Vai trò của sinh thiết tủy xương trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh đa u tủy xương

Bài viết Vai trò của sinh thiết tủy xương trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh đa u tủy xương trình bày về: Bệnh lý đa u xương tủy, tổ chức học, hình thái tế bào, đặc điểm học của tương bào, vi môi trường tủy xương, hóa mô miễn dịch... Mời các bạn cùng tìm hiểu về bệnh đa u tủy xương được đề cập trong bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của sinh thiết tủy xương trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh đa u tủy xươngTổng QuanY Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 4 * 2015VAI TRÒ CỦA SINH THIẾT TỦY XƯƠNG TRONG CHẨN ĐOÁNVÀ TIÊN LƯỢNG BỆNH ĐA U TỦY XƯƠNGNgô Ngọc Ngân Linh*, Lê Thanh Tú*, Phù Chí Dũng*ĐẶT VẤN ĐỀĐa u tủy xương là một bệnh lý ác tính củadòng tế bào B biệt hóa. Trong các bệnh lý ungthư, đa u tủy chiếm tỉ lệ 1%. Trong các bệnh máuác tính, đa u tủy xương chiếm khoảng 10% và làbệnh phổ biến đứng hàng thứ hai, chỉ sau bệnhlymphoma không-Hodgkin. Sinh bệnh học củabệnh ĐUTX là bất thường nhiễm sắc thể và sựtương tác giữa tế bào tương bào và các yếu tố vimôi trường trong tủy xương. Bệnh đặc trưng bởisự tăng sinh và tích luỹ bất thường các tế bàodòng tương bào trong tuỷ xương, xuất hiệnprotein đơn dòng trong huyết thanh và nướctiểu, tổn thương các cơ quan đích. Các đặc trưngtrên cũng là 3 tiêu chuẩn cho chẩn đoán xác địnhbệnh.Phân biệt plasmocyte phản ứng hayplasmocyte ác tính và đánh giá số lượng tế bàoplasmocyte trong tuỷ xương là một bước quantrọng trong việc chẩn đoán và theo dõi điều trịbệnh đa u tủy và các rối loạn tương bào khác. Vìvậy, luôn luôn phải phân tích giải phẫu mô bệnhhọc tủy xương (histopathology). Mặc dù dịch húttủy xương (BMA) là đủ để chẩn đoán vi thểtrong hầu hết các trường hợp(10,6). Tuy nhiên, cósự khác biệt đáng chú ý và một tương quantương đối kém trong việc xác định tỷ lệ phầntrăm của các tế bào plasma tủy xương giữa BMAvà mẫu sinh thiết tủy xương (BMB)(16). Điều nàyđược giải thích là do đa u tủy xương có thể biểuhiện từng ổ hoặc do ảnh hưởng của quá trình xơhóa tủy làm cho dịch tủy khó hút. Nghiên cứucủa Sanja Stifter ghi nhận tỷ lệ phần trămplasmocyte ước tính cao hơn ở mẫu tủy sinhthiết (50%) so với mẫu tủy hút (29%)(26). Ngoàiviệc xác định số lượng plasmocyte, sinh thiết tủyxương kết hợp hóa mô miễn dịch còn giúp phân* Bệnh viện Truyền máu – Huyết họcTác giả liên lạc: ThS. BS. Ngô Ngọc Ngân Linh,78biệt được tế bào plasmocyte phản ứng hay áctính. Giải phẫu mô bệnh học tủy xương có thểcung cấp một số đặc điểm mô học và hình tháihọc có thể có ý nghĩa tiên lượng, cũng như chobiết một số chi tiết về đặc điểm vi môi trườngtủy xương và hoạt động tạo máu của tủy xương.Các đặc điểm mô bệnh học sinh thiết tủy xươngvà vai trò trong chẩn đoán, theo dõi và tiênlượng bệnh đa u tủy xương sẽ được đề cập trongphạm vi chuyên đề này.TỔ CHỨC HỌCBước đầu tiên trong quá trình chẩn đoán môbệnh học là để phân biệt tăng plasmocyte làplasmocyte phản ứng hay plasmocyte ác tính.Trong tăng plasmocyte phản ứng, các tế bàotương bào (plasmocyte) nằm trong các cụm tếbào nhỏ theo các khe thường dọc theo các mạchmáu. Tế bào plasmocyte ác tính (tế bào đa u tủy)thường hiện diện thành đám, các nốt lớn hơn(20).(Hình 1)Hình 1. Sinh thiết tủy xương Đám tế bào tươngbào tụ lại ở vùng tế bào mỡ và tế bào tạo máu. Hoạtđộng hủy cốt bào trong xương xốpCó ba kiểu tổn thương chính trong đa u tủy:- Theo gian kẽ, có hoặc không có tích tụĐT: 0902 778 222,Email: nganlinhnn@yahoo.comChuyên Đề Truyền Máu Huyết HọcY Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 3 * 2015tương bào ở bè xương (paratrabecular). Thấmnhập mô mỡ ở khoảng kẽ và giữa các tế bào tạomáu liên quan đến quá trình diễn tiến âm thầmvà hủy xương từ từ. Vị trí của tế bào plasma nằmxung quanh các mạch máu nhỏ thấy trong cảtrường hợp ác tính cũng như các trường hợptăng plasmocyte phản ứng.- Tập trung thành nốt hoặc trong các dảirộng. Thâm nhiễm dạng nốt có tương quanvới tổn thương hủy xương đa ổ và bệnh tiếntriển(20,26). Hiếm khi chỉ thấy xâm nhập chỉdạng nốt.- Xâm nhập thành đám lớn lan tỏa trong tủyhoặc thâm nhiễm sarcomatous gặp ở các trườnghợp hủy xương lan tỏa với mật độ xương mỏngđi. Kiểu xâm nhập này được một số tác giả cho làcó tiên lượng xấu nhất(20,22,26).Hình 2. Ba dạng khác nhau của tương bào; Atrưởng thành, B trung gian. H&E 600xNhững đặc điểm tế bào tương bào khôngbình thường như thế này không được đưa vàocác tiêu chí phân loại hình thái học hiện tại, mặcdù thực tế rằng một tế bào bất thường hình tháiplasma có thể chỉ ra sự hiện diện của đa u tủy,không phụ thuộc vào tỷ lệ phần trăm của các tếbào plasma. Ghi nhận của các hình thái biến thểcủa các tế bào ung thư trong huyết tương, liênquan đến tiên lượng kém hơn, là rất quan trọngđể cảnh báo các bác sĩ lâm sàng để có thể nhậnbiết các khối u rất ác tính tiến triển nhanh.(26) Xéttheo khía cạnh này, ba đặc điểm tế bào học củacác tế bào plasma rất là quan trọng.Chuyên Đề Truyền Máu Huyết HọcTổng QuanHÌNH THÁI TẾ BÀOHình thái tế bào của tế bào plasmocyte làquan trọng và có thể có ý nghĩa tiên lượng.Trong khi ở một số bệnh nhân ghi nhận mộthình thái tế bào plasma đồng nhất, một số khácghi nhận biểu hiện hình thái tế bào plasmakhông đồng nhất trong các giai đoạn khác nhaucủa bệnh.Có thể gặp ba kiểu hình thái tế bào tươngbào khác nhau: tế bào trưởng thành, tế bàotrung gia ...