Vai trò của dịch thuật văn học trong tiếp xúc văn hoá phương Tây ở Nhật Bản

Bài viết phân tích làm rõ phần nào vai trò của dịch thuật văn học trong tiếp xúc văn hóa phương Tây ở Nhật Bản trong thời kỳ cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của dịch thuật văn học trong tiếp xúc văn hoá phương Tây ở Nhật BảnVai trß cña dÞch thuËt v¨n häc trong tiÕp xóc v¨n hãa ph−¬ng T©y ë NhËt B¶n (*) NguyÔn TuÊn Khanh C«ng cuéc Duy T©n Minh TrÞ (1868-1912) ®· lµm dÊy lªn kh¸t väng m·nh liÖt cña toµn d©n NhËt B¶n nh»m Häc tËp ph−¬ng T©y, ®uæi kÞp ph−¬ng T©y vµ v−ît ph−¬ng T©y, KÕt hîp c¸i tèt nhÊt cña ph−¬ng T©y víi tinh thÇn NhËt B¶n. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao viÖc dÞch thuËt v¨n häc ch©u ¢u, ®Æc biÖt tõ ®Çu thÕ kû XX, ®· mang l¹i t¸c nh©n kÝch thÝch ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn v¨n ch−¬ng míi ë NhËt B¶n. Cã thÓ nãi kh«ng mét nhµ v¨n NhËt B¶n cã tÇm quan träng nµo mµ kh«ng chÞu ¶nh h−ëng th«ng qua sù hiÓu biÕt v¨n häc ch©u ¢u. V¨n häc NhËt B¶n tõ ngµy Êy ®· tiÕp thu nhiÒu trµo l−u t− t−ëng vµ v¨n häc ph−¬ng T©y: chñ nghÜa tù do, chñ nghÜa l·ng m¹n, chñ nghÜa t−îng tr−ng, chñ nghÜa tù nhiªn, chñ nghÜa hiÖn thùc..., ®¸nh dÊu mét sù më ®Çu thùc sù cho v¨n xu«i theo phong c¸ch hiÖn ®¹i, nhuÇn nhuyÔn nh÷ng yÕu tè ph−¬ng T©y. Bµi viÕt d−íi ®©y ph©n tÝch lµm râ phÇn nµo vai trß cña dÞch thuËt v¨n häc trong tiÕp xóc v¨n hãa ph−¬ng T©y ë NhËt B¶n trong thêi kú cuèi thÕ kû XIX - ®Çu thÕ kû XX.H Çu hÕt nÒn v¨n xu«i NhËt B¶n trong thÕ kû kÕ tiÕp thêi kúkh«i phôc nÒn qu©n chñ Minh trÞ nªn tÝnh chÊt hiÖn ®¹i ®èi víi mét t¸c phÈm khi nã tiÕp nhËn trùc tiÕp tõ mét sè nhµ v¨n n−íc ngoµi.(∗)§iÒu nµy(1868) ®Òu ®−îc gäi b»ng thuËt ng÷ còng gi¶i thÝch t¹i sao viÖc dÞch thuËt“hiÖn ®¹i”, mÆc dï sù biÕn ®æi v¨n häc v¨n häc ch©u ¢u, ®Æc biÖt tõ ®Çu thÕthùc sù chØ cã thÓ nhËn thÊy kho¶ng kû XX, ®· mang l¹i t¸c nh©n kÝchhai thËp kû sau ®ã, vµo cuèi nh÷ng thÝch ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn v¨nn¨m 1880, cã lÏ bëi chóng ph¶n ¸nh ch−¬ng míi ë NhËt B¶n. RÊt nhiÒunh÷ng vÊn ®Ò cña x· héi ®−¬ng thêi, nhµ phª b×nh v¨n häc NhËt B¶n ®ÒuhoÆc bëi c¸c kü x¶o v¨n ch−¬ng ®−îc ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh r»ng lÞch sö v¨nsö dông mµ tr−íc ®©y ng−êi ta ch−a häc NhËt B¶n hiÖn ®¹i kh«ng cã g×tõng thÊy ë NhËt B¶n, hoÆc bëi nh÷ng kh¸c h¬n ngoµi lÞch sö cña nh÷ng trµo¶nh h−ëng ngo¹i lai cã thÓ nhËn ra l−u ®Çy thµnh c«ng do tiÕp nhËn nÒntrong c¸ch biÓu hiÖn. C¸ch dÔ dµng v¨n häc ch©u ¢u, hoÆc nÒn v¨n häcnhÊt, vµ th−êng cã hiÖu qu¶ nhÊt lµt×m hiÓu c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®· lµm (∗) ViÖn Nghiªn cøu §«ng B¾c ¸.36 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2007NhËt B¶n s¸ng t¸c sau thêi qu©n chñ NhËt B¶n. ¤ng phª ph¸n tÝnh chÊtMinh TrÞ còng chØ lµ mét nh¸nh nhá tÇm th−êng cña truyÖn NhËt B¶n lóccña v¨n häc ch©u ¢u (quan ®iÓm cña ®ã chØ nÆng miªu t¶ dôc t×nh; «ng chñChiba Senichi, nhµ nghiªn cøu v¨n tr−¬ng tiÓu thuyÕt ph¶i kh¬i s©u t×nhhäc rÊt cã uy tÝn ë NhËt B¶n). Ng−êi c¶m ®»ng sau hµnh ®éng, theo mÉuta cã thÓ c«ng nhËn hay kh«ng c«ng v¨n häc Anh. Trong t¸c phÈm nµy, «ngnhËn quan ®iÓm nghiªn cøu nµy, ®· ®Ò cËp tíi quyÒn tù do cña ý chÝnh−ng mét ®iÒu hiÓn nhiªn lµ c¸c nhµ (theo häc thuyÕt cña Kant) vµ toµnv¨n NhËt B¶n hiÖn ®¹i ®· chÞu t¸c vÑn nghÖ thuËt cña tiÓu thuyÕt trªn c¬®éng hÕt søc s©u s¾c khi ®äc së ph©n tÝch hµnh vi vµ t×nh c¶m cñaDostoevski, Nietzche, Joyce, Proust vµ ng−êi mét c¸ch l«gÝc. §©y lµ mét kh¸ic¸c t¸c gi¶ ch©u ¢u næi tiÕng kh¸c. niÖm cã tÝnh chÊt c¸ch m¹ng, nã ®èiMét khuynh h−íng m« pháng vµ dÞch ®Þch tuyÖt ®èi víi nh÷ng nguyªn t¾cc¸c t¸c phÈm v¨n häc ch©u ¢u b¾t ®Çu ®¹o ®øc m« ph¹m ®· ngù trÞ trong v¨nxuÊt hiÖn råi ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®Õn xu«i thêi ®¹i Tokugawa. ChÝnh nã rètnçi vµo cuèi nh÷ng n¨m 1880, chóng cuéc ®· dÉn ®Õn mét sù thay ®æi quanta nh×n thÊy nhiÒu t¸c phÈm pháng träng khiÕn v¨n xu«i chiÕm mét vÞ trÝtheo c¸c t¸c phÈm Robinson Crusoe trung t©m trong v¨n häc NhËt B¶n.cña Dofoe, Kh«ng t−ëng cña Thomas Tr−íc khi NhËt B¶n b¾t ®Çu giaoMore, Sù thó téi (Confessions) cña th−¬ng víi c¸c n−íc ph−¬ng T©y vµoRousseau, mµ c¶ Wilhehn Tell cña cuèi thËp niªn 1850, do chÝnh s¸ch bÕSchiller råi Hamlet, Vua Lear, Ng−êi quan táa c¶ng h¬n hai tr¨m n¨m cñal¸i bu«n thµnh Venice cña chÝnh quyÒn Tokugawa Bakufu,Shakespeare n÷a. Víi tÊt c¶ nh÷ng nh÷ng s¸ch vë ...