Vai trò của nữ giới trong gia đình qua một số nghiên cứu xã hội học

Trong các vấn đề đặt ra, bình đẳng giới - nâng cao địa vị phụ nữ cần phải được lồng ghép trong các giải pháp và là điều kiện tiên quyết nhằm hướng đến phát triển bền vững trong giai đoạn tới. Nghiên cứu này tập trung phân tích vai trò của phụ nữ trong gia đình qua một số nghiên cứu xã hội học trong những năm qua.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của nữ giới trong gia đình qua một số nghiên cứu xã hội học Nguyễn Đỗ Hương Giang và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 112(12)/1: 213 - 217 VAI TRÒ CỦA NỮ GIỚI TRONG GIA ĐÌNH QUA MỘT SỐ NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC Nguyễn Đỗ Hương Giang*, Lèng Thị Lan Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và đạt được công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước vào năm 2020, Việt Nam đã đề ra hàng loạt những chủ trương lớn cũng như các chính sách cụ thể. Bên cạnh vấn đề xóa đói giảm nghèo là những vấn đề xã hội khác như khả năng tiếp nhận cơ hội của hộ gia đình được tạo ra do chuyển đổi cơ cấu kinh tế, thay đổi mô hình chi tiêu, giảm mức sinh, nâng cao trình độ học vấn, chăm sóc sức khỏe. Trong các vấn đề đặt ra, bình đẳng giới - nâng cao địa vị phụ nữ cần phải được lồng ghép trong các giải pháp và là điều kiện tiên quyết nhằm hướng đến phát triển bền vững trong giai đoạn tới. Nghiên cứu này tập trung phân tích vai trò của phụ nữ trong gia đình qua một số nghiên cứu xã hội học trong những năm qua. Từ khoá: Vai trò, giới, gia đình,, nghiên cứu, xã hội học. MỞ ĐẦU* Bàn về phụ nữ, chủ tịch Hồ Chí Minh đã dẫn lời của C.Mác: “Ai đã biết lịch sử thì biết rằng muốn sửa sang xã hội mà không có phụ nữ giúp vào thì chắc chắn không làm nổi. Xem tư tưởng và việc làm của đàn bà con gái thì biết xã hội tiến bộ thế nào”. Người cũng dẫn lời của Lênin: “Đảng cách mệnh phải làm sao dạy cho đàn bà nấu ăn cũng biết làm việc nước, như thế cách mệnh mới gọi là thành công” (Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 2, tr. 288) [11]. Tư tưởng này được khẳng định trong Hiến pháp nước Việt Nam dân chủ cộng hoà năm 1946 và được khẳng định lại trong Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 (được sửa đổi và bổ sung năm 2001): “Công dân nam nữ có quyền ngang nhau về mọi mặt chính trị, kinh tế, xã hội và gia đình. Nhà nước và xã hội tạo điều kiện để phụ nữ nâng cao trình độ mọi mặt, không ngừng phát huy vai trò của mình trong xã hội” (Điều 63). Việc giải phóng phụ nữ, nâng cao vị thế của phụ nữ, thực hiện “nam nữ bình quyền” là một trong những mục tiêu đấu tranh cơ bản của sự nghiệp các mạng xã hội. Việc phụ nữ tham gia vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội là tất yếu của lịch sử phát triển con người và xã hội. * Nghị quyết số 04/NQ-TW của Bộ Chính trị ra ngày 27-7-1993 đã khẳng định: “Phụ nữ có vai trò quan trọng trong xây dựng gia đình cần tạo điều kiện để phụ nữ kết hợp hài hòa giữa nghĩa vụ công dân và chức năng người mẹ trong việc xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc”. Trong mỗi gia đình, phụ nữ là người đảm nhiệm các vai trò sản xuất và đóng vai chính trong vai trò tái sản xuất: tái sản xuất sinh học, tái sản xuất sức lao động và tái sản xuất ra cơ cấu cộng đồng. Trong các mục tiêu và giải pháp nhằm phát triển bền vững kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường, công bằng và tiến bộ xã hội trong đó có bình đẳng giới và nâng cao địa vị phụ nữ đồng thời là mục tiêu và điều kiện để đạt được phát triển bền vững. Khi đánh giá sự phát triển từ lăng kính giới, phát triển bền vững đòi hỏi sự tham gia đầy đủ và bình đẳng của phụ nữ ở các cấp độ. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi bước đầu khái lược những nghiên cứu về vai trò giới mà cụ thể ở đây là phụ nữ để làm rõ hơn bức tranh về vai trò của phụ nữ trong nghiên cứu khoa học xã hội, đặc biệt là xã hội học để từ đó chỉ ra những khoảng trống trong nghiên cứu về giới và vai trò của phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số. NHỮNG KHÁI NIỆM LIÊN QUAN Vai trò: Theo từ điển xã hội học Oxford: Vai trò là một khái niệm then chốt trong lý thuyết 213 Nguyễn Đỗ Hương Giang và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ xã hội học. Nó nhấn mạnh những kỳ vọng xã hội gắn với những “vị thế hay vị trí nhất định trong xã hội và nó phân tích sự vận hành của những kỳ vọng ấy”. Vai trò giới: Theo từ điển xã hội học Oxford: cho đến những năm 1970, đây vẫn là một cách thức chủ yếu mà xã hội học thao tác hoá khái niệm về những khác biệt và mối quan hệ giữa nam và nữ, coi vai trò giới là một sản phẩm của quá trình “xã hội hoá hơn là sản phẩm của sinh học. Nó không những phải chịu những chỉ trích tương tự như lý thuyết vai trò, mà còn bởi vì nó che giấu quyền lực và bất bình đẳng trong vấn đề giới”. NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ VAI TRÒ CỦA NỮ GIỚI Những nghiên cứu nước ngoài: Những vai trò riêng biệt của người vợ và người chồng xuất phát từ “phân công lao động trong gia đình”. Những nghiên cứu kinh điển về Gia đình và hệ thống xã hội (Family and Social System) (1957), Elizabeth Both quan sát thấy trong một cặp vợ chồng thì có một người thường có trách nhiệm chăm lo cho gia đình về mặt tài chính, còn người kia thì đảm nhận những việc nội bộ như chăm lo nhà cửa và chăm sóc con cái. Nhưng cũng có dao động nhất định về mưc độ phân chia các vai trò của chồng và vợ. Tác giả đã nhận định rằng, ngay cả trong giai cấp lao động cũng có sự chuyển đổi về những vai trò chung của chồng và vợ, với cuộc hôn nhân lý t ...