Vai trò của xét nghiệm trong điều trị bệnh sốt rét

Một hội nghị tư vấn kỹ thuật đã được Tổ Chức Y Tế Thế Giới (TCYTTG) triệu tập vào các ngày 25-26 tháng 10 năm 2004 để thảo luận về vai trò của xét nghiệm trong điều trị bệnh sốt rét (SR), và báo cáo của hội nghị này đã được công bố năm 2006 trong một tài liệu dầy 40 trang có tựa là “The role of laboratory diagnosis to support malaria disease management – Focus o*n the use of rapid diagnostic tests in areas of high transmission” (WHO/HTM/MAL/2006.1111). Nhằm mục đích phổ biến ý kiến của các...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của xét nghiệm trong điều trị bệnh sốt rét Vai trò của xét nghiệm trong điều trị bệnh sốt rétMột hội nghị tư vấn kỹ thuật đã được Tổ Chức Y Tế Thế Giới (TCYTTG) triệutập vào các ngày 25-26 tháng 10 năm 2004 để thảo luận về vai trò của xét nghiệmtrong điều trị bệnh sốt rét (SR), và báo cáo của hội nghị này đã được công bố năm2006 trong một tài liệu dầy 40 trang có tựa là “The role of laboratory diagnosis tosupport malaria disease management – Focus o*n the use of rapid diagnostic testsin areas of high transmission” (WHO/HTM/MAL/2006.1111).Nhằm mục đích phổ biến ý kiến của các chuy ên gia đã tham gia hội nghị, chúngtôi xin trích dịch một số khuyến cáo và kết luận của hội nghị.Trong tình hình hiện nay ở các tỉnh thuộc khu vực phía Nam, các que thử chẩnđoán nhanh đã được triển khai tuy chưa rộng rãi và vai trò của xét nghiệm pháthiện SR qua kính hiển vi có phần nào giảm vì nhiều nguyên nhân (biến động xétnghiệm viên, trang thiết bị thiếu và cũ, kết quả xét nghiệm dương tính giảm…), hyvọng những khuyến cáo và kết luận của hội nghị này sẽ giúp cho những người làmcông tác phòng chống SR hiện nay quan tâm h ơn đến vai trò của xét nghiệm trongbệnh SR.Một số khuyến cáo của hội nghị:1. Chẩn đoán ký sinh trùng ở các tuyến khác nhau trong hệ thống y tế: Việc chẩn đoán nhanh chóng và chính xác bệnh SR là chìa khóa cho việcđiều trị có hiệu quả, hướng dẫn xử trí các trường hợp sốt và làm giảm sử dụngkhông cần thiết các thuốc SR. Việc chẩn đoán bệnh SR với độ nhạy cao l à quantrọng ở mọi tuyến, và là cần thiết cho những đối tượng dễ mắc SR nhất, một bệnhcấp tính có thể nhanh chóng dẫn đến tử vong. Khẳng định chẩn đoán lâm sàng về mặt ký sinh trùng phải là một phần củathực hành lâm sàng tốt nhằm cải thiện chất lượng chăm sóc y tế. Các phòng xét nghiệm soi tìm SR bằng kính hiển vi hiện đang có cần đượccủng cố. Khi không thể soi kính hiển vi thì phải sử dụng các que thử chẩn đoánnhanh và phải có các hệ thống đảm bảo chất lượng thích hợp. Việc đảm bảo chất lượng của soi kính hiển vi và que thử chẩn đoán nhanhcần được đẩy mạnh ở mọi cấp của hệ thống y tế.2. Các yêu cầu về chất lượng xét nghiệm để hỗ trợ cho việc điều trị bệnh SR:·Các que thử chẩn đoán SR nhanh phải có độ nhạy cao trong mọi tình huống.Trước đây TCYTTG đã khuyến cáo một độ nhạy 95% ở mật độ 100 ký sinh trùng/ml. Để giảm nguy cơ bỏ sót các trường hợp bệnh thật, các que thử chẩn đoánnhanh phải có khả năng phát hiện ký sinh trùng một cách đáng tin cậy ở gần vớimật độ nói trên.·Các que thử chẩn đoán SR nhanh phải có tính ổn định cao, nghĩa l à có một thờihạn sử dụng dài. Phải duy trì chuẩn mực trong chẩn đoán ở mọi tuyến bằng một hệthống đảm bảo chất lượng. Chất lượng của que thử chẩn đoán nhanh tại thực địaphải được so sánh thường xuyên với kết quả soi ở kính hiển vi.·Các que thử chẩn đoán nhanh nào phát hiện kháng nguyên có thời gian hiện diệnngắn trong máu thì có lợi thế trong việc theo d õi diễn tiến bệnh và sự đáp ứng vớicác thuốc SR.·Khi Plasmodium falciparum là loài chiếm ưu thế (> 90%) thì các que thử chẩnđoán nhanh nào chỉ phát hiện P. falciparum là thích hợp. Ở những vùng mà P.vivax có một tỷ lệ bệnh đáng kể thì nên sử dụng các que thử chẩn đoán nhanh pháthiện được cả falciparum và không phải falciparum.3. Các lợi ích của chẩn đoán ký sinh trùng về mặt lâm sàng:·Việc chẩn đoán dựa trên ký sinh trùng giúp loại trừ bệnh SR khi chẩn đoán phânbiệt các nguyên nhân sốt, có thể góp phần cải thiện việc xử trí các bệnh không doSR. Các lợi ích này có thể thay đổi tùy theo tỷ lệ mắc, mức tác động trên sức khỏevà việc thực hành điều trị của các bệnh có sốt khác.·Qua việc làm giảm chẩn đoán quá mức bệnh SR và sử dụng không cần thiết cácthuốc SR, sự khẳng định về ký sinh trùng trong chẩn đoán có thể làm tăng sự tuânthủ điều trị (vì dùng ít thuốc hơn) và làm giảm nguy cơ tác dụng phụ do thuốc.4. Chẩn đoán ký sinh trùng ở những nhóm khác nhau trong vùng SR lantruyền mạnh:·Trẻ em dưới 5 tuổi có biểu hiện lâm sàng bệnh SR cần được điều trị SR: chưa cóđầy đủ chứng cớ để khuyên không điều trị SR khi kết quả ký sinh trùng âm tính(qua kính hiển vi hay que thử chẩn đoán nhanh).·Đối với trẻ trên 5 tuổi và người lớn, việc chẩn đoán SR phải được khẳng định vềmặt ký sinh trùng.·Đối với phụ nữ có thai, phải đẩy mạnh việc chẩn đoán ký sinh tr ùng, như là mộtphần của thực hành lâm sàng tốt nhằm cải thiện chẩn đoán phân biệt trong tr ườnghợp sốt. Điều này cũng giúp làm giảm việc sử dụng không cần thiết các thuốc SR,mà trong đó nhiều thuốc có vấn đề về an toàn khi dùng lúc có thai. Cần nghiên cứuthêm về lợi ích lâm sàng có thể có của các que thử chẩn đoán nhanh nhằm pháthiện kháng nguyên của các ký sinh trùng ẩn cư tại nhau thai mà xét nghiệm máungoại biên qua kính hiển vi không phát hiện được.5. Các lợi ích kinh tế của việc chẩn đoán ký sinh tr ùng:·Các ...