Vài nét sơ lược về sự Phát triển của Triết học Trung Hoa - Phần 14

Triều Đông Hán, từ đời Linh Đế (cuối thế kỷ thư hai sau tây lịch) trở đi, Trung Quốc lại hỗn loạn, dân gian chịu trăm phần khốn khổ. Vua chúa nhu nhược, hoạn quan và ngoại thích (họ ngoại của vua) tranh nhau chính quyền, đánh nặng thuế khoá. Bọn quí tộc hà hiếp cướp bóc nông dân để làm giàu, số người đói rét nhan nhản khắp nơi, giặc giã nổi lên tứ phía.Giặc Hoàng cân (khăn vàng) mở màn cho thời Tam quốc: Tào Tháo dẹp được Hàng cân tự tôn là Nguỵ Vương, mượn tiếng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vài nét sơ lược về sự Phát triển của Triết học Trung Hoa - Phần 14 Vài nét sơ lược về sự Phát triển của Triết học Trung HoaNGỤY, TẤN VÀ LỤC TRIỀU – Phần 1 BỐI CẢNH LỊCH SỬ Triều Đông Hán, từ đời Linh Đế (cuối thế kỷ thư hai sau tây lịch) trởđi, Trung Quốc lại hỗn loạn, dân gian chịu trăm phần khốn khổ. Vua chúanhu nhược, hoạn quan và ngoại thích (họ ngoại của vua) tranh nhau chínhquyền, đánh nặng thuế khoá. Bọn quí tộc h à hiếp cướp bóc nông dân để làmgiàu, số người đói rét nhan nhản khắp nơi, giặc giã nổi lên tứ phía. Giặc Hoàng cân (khăn vàng) mở màn cho thời Tam quốc: Tào Tháodẹp được Hàng cân tự tôn là Nguỵ Vương, mượn tiếng phò Hán mà thực làáp chế vua Hán; Lưu Bị và Tôn Quyền không phục, mỗi người chiếm cứmột nơi, Lưu ở Ba Thục, Tôn ở Đông Ngô, cùng với Tào lập thành thế chânvạc. Họ Tào phế vua Hán lập nên nhà Nguỵ (220-264), sau bị Tư MãChiêu phế. Chiêu diệt được Thục và Ngô dựng nên nhà Tấn (255-419). Tấngiữ ngôi được khoảng trăm rưỡi năm, nhưng thế suy, Ngũ Hồ (năm rợ Hồphương Bắc) đem quân vào chiếm hết lưu vực sông Hoàng Hà, nhà Tấn phảidời đô xuống phương Nam (Đông Tấn) rồi bị Tống cướp ngôi. Từ đó Trung Quốc bị chia làm hai cũng như Pháp trong thế chiến vừarồi. Kế tiếp làm vua ở Nam là Tống, Tề, Lương, Trần; nối nhau ở phươngBắc là Hậu Nguỵ, Bắc Tề và Bắc Chu. Tình trạng đó kéo dài tới đầu thế kỷthứ VII, khi nhà Tuỳ thống nhất được đất đai. Vì nước bị chia như vậy nêntrong sử gọi là Lục triều (sáu triều: Đông Ngô, Đông Tấn, Tống, Tề, Lương,Trần). Tóm lại trong bốn thế kỷ đó, Trung Quốc hết loạn lạc thì bị ngoạixâm, không họ nào mạnh, dân tình cực khổ vô cùng. Tuy nhiên, không có s ựchuyển biến nào trong xã hội như ở thời Chiến Quốc, văn hóa không phátđạt. Văn chương thì duy mỹ mà triết học thì bi quan. ----PHONG TRÀO HUYỀN HỌC Nho giáo khởi sắc được một chút rồi suy; Lão, Trang thịnh và gây nênphong trào Huyền học; đồng thời Phật học bắt đầu phát triển. Chúng ta hãyxét phong trào Huyền học trước đã. Phong trào này là phong trào lãng mạn trong triết học[1]. Người mởđường phong trào là Hà Án, Vương Bật, rồi sau có nhóm Trúc Lâm thấthiền: Nguyễn Tịch, Kê Khang, Lưu Linh, Nguyễn Hàm, Hướng Tú, SơnĐào, Vương Nhung. Họ rất thích sự thanh đàm, nghĩa là sự đàm luận vềnhững lời huyền vi của Lão Tử, Trang Tử và trong Chu Dịch vì vậy người tagọi họ là Huyền học gia. Nhóm Trúc Lâm thất hiền sống rất phóng khoáng, phản đối lễ giáo,cho lễ của Khổng giáo chỉ để cho hạng người thường theo, chứ họ thì vượtlên trên những câu thúc vô lý đó. Người thì như Nguyễn Hàm, chính ngàyđoan ngọ, lấy cái quần treo lên đầu gậy, cắm ở giữa sân để phá tục cổ. Kẻ thìdám uống rượu ăn thịt trong đám tang mẹ, kẻ thì thoa phấn bôi son giả làmđàn bà. Hết thảy đều muốn quên hình hài đi, tận hưởng thú ở đời, đắm mìnhtrong thanh sắc. Nhưng bọn đó không không có tư tưởng gì mới mẻ. Có chútcông với triết học chỉ nên kể Hà Án và Vương Bật. Cả hai nhà này đều tổ thuật Lão, Trang, cho thiên địa vạn vật đều gốcở “vô”, nhưng chủ trương có điểm khác nhau. Theo Hà thì thánh nhân khôngcó hỉ, nô, ai, lạc; theo Vương thì thánh nhân cũng có thất tình như mọingười, chỉ khác là sáng suốt hơn người nên không bị thất tình làm luỵ đếnthân. Hà tuy chủ trương vô vi, theo tự nhiên như Lão Tử, nhưng lại nóirằng: “Muốn khéo trị nước thì trước hết phải trị (làm cho ngay) cái thânmình; muốn trị cái thân mình thì phải cẩn thận ở sự tập tành. Điều mình tậpmà ngay thì thân mình cũng ngay, thân mình ngay thì chẳng đợi lệnh cũnglàm”. Vương dùng học thuyết của Lão, Trang mà chú thích kinh Dịch, mởđường cho người đời sau chú thích các kinh của Lão, Trang. Vậy cả hai ông vẫn còn giữ được ít nhiều tư tưởng của Khổng giáo.Tới đời sau, Lão, Trang mới át hẳn Nho và Huyền học mới đạt được cái mứccao nhất, lưu lại cho hậu thế bộ Trang Tử chú (Chú thích sách Trang Tử). Bộnày do Hướng Tú viết, sau Quách Tương nhuận sắc thêm đưa ra nhiều kiếngiải mới, làm cho học thuyết Trang tử tiến được một bước. Trang Tử chú chủ trương rằng vạn vật tự nhiên sinh ra: “Sự vật, xétgần thì có thể biết được ở đâu mà ra, nhưng tìm nguyên nhân ngược lên đếncùng cực thì không có gốc nào cả mà là tự nó sinh ra” (Phù sự vật chi cận,hoặc tri kỳ cố; nhiên tầm kỳ nguyên dĩ chi hồ cực, tắc vô cố nhi tự nhĩdã)[2]. Nhưng trong vũ trụ, vạn vật có liên quan mật thiết với nhau; ta sở dĩnhư vầy là vì vũ trụ như vầy. Trời và người biến hoá không ngừng. Xã hộicũng biến hoá, chế độ ở thời này chỉ có ích cho thời này thôi, qua thời kháchoá ra có hại. Hễ thời thế mới thì tự nhiên có biện pháp mới để ứng với thờithế, mình chẳng phải làm gì cả mà mọi việc hoàn hảo. Như vậy là “khônglàm mà không cái gì không làm” (Vô vi nhi vô bất vi). Đại loại vũ trụ quan ...