Vài nét về kinh tế tỉnh Tuyên Quang nửa đầu thế kỉ XIX

Bài viết Vài nét về kinh tế tỉnh Tuyên Quang nửa đầu thế kỉ XIX trình bày: Tuyên Quang là "phên đậu thứ ba phía Tây" của đất nước, với vị trí chiến lược quan trọng nhà Nguyễn đã đề ra được một số chính sách, biện pháp tích cực. Tuyên Quang có tỉ lệ ruộng đất công rất ít nhưng lại là nơi tập trung nhiều tài nguyên lâm sản, khoáng sản, các chính sách kinh tế,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vài nét về kinh tế tỉnh Tuyên Quang nửa đầu thế kỉ XIXVAI NET VE KINH TE T I N H TUYEN QUANG NtfA DAU THE Kl XIXDAM THI UYfiNNGUVflN THI TRANGTinh Tuyen Quang phia ddng eachdia gidi chau Bach Thdng tinh ThaiNguyen 103 dam, phia tay den dia gidihuydn Tran Yen va chau Thuy Vi tinhHiing Hoa 148 dam, phia nam ddn dia gidieae huyen Hung Quan va Son Dildng tinhSdn Tay 37 dam, phia bac den dia gidi phuKhai Hda tinh Van Nam niidc Thanh 347dam. Ddng • tay each nhau 251 dam, nam bac each nhau 384 dam Nui eao eo VanTrung va Ngpc Mao, sdng ldn cd sdng Ld,sdng Gam, cac ciia ai Bac Ty va Binh Mdnche dd cf mat ngoai, cac don bao TuyenTinh, Yen Bien giii viing d mat trong, dayla phen dau ciia Trung Chdu, ciing la nOidia cdu quan yeu (1). Trong suot chieu dailich sii, Tuyen Quang da nhieu lan thay doiten gpi va dia gidi hanh chinh. Ban trieunam Gia Long thti nhat (1802) gpi la tranTuyen Quang. Nam 1831, Minh Menh chiahat gpi la tinh Tuyen Quang (tinh li d xa YLa huyen Ham Yen, trude dat Tuan phu, rdibo Tuan phu chi dat 2 ty Bd Chinh, An Sat).Den nam 1833, tho tii chau Bao Lac la NongVan Van lam loan, sau khi dep yen ehia chauBao Lac lam 2 huyen Vinh Dien, De Dinh,chia chau Vi Xuyen lam 2 huyen la Vi Xuyenva Vinh Tuy, dat them phii An Ninh, ddi tenchau Dai Man ggi la chau Chiem Hda. ThieuTri thii 2 (1844) ddi ten phu An Ninh lam• PGS.TS. Dai hoc Thai Nguyen Dai hoc Thai Nguyenphu Tiidng An den nam Til Dile thii 4, bochau Luc Yen ve phu kiem nhidp (2). Tinhthdng hat 2 phu gdm 8 chau huydn: Phu YenBinh cd Thu Chau, Ham Yen, Vinh Tuy vachau Luc Yen. Phu Tiidng An gdm V!nhDien, De Dinh, Vi Xuyen va Chiem Hda (3).1. K i n h t e n o n g n g h i e pVdi vi tri dia ly - chinh tri quan trpng,dat dai rdng ldn, giau tai nguydn khoangsan, Tuyen Quang cd dieu kien de phattrien, giao liiu, tiep xuc kinh te - van boagiiia mien niii vdi ddng bang. Song doTuyen Quang la tinh mien niii nen it codieu kien phat trien ndng nghiep, khdng conhieu lua gao dd nop td thue cho trieu dinh,Mae du cif dan ndi day deu lam nghe ndng,hp diing epn de lay nudc vao rudng, ddtriing lam nUdng, moi ddt gieo hat, muamang phong dang, mdi mau thudng dupc 20ganh thde. Viec cay cay ed ndi sdm ndimudn (cac chau huyen De Dinh, Vinh Dienva Chiem Hda, hang nam c^ thang 2, thang3 gieo ma, thang 4 thang 5 cay va gat vaothang 8, thang 9. Huyen Ham Yen, ChauThu va Chau Luc Yen, hang nam cii thang 4,thang 5 gieo ma, thang 6, thang 7 cay va gatvao thang 10, thang 11). Nha ndng thiidngxem ngay 8 thang 4 ed mua hay khdng, dexep dat cdng viec lam rudng. Cd cau nganVai net ve hinh ie Hnh Tuyen Quang..ngfl rang: Ngay 8 thang 4 khdng miia,rudng trung dijcng bCfa, di phat rudng cao (4).Tnldc mdt viing dat dai rdng ldn nhiiTuydn Quang, nha Nguyen tCtng budc banhanh cae chinh sach kinh te nham dem lainguon thu td thue cho trieu dinh trudc het landng nghiep. O niia d i u the ki XIX, khi vande rudng dat - Ui lieu san xuat chinh cuanong nghiep va la nen tang kinh te chu yeucua xa hpi dang diing triTdc hang loat khokhan thach thiie. Nan kiem tinh rudng ddtcua cUdng hko dia ehu gia tang, so sachmat mat, rudng ddt bi chiem doat, hoac ddirudng cdng thanh rudng tii ngay cang phdbidn. Nhung hien tUdng noi bat nhat la mdtdidn tieh rudng dat khdng nhd nam trongtay eae tho ty. Chd dp nay cd lien quan denchii trUdng thu phuc cac tii trUdng miennui eua eac nhk nudc quan chii Viet Nam.Dudi trieu Le nhdn dan midn mii giap bidngidi Vidt • Trung nhieu lan ndi day ehdnglai trieu dinh. De on dinh tinh hinh, nha Leda phong 7 ddng hp Quang cho mdi ddng hocai quan mdt viing bien cUdng gpi la thdttgc phiin thdn trong dd: Ho Ndng d BaoLac, ho Nguydn 5 Ddng Van, hp Hoang h TuLong giap huydn Hoang Su Phi ngay nay.bp Ma b Chiem Hda, Tuydn Quang, hpNguyin The d Lang Can thude Na Hang,hp Dinh, Ly, Vi 5 Bae Kan va Lang Sdn. Vditu each la ngUdi dai dien ban, mUdng dUdetrieu dinh giao eho cai quan moi cdng viectrong dia vUc, t i n g Idp Quang da namquyen sd hiiu tdi cao ve rudng dat, cai quanva phan phdi rudng dat eho cac thanh vientrong vCing eay cay, thu td thue. HuyenChiem Hda (Tuyen Quang) theo sd Ueu diaba Gia Long (1805) rudng dat tU hitu chiem100% tong dien tich (Tdng dien tieh la1.545 mau 1 s&o 1 thUdc 8 tae). Trong 143chu sd hOu tu dien thi ddng hp Ma cd 99chu {chiem 69% tong sd chu sd hflu), sdhClu: 1182 mau 9 sao 1 thUdc 8 tdc19(76,56%), hp Ha: 24 ehu (16,8%) chiem 212mSu 9 sao (13,78%). Hp Nguydn: 18 chii(12,5%), sd hiiu 128 m l u (8,3%), ho LUdngcd 1 chu vdi didn tich la 11 mau va hpKhong 1 chii, sd hflu 10 m l u 3 sao (5).Trong khi do d huyen Bao Lac cd den 248chu sd hiiu vdi tong dien tich 1.159 mau 7sao 9 thudc 5 tac thi hp Nguyen da chiemden 116 ehu sd hflu (46,8%) vdi dien tich la331 mdu 5 sao 9 thudc 2 tac (28,6%), hpNdng: 59 chu sd hflu (23,8%) vdi 442 m&u 5sao 5 thudc 8 tae (88,2%), hp Dud ...