, Từ Sơn, Thuận Thành, Lương Tài, Gia Bình), 126 đơn vị hành chính cấp xã, phường và thị trấn [3]. * Phương pháp nghiên cứu - Sử dụng dữ liệu hiện trạng sử dụng đất năm 2005, 2012 để xử lí và xây dựng bản đồ hiện trạng năm 2005, 2012. - Phân tích, đánh giá hiện trạng sử dụng đất từng năm và biến động sử dụng đất từ năm 2005 đến 2012 bằng phương pháp chồng xếp, phân tích không gian. - Phân tích biến động sử dụng đất theo đơn vị hành chính cấp huyện, theo giai đoạn 2005 - 2012. Phân tích nguyên nhân gây biến động sử dụng các loại đất giai đoạn 2005 - 2012. 2.2. Kết quả và thảo luận 2.2.1. Xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh năm 2005 và 2012 * Bản đồ hiện trạng sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh năm 2005 Dựa vào dữ liệu đã xử lí về hiện trạng sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh 2005, với chức năng phân tích và trình bày dữ liệu của GIS, tác giả đã xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh năm 2005. Năm 2005, tỉnh Bắc Ninh có các loại đất: đất nông nghiệp (NN): 59.072,39 ha (72,0%); đất lâm nghiệp (LN): 607,74 ha (0,7%); đất chuyên dùng (CD): 9.993,75 ha (45,6%); đất ở nông thôn (NT): 1.0593,52 ha (49,3%); đất ở đô thị (ĐT): 1.328,46 ha 162 Ứng dụng hệ thông tin địa lí đánh giá biến động sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh thời kì 2005 - 2012 (chiếm 5,1% diện tích); đất chưa sử dụng (CSD): 409,49 ha (0,5%). - Đất nông nghiệp bao gồm: + Đất nông nghiệp: đất nông nghiệp chiếm tỉ lệ lớn nhất chiếm 7 ...