Văn học Việt Nam thời trung đại- Thơ Hồ Xuân Hương

Hồ Xuân Hương viết trong chữ Nôm, một hệ thống chữ viết do giới nho sĩ Việt Nam phát minh ra để biểu thị cho hệ thống âm thanh ngôn ngữ mình qua cách viết chữ đẹp “phương nam”, nguyên bản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn học Việt Nam thời trung đại- Thơ Hồ Xuân Hương Văn học Việt Nam thời trung đại- Thơ Hồ Xuân Hương Văn bảnHồ Xuân Hương viết trong chữ Nôm, một hệ thống chữ viết dogiới nho sĩ Việt Nam phát minh ra để biểu thị cho hệ thống âmthanh ngôn ngữ mình qua cách viết chữ đẹp “phương nam”,nguyên bản. Từ khoảng thế kỉ thứ 10 vào cho tới thế kỉ 20, chữviết này là kho tàng trữ các tác phẩm văn học, chính trị, triết họccũng như tôn giáo và các cách thức chữa trị y học. Trong haimươi bốn năm các vua Tây Sơn mà Hồ Xuân Hương đã sốngqua, chữ Nôm, thay vì chữ Hán, đã trở thành ngôn ngữ chínhthức của triều đình(Quả thực, có một số bằng chứng rằng cô làchị em họ với vua Nguyễn Huệ và thuộc hàng họ hàng tươngđương; Hoàng Xuân Hãn). Nhưng chữ Nôm, trong khi quả thực làngôn ngữ của nhân dân, dẫu sao đi chăng nữa việc làm chủ nócũng khó gấp đôi chữ Hán, vì chữ Nôm thường lấy chữ Hán rồigắn thêm vào chúng giá trị ngữ âm tiếng Việt, do vậy làm tănggấp đôi tổng số kí tự cho bất kì cách diễn đạt nào. Ngày nay,trong số 76 triệu người Việt Nam, có lẽ chỉ còn vài chục người cóthể đọc được gia sản thừa kế 1000 năm này trong chữ Nôm, mặccho sự kiện là nó gần như bao giờ cũng hiển hiện trước mắt mọingười –khắc trên những lối cổng, in trong lịch năm các nhà hàng,và khắc trong mồ mả gia tiên vẫn còn đó trên các cánh đồng lúa.Dẫu sao đi chăng nữa, chữ Nôm đã chết đi cùng với triều đìnhhoàng gia và tầng lớp nho sĩ, nhường đường cho chữ quốc-ngữ,chữ quốc gia, do Alexandre de Rhodes đưa vào hồi thế kỉ thứ17 và dùng bảng chữ Latin, dễ học hơn nhiều so với chữ Nôm vàlàm cho quảng đại quần chúng người Việt dễ đọc và viết.Không còn văn bản học thuật, xác định về thơ của Hồ XuânHương. Quả vậy, thơ của bà đã không được in ra mãi nhiều thậpkỉ sau cái chết của bà với lần xuất bản khắc gỗ chữ Nôm vàonăm 1909, tiếp theo đó vào năm 1914 qua lần biên tập khắc gỗQuốc âm Thi Tuyển trong chữ Nôm với việc phiên chuyển quốc-ngữ trực tiếp phía dưới. Các học giả vẫn còn bất đồng về chínhsố lượng bài thơ mà có thể cho là của bà, một số người giới hạnquãng 25 bài, số khác lại nói là 148 bài. Nhiều tài liệu gốc sauđây có nhiều biến thể bởi vì chữ Nôm chưa bao giờ thực sựđược chuẩn hoá. Điều còn hơn nữa, là các bài thơ của Hồ XuânHương đã được sao chép bằng tay, lại được thêm những biếnthể văn bản mới. Việc làm phức tạp văn bản còn thêm nữa, vìthời bản viết của bà là theo cách phát âm miền bắc, bản thântiếng Việt đã trải qua sự dịch chuyển về âm thanh và nghĩa. Tôiđã cố gắng tìm ra những phiên bản đáng tin cậy nhất, thườngdựa vào cuốn cuối của Maurice Durands LOeuvre de lapoétesse vietnamienne Hồ Xuân Hương(Paris: Adrien-Maisonneuve, 1968, từ Tuyển tập văn bản và tư liệu về ĐôngDương, Textes Nụm No.2.), một công trình lớn không may còn lạikhông đầy đủ vào lúc mất của Durand.Vào tháng hai 1999 tôi đã tới Hà Nội bàn bạc và thảo luận với cáchọc giả để tìm ra và xác minh nguyên bản chữ Nôm của nhữngbài thơ sau đây. Nhờ có sự giúp đỡ của Giáo sư Đào Thái Tôn vàNguyễn Quang Hồng tại Viện Hán-Nôm, và công trình xuất sắccủa Ngô Thanh Nhàn, nhà ngôn ngữ học tính toán tại CourantInstitute of Mathematical Sciences của đại học New YorkUniversity, đây là lần đầu tiên mà chữ Nôm được in ra với kiểu dichuyển được, một bước chủ chốt đầu tiên hướng tới việc tìm lạigia sản văn học Việt Nam trong chữ Nôm.Cuốn sách này, một tuyển tập khá lớn đầu tiên về thơ của HồXuân Hương, gần như chắc chắn còn chứa những sai sót khôngthể tránh khỏi về nguồn gốc lai lịch cũng như các sai sót thuầntuý do tôi phạm phải, như một người ngoại quốc, mặc dầu là nhàthơ, đang bơi trong giòng nước quá đầu mình dù được sựkhuyến khích của tiếng reo hò của những người Việt Nam đứngtrên bờ xa. 48 bài thơ trong cuốn sách này đại diện cho phần lớnthơ hiện còn của Hồ Xuân Hương. Một số bài thơ khác khôngđược đưa vào đây bởi vì chúng dường như lặp lại, hay gần nhưchắc chắn là những bài thơ của các nhà thơ khác (như Bà HuyệnThanh-Quan, một người phụ nữ có thơ đôi khi cũng được gáncho Hồ Xuân Hương), hay bởi vì chúng dường như không thểphục hồi được trong tiếng Anh, cho dù có chú thích hỗ trợ. ...