Văn hóa dân gian của tín ngưỡng Quan Âm Việt Nam

Bài viết Văn hóa dân gian của tín ngưỡng quan âm Việt Nam trình bày các nội dung: Nội hàm văn hóa tính nguyên sơ của tín ngưỡng Quan Âm; Ý thức tâm lí của tín ngưỡng Quan Âm; Biểu tượng tính tập thể của tín ngưỡng Quan Âm,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn hóa dân gian của tín ngưỡng Quan Âm Việt NamNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 1 - 201237V¨n hãa d©n gian cña tÝn ngìng Quan ¢m ViÖt NamKiÒu ThÞ V©n Anh(*)Ýn ngìng Quan ¢m cã thÓ nãi lµngìng Quan ¢m, béc lé râ nÐt ®Æcgi¸o d©n gian quan träng nhÊt cña ViÖtcon ngêi cô thÓ trong céng ®ång nh©nTmét trong nh÷ng tÝn ngìng PhËtNam. Theo thêi gian, tÝn ngìng Quan¢m ngµy cµng ph¸t triÓn, h×nh thµnhv¨n hãa Quan ¢m víi tÝnh hÖ thèng ®Æcs¾c râ rµng, néi hµm phong phó vµ hµmnghÜa s©u s¾c. V× vËy, v¨n hãa Quan ¢mcã ph©n lo¹i thµnh nghÜa hÑp vµ nghÜaréng. NghÜa hÑp lµ chØ nh÷ng lÔ nghÜa vµkinh ®iÓn cña PhËt gi¸o cã liªn quan ®ÕnQuan ¢m ®Ó t¹o thµnh v¨n hãa Quan ¢m.NghÜa réng lµ chØ nh÷ng biÓu hiÖn v¨nhãa ®îc h×nh thµnh do viÖc d©n gian®¬n thuÇn sïng b¸i, thê cóng Quan ¢m,tøc lµ v¨n hãa Quan ¢m d©n gian.Cã thÓ ®øng tõ gãc ®é tr¹ng th¸i t©mlÝ cña v¨n hãa Quan ¢m ®Ó ph©n tÝch vµtrng v¨n hãa d©n téc. Thø ba, lµ métlo¹i, ngêi cã tÝn ngìng khi thùc thi tÝnngìng Quan ¢m thêng thÓ hiÖn néihµm t©m lÝ cña con ngêi, béc lé têngtËn t©m lÝ cña con ngêi ®èi víi m¹ngsèng. Tuy cã thÓ ®øng tõ gãc ®é lÝ luËn®Ó ph©n tÝch tr¹ng th¸i t©m lÝ cña tÝnngìng Quan ¢m thµnh ba néi dung côthÓ nªu trªn, nhng trªn tùc tÕ chónglu«n tån t¹i song song, hç trî lÉn nhauvµ hßa thµnh mét thÓ thèng nhÊt, thÓhiÖn mét c¸ch sinh ®éng ý nghÜa vµ gi¸trÞ ®a ph¬ng diÖn cña v¨n hãa Quan ¢m.§ång thêi th«ng qua viÖc ph©n tÝch ëtÇng tr¹ng th¸i t©m lÝ v¨n hãa Quan ¢mcã thÓ nh×n thÊy râ rµng v¨n hãa Quannghiªn cøu. Tõ t tëng, ý thøc ®Õn néi¢m mang nÆng nhÊt néi dung mang tÝnh¢m cã ba néi dung cô thÓ: Thø nhÊt, ®èigi¸o häc ®Ó xem xÐt. Nhng ®øng tõ gãchµm t©m lÝ ®Òu cho thÊy v¨n hãa QuanPhËt gi¸o, nhÊt lµ khi ®øng tõ gãc ®é t«nvíi con ngêi cô thÓ trong x· héi, trong®é v¨n hãa häc th× viÖc tÝn ngìng Quanc¨n cø vµo nhu cÇu thùc tÕ ®Ó tham giatinh thÇn v¨n hãa truyÒn thèng ViÖtc¸c thêi k× kh¸c nhau th× d©n chóng ®Òuvµo tÝn ngìng Quan ¢m, tõ ®ã sÏ s¶nsinh ra ý thøc míi, c¸ch nh×n nhËn míi,t×nh c¶m míi, thao t¸c míi vµ nhu cÇumíi ®èi víi tÝn ngìng. §iÒu ®ã sÏ in dÊuÊn lªn x· héi cña thêi ®¹i ®ã. TÊt nhiªn®Æc trng tæng thÓ vÉn gièng nhau vÒ c¬b¶n. Thø hai, lµ ngêi cña mét d©n téc côthÓ nµo ®ã, ngêi cã tÝn ngìng sÏ långtinh thÇn truyÒn thèng v¨n hãa vµo sùhiÓu biÕt, thao t¸c vµ yªu cÇu ®èi víi tÝn¢m lu«n thªm vµo nh÷ng néi dung míi,Nam vµ néi hµm sinh m¹ng tÝnh, míi lµnguyªn nh©n khiÕn v¨n hãa Quan ¢m cã¶nh hëng réng r·i vµ l©u dµi.1. Néi hµm v¨n hãa tÝnh nguyªn s¬ cñatÝn ngìng Quan ¢mDo tÝn ngìng t«n gi¸o d©n gian cãtÝnh nhu cÇu thùc tÕ rÊt cao, cho nªn viÖcngêi d©n lùa chän tÝn ngìng còng nh*. TS., ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o.Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 1 - 201238viÖc ph¸t triÓn tÝn ngìng ®ã phô thuécb¶n cña PhËt gi¸o. Tuy PhËt gi¸o còngt©m lÝ v¨n hãa cña chÝnh ngêi theo tÝn¸nh sù sïng b¸i cña con ngêi ®èi víirÊt nhiÒu vµo tÝnh h¹n chÕ cña ®Æc ®iÓmngìng. Tuy Quan ThÕ ¢m Bå t¸t xuÊtph¸t tõ kinh PhËt cña Ên §é, råi l¹i®îc truyÒn tõ Trung Quèc vµo ViÖtNam nhng ngêi d©n ViÖt trªn c¬ sënhu cÇu thùc tÕ mµ cã ý thøc hoÆc c¶ v«ý thøc ®· lång v¨n hãa truyÒn thèngViÖt Nam ®Ó c¶i biÕn vÞ bå t¸t nµy. Råitõ ®ã lan truyÒn më réng trong d©ngian. V× vËy, viÖc h×nh thµnh vµ ph¸ttriÓn v¨n hãa Quan ¢m lu«n chÞu ¶nhhëng s©u s¾c cña v¨n hãa truyÒn thèngViÖt Nam, ®©y lµ qu¸ tr×nh nèi kÕt víi®Æc ®iÓm kÕt cÊu t©m lÝ v¨n hãa cñangêi d©n ViÖt. Ph©n tÝch vµi ®Æc ®iÓmsÏ dÔ dµng nhËn ra ®iÒu ®ã. VÝ dô: Chänmét vÞ bå t¸t kh«ng ph¶i lµ quan trängnhÊt trong rÊt nhiÒu bå t¸t cña PhËtgi¸o Ên §é lµm ®èi tîng thê cóng, råitõng bíc h×nh thµnh tÝn ngìng Quan¢m mét c¸ch hng thÞnh. H×nh tîngQuan ¢m Bå t¸t cña PhËt gi¸o Ên §é v«cïng phong phó, nhng h×nh tîng Êydïng nh÷ng h×nh thøc ®Æc biÖt ®Ó ph¶nlùc lîng siªu nhiªn nhng PhËt vµ Båt¸t kh«ng ph¶i lµ chóa tÓ vò trô. Häkh«ng tøc giËn, kh«ng trõng ph¹t conngêi vµ còng kh«ng v× lçi lÇm cña conngêi mµ tèng con ngêi xuèng ®Þangôc. LÝ luËn cña PhËt gi¸o chó trängkh¶o s¸t c¸c vÊn ®Ò hiÖn thùc cña nh©nsinh, ph¸n ®o¸n gi¸ trÞ ®èi víi nh©n sinh,t×m kiÕm sù ch©n thùc cña nh©n sinh chøkh«ng ph¶i lµ nãi vÒ thÕ giíi h v« bªnkia sau c¸i chÕt. §Æc biÖt lµ PhËt gi¸oViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm thÕ tôc hãa rÊt rânÐt, chñ tr¬ng nhËp thÕ phæ ®é chóngsinh, ®Ò cao c¸c ph¬ng thøc cøu thÕ.ChÝnh ®iÒu nµy ®· kh¾c häa gi¸ trÞ ®¹o®øc trong v¨n hãa truyÒn thèng ViÖtNam, nhÊn m¹nh b¶n tÝnh l¬ng thiÖncña con ngêi, vµ ¶nh hëng ®Õn tÝnngìng Quan ¢m khiÕn tÝn ngìngQuan ¢m ngÊm s©u néi hµm tÝnh nguyªns¬ cña v¨n hãa truyÒn thèng ViÖt Nam.TÝnh d©n gian cña tÝn ngìng Quan ¢m®· ®îc n÷ tÝnh hãa. Néi dung uyªnViÖt Nam hµm chøa néi hµm tÝnh nguyªngß bã cña PhËt gi¸o Ên §é dÇn dÇn bÞ®îc biÓu hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau:th©m vµ ph¬ng thøc tu hµnh rêm rµ®¬n gi¶n hãa ®Õn møc chØ cÇn niÖm tªnngêi ®· lµ mét c¸ch cÇu xin ®Ó ®îc ...