Vài nét về thơ thị giác ở Việt Nam

Bài viết bàn về thơ thị giác nằm trong số nhiều khuynh hướng thử nghiệm của thơ đương đại Việt Nam. Một số phương thức cơ bản của thơ trực quan là: hình dung, tạo ấn tượng thị giác bằng cách kết hợp các văn bản với hiệu ứng hội họa; liên kết thơ ca với nghệ thuật biểu diễn (đa phương tiện: tranh vẽ, sắp đặt như ánh sáng, âm thanh và nghệ thuật video) tạo ấn tượng tuyệt vời đối với các giác quan, bao gồm cả mắt của chúng ta. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vài nét về thơ thị giác ở Việt Nam JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE ◦ Social Sci., 2008, Vol. 53, N . 6, pp. 1-7 V€I N’T V— THÌ THÀ GIC Ð VI›T NAM °ng Thu Thõy Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H  Nëi 1. Mð ¦u Tr÷îc n«m 1975, nâi chung v«n håc Vi»t Nam (trong â câ thì ca) n¬m ngo i dáng ch£y cõa c¡c tr o l÷u v«n ch÷ìng th¸ giîi. Tø n«m 1986, v  nh§t l  trong kho£ng 10 n«m g¦n ¥y, t¼nh h¼nh v«n håc l¤i væ còng sæi ëng bði khæng kh½ hëi nhªp, giao l÷u v  ti¸p bi¸n. Mët l¦n núa, ph÷ìng T¥y l¤i g¥y ch§n ëng s¥u xa trong t¥m hçn con ng÷íi Vi»t Nam. Nhúng ng÷íi s¡ng t¡c thuëc c¡c th¸ h» h o hùng, say s÷a trong tròng tròng l½ thuy¸t, tr o l÷u. M°c dò ch÷a h¼nh th nh n¶n mët khuynh h÷îng, mët dáng n o mang t½nh ch½nh thèng song n¸u ch¿ l  m u s­c, h÷ìng và, d§u §n th¼ ð ¥u ta công th§y ph£ng ph§t nhúng hìi h÷îng ph÷ìng T¥y §y: n o l  hi»n ¤i, hªu hi»n ¤i; n o l  t÷ñng tr÷ng, si¶u thüc, döc t½nh, s­p °t, tr¼nh di¹n, thì ngæn ngú, h¼nh håa, ç håa, t¥n h¼nh thùc, nú quy·n luªn... Cho ¸n nay, ch÷a thº câ nhúng con sè thèng k¶ v  nhúng ành gi¡ ch½nh x¡c v· gi¡ trà v  âng gâp cõa nhúng êi mîi n y song ½t nh§t chóng công ¢ mang ¸n mët luçng giâ mîi, cho ng÷íi th÷ðng thùc nhúng §n t÷ñng, nhúng c£m xóc mîi. Trong ph¤m vi mët b i vi¸t n y, chóng tæi muèn nâi æi i·u v· thì thà gi¡c ð Vi»t Nam. 2. Nëi dung Trong làch sû cõa lo¤i h¼nh thì n y th¼ Guillaume Apollinaire l  ng÷íi ti¶n phong trong vi»c mð ra kh£ n«ng ç h¼nh ho¡ cõa thì, bi¸n thì th nh mët lo¤i h¼nh ngh» thuªt thà gi¡c (t¡c ëng tr÷îc ti¶n v  trüc ti¸p tîi thà gi¡c cõa ng÷íi åc). Tr¶n th¸ giîi, thì thà gi¡c ¢ tøng l  cuëc chìi say m¶ cõa c¡c nh  thì: J.M. Junoy, J. Folguera, J.Salvat, A.del Valle, G. de Torre... Vi¸t b i Chim bç c¥u bà dao ¥m v  vái phun n÷îc, Apollinaire tr¼nh b y c¡c c¥u thì theo h¼nh mët con chim bç c¥u, theo h¼nh nhúng tia n÷îc våt l¶n hai b¶n rçi cong xuèng. Ð Vi»t Nam, thì thà gi¡c xu§t hi»n tø thíi Thì mîi (xu§t hi»n mët c¡ch tü ph¡t nh¬m chèng l¤i sü qu£n thóc cõa luªt thì chù c¡c nh  thì câ l³ ch÷a h· câ þ ni»m v· mët lo¤i h¼nh thì nh÷ th¸ n y): Gi§c mëng con 1 (cuèi tªp, T£n  ), S÷ìng rìi, Ho ng hæn, M÷a (Nguy¹n V¾). ¸n thíi kh¡ng chi¸n, nhúng nh  thì 1 °ng Thu Thõy câ ch½ h÷îng c¡ch t¥n (Húu Loan, Tr¦n D¦n, L¶ ¤t) ¢ i theo b÷îc ch¥n cõa Maiakovsi ð n÷îc Nga vîi nhúng s¡ng t¤o v· thì bªc thang, leo dáng, v­t dáng nh¬m c÷ïng l¤i nhúng lèi mán quen thuëc, nh¤t nh m m  thì ti·n chi¸n ¢ ành và Trong nhúng n«m g¦n ¥y, còng vîi sü thay êi quan ni»m v· thì, v· h¼nh thùc ngh» thuªt cõa thì ca, mèi quan h» giúa h¼nh thùc v  nëi dung; thì hi»n ¤i c ng th½ch thó hìn vîi nhúng s¡ng t¤o n y. Sü thùc t¿nh v· b£n n«ng thu¦n khi¸t cõa thì khi¸n cho nâ câ mët di»n m¤o kh¡c so vîi tr÷îc. Vi»c · cao t½nh thì ¢ khi¸n thì thì hìn. Nhúng y¸u tè ngo¤i hi»n cõa nâ ng y c ng ÷ñc chó þ. Thì xu§t hi»n tr÷îc m­t ng÷íi åc nh÷ th¸ n o l  mët mèi bªn t¥m khæng nhä cõa thi nh¥n. Khæng ½t nh  thì quan ni»m: thì khæng ch¿ l  ngh» thuªt cõa ngæn tø m  cán l  ngh» thuªt cõa thà gi¡c, th½nh gi¡c; thªm ch½ thì câ thº l  mët lo¤i h¼nh ngh» thuªt mang t½nh nguy¶n hñp (gi u kh£ n«ng k¸t hñp vîi c¡c ngh» thuªt kh¡c). Ng÷íi ta khæng ch¿ åc v o c¥u chú m  cán xem thì... Thì thà gi¡c ng y c ng câ nhi·u c¡ch thùc biºu hi»n phong phó. ‡n t÷ñng thà gi¡c khæng ch¿ ¸n vîi ëc gi£ tø h¼nh thùc tr¼nh b y c¥u chú tr¶n v«n b£n m  cán tø nhúng y¸u tè phi ngæn ngú: hëi håa, ¡nh s¡ng, ¥m thanh, s¥n kh§u, vô ¤o... Ng÷íi åc s³ câ nhúng c£m gi¡c thó và khi ¸n vîi thì cõa Tr¦n D¦n, L¶ ¤t, D÷ìng T÷íng, Vô Trång Quang, L¶ V«n T i, Ph÷ìng Lan, Lynh Bacardi, Vi Thuý Linh, Tø Huy, Nguy¹n Thóy H¬ng... 2.1. T¤o h¼nh, g¥y §n t÷ñng thà gi¡c tr¶n v«n b£n ngæn tø b¬ng c¡ch s­p °t, b i tr½ b i thì th nh mët h¼nh h i °c bi»t D÷ìng T÷íng l  mët trong nhúng nh  thì luæn tr«n trð vîi vi»c êi mîi, c¡ch t¥n thì. Æng ¢ ÷ñc m»nh danh l  nh  thì thà gi¡c. D÷ìng T÷íng r§t chó þ c¡ch x¸p °t c¡c chú tr¶n trang, t¡ch c¡c cöm tø, c¡c m¨u tü, xuèng h ng mët c¡ch b§t th÷íng º gia t«ng hi»u qu£ cõa þ thì, nh¤c t½nh cõa thì: Noel löa len len ¶m tê tæng truy·n Hç bí len ng÷íi len ±n len li¹u loen m­t loen m u nhen r«m r«m gaine men nen ren em quen Em v· phè l°ng láng ê chuæng ll·nh llu·nh n÷îc lli llu¥ng lloang ll÷ng lli¶ng llinh lluæng buæng boong ad lllibitum ...