Vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế tại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

Bài viết trình bày hệ thống chuẩn mực Kế toán công quốc tế; thực trạng áp dụng chuẩn mực kế toán công ở Việt Nam; giải pháp kiến nghị trong việc áp dụng IPSAS tại Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế tại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ Taäp 04/2019 Vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế tại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp Lê Thị Thu Huyền - CQ53/22.05 N ền kinh tế Việt Nam trong những năm gần đây đã có những bước tiến mạnh mẽ và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Cùng với những chuyển biến tích cực đó của nền kinh tế, bộ phận tài chính công Việt Nam cũng có những thay đổi đáng kể. Tuy nhiên kế toán khu vực công tại Việt Nam vẫn còn một khoảng cách lớn với các Chuẩn mực Kế toán công quốc tế. Do vậy, việc ban hành và áp dụng thống nhất các chuẩn mực kế toán công (CMKTC) nhằm quản lý tài chính công theo hướng hiện đại, hiệu quả phù hợp với thông lệ quốc tế và thực trạng nền kinh tế Việt Nam là một yêu cầu cấp bách hiện nay. 1. Hệ thống Chuẩn mực Kế toán công quốc tế Hệ thống CMKTC quốc tế (IPSAS - International Public Sector Accounting Standards) được hiểu là những mực thước, những quy định chung mang tính nguyên tắc về việc ghi chép kế toán và lập các báo cáo tài chính (BCTC) thuộc khu vực công. CMKTC quốc tế do Ủy ban CMKTC quốc tế (IPSASB - International Public Sector Accounting Standards Board) ban hành. Các CMKTC quốc tế được coi là những yêu cầu chính thức của Ủy ban khu vực công (PSC - Public Sector Committee) đối với kế toán công (KTC) trong các quốc gia nhằm cải thiện chất lượng các BCTC trong khu vực công. Việc tuân thủ hợp lý các CMKTC sẽ tạo điều kiện cho tính minh bạch, trách nhiệm cũng như tính dễ hiểu, thích hợp trong quản lý tài chính công nói chung và trong quản lý chi tiêu công nói riêng của các quốc gia trên toàn thế giới. Hệ thống CMKTC quốc tế được xây dựng và ban hành đến nay bao gồm 32 chuẩn mực và được áp dụng ở gần 100 quốc gia, vùng lãnh thổ và các tổ chức công trên toàn thế giới. Trong đó, có 01 chuẩn mực áp dụng dựa trên cơ sở kế toán tiền mặt (IPSAS 02: Báo cáo trên cơ sở tiền mặt) và 31 chuẩn mực áp dụng trên cơ sở kế toán dồn tích. Nếu phân loại theo cơ sở đối tượng kế toán thì 32 chuẩn mực này được chia thành 3 nhóm chính: (1) Nhóm chuẩn mực liên quan đến tài sản (07 chuẩn mực), nghiªn cøu khoa häc Sinh viªn 75 Taäp 04/2019 TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ (2) Nhóm chuẩn mực về thu nhập, chi phí và các chuẩn mực khác (15 chuẩn mực), (3) Nhóm chuẩn mực về BCTC (10 chuẩn mực). 2. Thực trạng áp dụng chuẩn mực kế toán công ở Việt Nam Hệ thống kế toán công ở Việt Nam được thiết lập phục vụ công tác quản lý và cung cấp thông tin theo cơ chế tài chính công, cơ chế này có hạt nhân trung tâm là Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) số 83/2015/QH13 được Quốc hội ban hành ngày 25/06/2015, với cơ cấu tổ chức tập trung thống nhất từ dưới lên trên và từ trên xuống dưới. Bên cạnh đó, hệ thống kế toán Việt Nam đang thực hiện trên môi trường pháp lý thống nhất, đó là Luật Kế toán số 88/2015/QH13, ở lĩnh vực công, Luật Kế toán được hướng dẫn bởi Nghị định số 174/2016/NĐ-CP. Hệ thống kế toán Nhà nước hiện hành bao gồm nhiều chế độ kế toán kèm các thông tư hướng dẫn áp dụng cho các chủ thể quản lý khác khau như: Kế toán NSNN và hoạt động nghiệp vụ kho bạc nhà nước (thực hiện theo Thông tư số 77/2017/TT-BTC) được thực hiện tại hệ thống Kho bạc Nhà nước; Kế toán hành chính sự nghiệp (thực hiện theo Thông tư số 107/2017/TT- BTC) được sử dụng tại các đơn vị sử dụng kinh phí NSNN; Kế toán Ngân sách xã (thực hiện theo Quyết định số 94/2005/QĐ - BTC và được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư số 146/2011/TT-BTC) được áp dụng cho chính quyền cấp xã nhằm quản lý ngân sách và tài chính xã… Chế độ kế toán hành chính sự nghiệp (HCSN) mới ban hành theo Thông tư số 107/2017/TT-BTC của Bộ Tài chính có hiệu lực từ ngày 01/01/2018 đã thay đổi căn bản về chứng từ, tài khoản sử dụng, phương pháp kế toán và hệ thống báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán và dần tiếp cận với CMKTC quốc tế. Trong đó, nổi bật là: - Đơn vị HCSN lập 2 phân hệ báo cáo theo mục tiêu sử dụng thông tin bao gồm: BCTC và Báo cáo quyết toán, khác với quy định cũ không có sự tách biệt hai phân hệ báo cáo. - Quy định mới áp dụng cơ sở kế toán dồn tích với các tài khoản trong bảng (ghi nhận doanh thu khi đạt được và chi phí khi phát sinh, không quan tâm đến việc thu tiền hay chưa) thay vì áp dụng đồng thời cơ sở kế toán tiền mặt và cở sở kế toán dồn tích có điều chỉnh như trước. - Chênh lệch tỷ giá được ghi nhận là khoản thu hoặc chi phí trong kỳ phát sinh, thay cho quy định cũ ghi tăng chi hoặc giảm chi trong kỳ. nghiªn cøu khoa häc Sinh viªn 76 TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ ...