Văn hóa Việt trong tín ngưỡng Đức Thánh Trần

Trong đạo Mẫu, Đức Thánh cha là Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn - vị tướng tài ba của Việt Nam và thế giới, văn võ song toàn, tinh anh kiệt xuất. Là người có công lớn nhất triều Trần trong ba lần đánh bại quân Mông Nguyên.Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Ông là con An Sinh Vương Trần Liễu, cháu gọi vua Trần Thái Tôn là chú ruột, sinh ngày 10/12 âm lịch. Còn có truyền thuyết kể lại rằng, nguyên xưa kia Đức Thánh Tản Viên thấy luồng khói trắng bay từ núi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn hóa Việt trong tín ngưỡng Đức Thánh Trần Văn hóa Việt trong tínngưỡng Đức Thánh TrầnTrong đạo Mẫu, Đức Thánh cha là Hưng Đạo Đại VươngTrần Quốc Tuấn - vị tướng tài ba của Việt Nam và thế giới,văn võ song toàn, tinh anh kiệt xuất. Là người có công lớnnhất triều Trần trong ba lần đánh bại quân Mông Nguyên.Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Ông là conAn Sinh Vương Trần Liễu, cháu gọi vua Trần Thái Tôn làchú ruột, sinh ngày 10/12 âm lịch. Còn có truyền thuyết kểlại rằng, nguyên xưa kia Đức Thánh Tản Viên thấy luồngkhói trắng bay từ núi Tây hóa thành tinh thuồng luồng, xuốngnhà người đàn bà kia tư thông, ngài nghĩ ắt hẳn đó sẽ đầu thaithành kẻ gây hậu họa cho nhân gian (tên đó sau này chính làPhạm Nhan_Nguyễn Bá Linh, cha là người Tàu Phúc Kiến,mẹ là người Đông Triều, nằm mơ thấy tinh thuồng luồng màsinh ra hắn), vậy nên Đức Thánh Tản liền đem tâu chuyện đóvới Ngọc Hoàng, Ngọc Hoàng hỏi rằng ai có thể xuống hạphàm để trừ diệt mối hậu họa đó thì có Thanh Tiên Đồng Tửtình nguyện xin xuống phàm để giúp dân. Ngọc Đế ưngthuận sai ban thần kiếm, cờ ấn, tam tài của Lão Tử, ngũ bảocủa Thái Công rồi truyền Kim Đồng Ngọc Nữ hộ giá xe mâyxuống nước Nam hạ phàm. Liền đó Vương Mẫu nằm mơthấy có người áo xanh tự xưng là người của Thiên Đìnhxuống đầu thai phù đời, từ ấy bà hoài thai, đủ ngày đủ thángthì hạ sinh được ông, trong nhà ngào ngạt hương thơm và ánhsáng. Vậy nên, trong bản văn cũng có đoạn:Vương Phụ là Đức An SinhCùng Đức Thánh Mẫu cầm lành hợp duyênĐiềm lành vốn tự thiên nhiênThanh Tiên Đồng Tử phút liền đầu thai Chí kì sinh đặng contrai Tài kiêm văn võ ít ai sánh bằngSau này ông giúp vua Trần hai lần chống giặc Nguyên Mông,ông sinh được bốn người con trai (thường gọi là tứ vị vươngtử) và hai người con gái (thường gọi là nhị vương cô hay nhịvị vương bà) đều có công lao giúp vua Trần chống giặcNguyên, ngoài ra trong công cuộc “Sát Thát” còn có rấtnhiều đóng góp của vương tế của ông là Phạm Ngũ Lão ĐiệnSúy (thường gọi là Đức Thánh Phạm Điện Súy hay Phù ỦngĐại Vương) cùng các tướng tài của ông như: Dã Tượng, YếtKiêu (thường gọi là đôi bên Đức Ông Tả Hữu)… Có thể nóitrong công cuộc bảo vệ đất nước dưới thời Trần, có côngđóng góp không nhỏ của gia đình ông. Hơn nữa ông còn làngười một lòng vì nước vì dân, vì nghĩa lớn mà quên đi mốithù nhà: ông không nghe lời cha giành lại ngai vàng từ tayvua Trần, vậy nên được vua Trần nể trọng, tin tưởng, thườnghỏi ý kiến ông về những việc đại sự quốc gia. Ông mất vàongày 20/8 âm lịch.Sinh thời, do công lao lớn của mình ông được vua Trầnphong là Quốc Công Tiết Chế Nhân Vũ Hưng Đạo ĐạiVương hay là Đức Thượng Từ. Vua Trần Anh Tông ( xét vềthứ bậc thì vừa là cháu lại là cháu rể của ông, vì vua lấy CôBé Cửa Suốt_Tĩnh Huệ Công Chúa tức là cháu gái của ông)phong ông là Đức Thượng Phụ Thượng Quốc Công Bình Bắcđại nguyên soái Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại Vương(tước hiệu này nếu xét theo thời đại của chúng ta thì sẽ là: Ủyviên bộ chính trị, bí thư quân ủy trung ương, Nguyên Súy, Bộtrưởng Bộ quốc phòng. Sau này , khi mất đi tên tuổi ông vẫnvang lừng không chỉ trong Việt Nam mà còn lan ra toàn thếgiới (ông là một trong số 10 vị tướng tài ba nhất trên thế giới,cùng với các vị như Nã Phá Luân (Napoleon), Thành Cát TưHãn... là những người có ý nghĩa to lớn với lịch sử thế giới ),người ta tôn làm Đức Thánh Trần. Còn trong tín ngưỡng dângian, người ta thường tôn danh ông là Đức Thánh Ông TrầnTriều hay ngắn gọn hơn là Đức Ông Trần Triều.Nếu một người có căn số hầu các giá nhà Trần thì giá ĐứcÔng có thể là giá mở khăn đầu tiên (vì Tam Tòa Thánh Mẫukhông tung khăn), tuy nhiên cũng khá hiếm khi có người hầuvề Đức Ông mà chỉ khi đại sự cần thỉnh ông về để trừ tà sátquỷ thì mới hầu ông (vì theo quan niệm cổ: “bóng” Đức Ôngkhá nặng nên không phải đồng cựu đã đội lệnh nhà Trần thìkhông thể hầu được) hoặc khi đại tiệc mở phủ thường thỉnhông về chứng đàn Trần Triều (gồm voi, ngựa, thuyền rồng,tráp áo...) hoặc đồng mới tạ phủ và làm lễ đội lệnh nhà Trần.Khi ngự đồng, ông mặc áo đỏ, thêu rồng và hổ phù (có mộtsố nơi hầu ông, chân đi hia, đầu đội mũ trụ), có thể mặc áochoàng bên ngoài, một số vùng hầu ông thường múa thanhđao. Khi về đồng, Đức Thánh Ông thường làm phép để sátquỷ trừ tinh (điều này chỉ có đúng đồng nhà Trần, có đội lệnhmới có thể làm như thế khi hầu ông) đó là: “lên đaithượng”nghĩa là cầm dải lụa đỏ thắt cổ (khi thắt vào cổ, mặtngười hầu thường bạnh ra, đỏ,thì thế mới là thật đồng), lúcnày người hầu dâng phải khéo léo móc một ngón tay vào dâythắt cổ để cho dãn bớt (vì dù là thật đồng nhưng Đức ThánhÔng chỉ giáng li giáng lai trên đầu đồng);“rạch lưỡi” nghĩa làdùng con dao hay vật nhọn rạch vào lưỡi người hầu để lấymáu (gọi là Đức Ông ban “dấu mặn”) sau đó phun ra tờ giấyphù hoặc rượu, có người xin giấy phù mang về để hộ thân trừtà, có người bị tà mà quấy nhiễu lại xin rượu có máu, uống đểtrục tà; ngoài ra còn có uống dầu sôi, nung nóng bàn cuốc rồiđặt chân lên… Tuy nhiên, hiện nay, các lối hầu cổ như vậyđã ít dần, chỉ còn một số người khi hầu Đức Đại Vương TrầnTriều là có thể làm như vậy. Làm như thế người ta gọi là làmphép nhà Trần ra uy, vậy nên văn hát giá Đức Thánh ÔngTrần Triều có một số đoạn như:“Thánh Ông có lệnh truyền raCác quan thủy bộ cùng là chư dinhHô vang trấn động Nam thànhĐánh Đông dẹp Bắc tung hoành mọi nơi”Hay khi Đức Ông về ra uy tróc tà (lên đai thượng hay rạchlưỡi ban dấu mặn) người ta cũng hát rằng:“Phép ông đôi má thu phìnhLưỡi thời lấy huyết quyết linh thần phù”Do quan niệm dân gian nên khi có tà mà dịch bệnh người tathường cầu đảo Đức Thánh Trần để sát quỷ trừ tà, nhất là phụnữ bị bệnh về sản khoa (theo dân gian, phụ nữ bị bệnh sảnkhoa là do quỷ Phạm Nhan gây ra, mà Đức Ông lại là ngườiđã chém đầu quỷ Phạm Nhan); ngoài ra có câu chuyện còn kểrằng nếu có giặc dã, vào đền xin Đức Ông mà ...