Ứng dụng liposome trong điều trị các rối loạn liên quan đến thai kỳ

Bài viết "Ứng dụng liposome trong điều trị các rối loạn liên quan đến thai kỳ" được tổng hợp từ các nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng về hệ mang thuốc liposome có tiềm năng trong ứng dụng điều trị các rối loạn liên quan đến thai kỳ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ứng dụng liposome trong điều trị các rối loạn liên quan đến thai kỳ ỨNG DỤNG LIPOSOME TRONG ĐIỀU TRỊ CÁC RỐI LOẠN LIÊN QUAN ĐẾN THAI KỲ Nguyễn Thị Thanh Thảo1 1. Khoa Y Dược, Trường Đại học Thủ Dầu Một, email: thanhthaont@tdmu.edu.vnTÓM TẮT Phụ nữ có thể gặp nhiều bệnh lý khác nhau khi mang thai và cần phương pháp điều trị phùhợp. Ngày nay, việc điều trị luôn đi đôi với chỉ định dùng thuốc. Tuy nhiên, nguy cơ liên quanđến tác dụng có hại của thuốc với phụ nữ khi mang thai bị bỏ qua trong các tiến nghiên cứu lâmsàng, trừ một phần rất nhỏ các thử nghiệm lâm sàng được thiết kế cho các rối loạn thai kỳ cụ thể.Trong vài thập kỷ qua, hệ mang thuốc nanolipid đã chứng minh các đặc tính vượt trội giúp phânbố thuốc có kiểm soát và có nhiều nghiên cứu cho các rối loạn liên quan đến thai kỳ. Hệ mangthuốc nanolipid được cấu tạo từ những thành phần tương tự cấu trúc của màng tế bào nên độtương thích sinh học cao, giúp phân tử xâm nhập vào mô tế bào thông qua hệ tuần hoàn mà khônggây độc cho tế bào, có thể khắc phục những hạn chế của dạng bào chế dược phẩm thông thườngkhác như tác dụng phụ không mong muốn, độc tính và thuốc qua hàng rào nhau thai,… Bài báocáo được tổng hợp từ các nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng về hệ mang thuốc liposome có tiềmnăng trong ứng dụng điều trị các rối loạn liên quan đến thai kỳ. Từ khóa: Nhau thai, hệ mang thuốc nanolipid, liposome1. ĐẶT VẤN ĐỀ Phụ nữ mang thai là một đối tượng cần được quan tâm vì cơ thể đang trải qua tình trạngsinh lý đặc biệt và được khuyến cáo cân nhắc dùng thuốc ngay cả những loại thuốc không kêđơn (Soma-Pillay và nnk., 2016). Phụ nữ có thể gặp các bệnh khác nhau trong khi đang mangthai, như bất kỳ phụ nữ không mang thai và sẽ cần điều trị (Scaffidi và nnk., 2017). Tuy nhiên,việc sử dụng thuốc khi mang thai có thể ảnh hưởng hoặc gây độc cho bào thai. Dừng kê đơnthuốc cho phụ nữ có thai đôi khi không thể thực hiện và nguy hiểm do một số phụ nữ mang thaimắc các bệnh mạn tính như hen, động kinh, tăng huyết áp, ung thư,… Hầu hết các loại thuốc được kê đơn trong thai kỳ đều nằm ngoài những chỉ định điều trịban đầu và chưa được thử nghiệm ở phụ nữ mang thai. Việc kê đơn thuốc cho phụ nữ mang thaichỉ dựa trên các dữ liệu lâm sàng của phụ nữ không mang thai và các cảnh báo trong cảnh giácdược, các báo cáo tác dụng phụ (Ren và nnk., 2021). Các hoạt chất có hoạt tính trong máu củangười mẹ có thể chuyển đến thai nhi thông qua một số cơ chế: khuếch tán thụ động, vận chuyểncủa nhau thai và cơ chế endocytosis/exocytosis. Do đó, phát triển các hệ mang thuốc giải phónghoạt chất có kiểm soát, hướng đích tác dụng với mục tiêu điều trị an toàn, hiệu quả cho phụ nữmang thai và đảm bảo an toàn cho thai nhi là một nhu cầu quan trọng trong những năm qua. Cùng với sự phát triển không ngừng của khoa học công nghệ, lĩnh vực nghiên cứu về vậtliệu nano mang thuốc đã phát triển nhanh chóng và cho thấy nhiều hứa hẹn trong chẩn đoán vàđiều trị. Nhiều loại tiểu phân nano đã được đề xuất làm hệ thống mang thuốc với mong muốn hạnchế các chất có hoạt tính đi qua nhau thai, cũng như mục tiêu hướng đích tác dụng nhau thai. Vớicác đặc tính khả năng phân hủy sinh học và tương thích sinh học cao các hệ nano mang thuốc dựa 144trên cơ sở lipid thể hiện là một ứng viên tiềm năng. Các hệ mang thuốc nanolipid được phân thànhcác loại tùy thuộc vào phương pháp chế tạo hoặc đặc tính hóa lý của công thức gồm liposome,ninosome, các hạt nano lipid rắn và axit nucleic được gọi là lipoplexes. Mặc dù, liposome có một số hạn chế nhất định, song hiện nay liposome vẫn được coi làmột trong những hệ mang thuốc lý tưởng để cải thiện tính ổn định, phân phối và sinh khả dụngcủa thuốc. Liposome đã được Alec Bangham phát hiện vào những năm 60 (Bangham và nnk.,1974). Liposome là một loại cấu trúc sinh học nguồn gốc hữu cơ với thành phần cấu tạo chủyếu là phospholipid và cholesterol. Nó có cấu trúc hình cầu đơn lớp hoặc đa lớp bao bọc mộtkhoang chứa nước bên trong. Kích thước của các túi hình cầu này có thể dao động từ vàinanomet đến vài micromet. Nền tảng cho sự tự lắp ráp của các liposome là các tương tác kỵnước và lực Van der Waals giữa phospholipid và các phân tử nước. Do vậy, liposome có thểmang cả thuốc ưa nước, kỵ nước và lưỡng tính (Hình 1). Phospholipi Lớp kép phospholipi Đầu ưa nước Đuôi kỵ nước Phân tử lipophilic Phân tử ưa nước Phân tử lưỡng tính ...