Vại uống bia của người Hà Nội

Chọn lôgô biểu trưng cho Câu lạc bộ Ẩm thực Việt Nam, chúng tôi chọn hình cái niêu đất có từ thời văn hóa Đông Sơn cổ xưa. Còn biểu trưng cho ẩm thực Thăng Long là cái gì? Có thời, công ty Ăn uống Hà Nội đã chọn hình cốc vại bia đặt bên cái bát đang nghi ngút bốc khói. Có lẽ vị họa sĩ nào đó muốn chọn hình ảnh của vại bia hơi và bát phở Hà Nội chăng? Ờ nhỉ, phở Hà Nội thì quá rõ rồi. Biết bao nhà ẩm thực học Hà Nội...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vại uống bia của người Hà NộiVại uống bia của người Hà NộiChọn lôgô biểu trưng cho Câu lạc bộ Ẩm thực Việt Nam, chúng tôi chọnhình cái niêu đất có từ thời văn hóa Đông Sơn cổ xưa. Còn biểu trưngcho ẩm thực Thăng Long là cái gì? Có thời, công ty Ăn uống Hà Nội đãchọn hình cốc vại bia đặt bên cái bát đang nghi ngút bốc khói. Có lẽ vịhọa sĩ nào đó muốn chọn hình ảnh của vại bia hơi và bát phở Hà Nộichăng?Ờ nhỉ, phở Hà Nội thì quá rõ rồi. Biết bao nhà ẩm thực học Hà Nội củanhiều thế hệ đã luận bàn, ngợi ca về món phở dân tộc đậm đà bản sắc HàNội. Còn bia hơi? Bia rõ ràng là thức uống ngoại lai nhưng trong thời buổitoàn cầu hóa hiện nay, chẳng có nước nào dám độc quyền cho bia là sảnphẩm của riêng mình. Người Hà Nội cũng có thể tự hào mà nói rằng bia hơilà một trong những thức uống đậm đà bản sắc của dân Hà Nội. Vả lại, đố aicó thể tìm ra nơi nào trên trái đất này người làm ra và sử dụng lâu bền cáicốc vại uống bia như những vại bia hơi của người Hà Nội?Ảnh: blog.360.yahooTôi nói cũng không ngoa. Cách đây ngót chục năm, anh bạn Jeffrey ngườiMỹ của tôi là một nhà nghiên cứu cổ sinh vật học có tiếng và cũng là taysành bia có hạng đến Hà Nội làm việc. Bạn bè kéo nhau đi uống bia bên gốccây si gần nhà hát lớn. Cả hội say khướt vì vị men bia đặc biệt Hà Nội màtheo anh bạn tôi thì nó chẳng kém bất kì một loại bia nào trên thế giới. Thếnhưng ở đây có một thứ mà chẳng nơi nào có được, đó chính là chiếc cốc vạithủy tinh dầy, xanh xanh, trăng trắng, đùng đục sần sùi, cầm thì nặng tay,thành cốc đổ mồ hôi lạnh toát. Có thể nhìn rõ lớp bọt bia trắng xốp phồngtrên miệng, những dòng tăm sủi bọt liên tục theo nhau nổi lên từ đáy cốc.Tha hồ nâng lên hạ xuống, chạm cạch cạch, canh cách liên tục thoải mái màkhông sợ vỡ. Anh bạn tôi may mắn xin được chị bán hàng người Hà Nộitươi trẻ một chiếc cốc vại Hà Nội đem về xếp cạnh mấy chục loại cốc biacủa đủ các hãng bia khác nhau trên thế giới. Cho đến bây giờ, anh vẫn luôntự hào về hiện vật độc đáo mang đậm màu sắc Hà Nội này trong bộ sưu tậpđộc nhất vô nhị của mình trên đất Hoa Kì.Có một lần, biết tôi là dân bia Hà Nội sang, nhóm bạn ẩm thực Pháp rủ tôi đithưởng thức trong một quán bia bình dân ở Paris. Quen lối ăn uống xuềnhxoàng bình dân như còn ở Hà Nội, tôi bảo hãy chọn một cửa hàng nào uốngbia hơi thôi. Khi vào đến quán mới vỡ lẽ rằng bên Pháp cũng như ở nhiềunước khác, cùng với một mác bia thì giá của bia hơi tươi là đắt hơn cả. Biachai và bia lon chỉ thuận lợi cho việc đi picnic hay cất trữ trong nhà, giá lạirẻ hơn và chưa chắc uống bia chai, bia lon đã sang hơn bia hơi. Người tađem cho tôi một bảng danh mục các loại bia hơi có trong cửa hàng to gầnbằng nửa chiếc chiếu nhỏ với tên và giá của đủ các loại bia trên thế giới,trông hoa cả mắt và giá thì đắt khủng khiếp nếu so với bia hơi ở ta. Tôi tòmò muốn nếm thử mỗi loại một chút cho biết vị của các loại bia xem sao.Thật lạ lùng là cứ mỗi loại bia được gọi ra thì người hầu bàn lại rót vào mộtloại cốc của chính loại bia khách thưởng thức. Thì ra ở đây, chiếc cốc uốngbia được coi như màu cờ, sắc áo của từng loại bia. Thấy người nâng cốc làbiết ngay họ đang uống bia gì, của hãng nào. Có điều đáng chú ý là tuy hìnhdạng, nhãn hiệu các loại cốc có khác nhau nhưng cốc bia bao giờ cũng đượcđong rất cẩn thận. Bia rót vào vại đầy bọt dùi lên có ngọn, người rót bia còndùng một cái gạt gạt ngang cốc và chờ cho lớp bọt trên tan đi lại tiếp tục rótthêm cho thật đầy. Rót đủ, rót đầy, rót chính xác không thiếu một ly, mộtgiọt là tư cách đạo đức của mỗi người bán hàng, của từng hãng bia, từng nhàhàng mà đâu đâu người ta cũng hết sức tôn trọng.Hóa ra cùng là bia cả nhưng ở mỗi nơi, mỗi chỗ cách uống, cách bán hàngvà cả cái thú uống trong cốc loại gì cũng chẳng giống nhau. Chẳng cứ gìViệt Nam Hà Nội khác với bên Mỹ, bên Pháp, cứ đem so sánh cách uống biahơi và cái cốc uống bia hơi của người Hà Nội với người Sài Gòn và các tỉnhcũng đã khác nhau lắm rồi. Tỉ mỉ hơn nếu đem so sánh những chiếc vại biacủa từng nhà hàng ở ngay Hà Nội thôi chắc chắn bạn sẽ có được những điềubất ngờ vô cùng thú vị. Chính vì thế, tôi phải tò mò tìm lại lai lịch của cáicốc vại Hà Nội xem sao.Qua ý kiến của một số nhà nghiên cứu về sử học và ngôn ngữ, tôi tạm nêugiả thuyết: “Cái cốc thủy tinh được du nhập vào đời sống, văn hóa Việt Namchí ít cũng từ thế kỉ thứ XVIII. Đầu tiên có thể do các giáo sỹ phương Tâyngười Bồ Đào Nha đưa vào. Chiếc cốc tiếng Bồ gọi là Cô pa, sau đó ngườiViệt ta đọc chệch đi thành là cái cốc.Từ “cốc vại” sau này chính là để chỉ cái cốc lớn dùng để uống bia hơi phổbiến trong nhiều năm ở Hà Nội, khác với những cốc uống nước ngọt hayuống chè, uống thạch có kích thước nhỏ hơn.Tôi sinh ra và lớn lên ở Hà Nội trong một gia đình trung lưu. Từ thuở chasinh mẹ đẻ trong nhà tôi đã có cốc thủy tinh. Có điều là những loại hình cốctrong nhà cũng có những đổi thay theo từng năm tháng. Vào những năm 50,trong nhà tôi chỉ dùng có vài chiếc cốc thủy ti ...