Về mối quan hệ giữa toàn cầu hóa, nhà nước – dân tộc và chủ quyền quốc gia

Bài viết nghiên cứu quá trình toàn cầu hóa, đặc trưng cơ bản của toàn cầu hóa ở giai đoạn hiện nay; sự đổi mới không ngừng về công nghiệp, sự tập trung thông tin; quan điểm về tác động của toàn cầu hóa đối với nhà nước và chủ quyền quốc gia...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về mối quan hệ giữa toàn cầu hóa, nhà nước – dân tộc và chủ quyền quốc gia VÒ mèi quan hÖ gi÷a Toµn cÇu ho¸, nhµ n−íc - d©n téc vµ chñ quyÒn quèc gia Ph¹m Th¸i ViÖt(*) Nghiªn cøu qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, t¸c gi¶ nªu râ n¨m ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña toµn cÇu ho¸ ë giai ®o¹n hiÖn nay: sù ®æi míi kh«ng ngõng vÒ c«ng nghÖ; sù tËp trung th«ng tin cho phÐp thùc hiÖn liªn l¹c trùc tiÕp; sù gia t¨ng xu h−íng chuÈn ho¸ c¸c s¶n phÈm kinh tÕ vµ x· héi, gia t¨ng héi nhËp xuyªn quèc gia; vµ ®Æc biÖt tÝnh dÔ lµm tæn th−¬ng lÉn nhau do sù tuú thuéc vµo nhau t¨ng lªn. T¸c gi¶ còng ph©n tÝch c¸c quan ®iÓm vÒ t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ ®èi víi nhµ n−íc vµ chñ quyÒn quèc gia, cè g¾ng nªu râ bøc tranh hiÖn thùc cña mét thÕ giíi ®ang cã nhiÒu biÕn ®éng c¶ ë tÇm vi m« vµ vÜ m«. Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c quan ®iÓm cña giíi chÝnh trÞ vµ nghiªn cøu vÒ c¸c néi dung trªn, t¸c gi¶ ®· rót ra mét sè kÕt luËn chung. I. C¸c ®Æc tr−ng cña toµn cÇu ho¸ tÇn suÊt vµ tèc ®é ch−a tõng cã. Toµn cÇu ho¸ lµ ®èi t−îng g©y 2.(*)Sù tËp trung th«ng tin cho phÐp nhiÒu tranh luËn. MÆc dï vËy, vÉn tån thùc hiÖn liªn l¹c trùc tiÕp: Cã thÓ gäi t¹i mét sè dÊu hiÖu ®Æc tr−ng ®Ó nhËn kû nguyªn hiÖn nay lµ kû nguyªn cña biÕt vÒ nã (1, tr.179-189); ®ã lµ: sù chuyÓn giao th«ng tin hay “thêi ®¹i th«ng tin”. Sè l−îng m¸y tÝnh trªn toµn 1. C«ng nghÖ míi: Cuéc c¸ch m¹ng cÇu gia t¨ng theo cÊp sè nh©n. M¹ng c«ng nghÖ hiÖn nay ®ang gióp con th«ng tin, viÔn th«ng, Internet, c¸c ng−êi rót ng¾n thêi gian vµ kho¶ng h·ng truyÒn th«ng xuyªn quèc c¸ch mét c¸ch ®¸ng kÓ trªn nhiÒu b×nh gia...®ang lµm cho th«ng tin lu©n diÖn cña ®êi sèng x· héi. Vµ thµnh tùu chuyÓn trªn kh¾p bÒ mÆt ®Þa cÇu vµ chi ®ã, ®Õn l−ît m×nh, ®· t¹o ra nh÷ng phÝ liªn l¹c gi¶m kh«ng ngõng. chuyÓn biÕn vÒ chÊt trong quan niÖm vÒ kh«ng - thêi gian x· héi vµ kh«ng - 3. Sù gia t¨ng xu h−íng chuÈn ho¸ thêi gian nh©n c¸ch. ý nghÜa cña kh«ng c¸c s¶n phÈm kinh tÕ vµ x· héi: Nhu gian vËt lý trong x· héi (vèn vÉn ®−îc cÇu vÒ c¸c chuÈn mùc ®¸nh gi¸ chung, ®o b»ng kho¶ng c¸ch ®Þa lý gi÷a c¸c c¸c tiªu chÝ phæ biÕn, c¸c bé phËn cã thÓ chñ thÓ cã ý thøc) ®· bÞ gi¶m mét c¸ch ho¸n ®æi cho nhau vµ c¸c biÓu t−îng ®¸ng kÓ. Cïng c«ng nghÖ míi, con ng−êi di chuyÓn trong kh«ng gian víi (*) TS. TriÕt häc, ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi 10 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6. 2006 gièng nhau ®ang t¨ng lªn trong ®iÒu ®ang t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù kiÖn toµn cÇu ho¸. Nh÷ng ®ång tiÒn kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña c¸c c¸ nh©n, chung, c¸c thñ tôc chung, c¸c trang c¸c phÇn tö phi nhµ n−íc. thiÕt bÞ ®iÖn tö hoÆc c¬ khÝ dï ®−îc s¶n TÊt c¶ nh÷ng ®Æc tr−ng nãi trªn xuÊt ë ®©u vÉn t−¬ng thÝch víi nhau - cña toµn cÇu ho¸ ®ang t¸c ®éng m¹nh ®ang xuÊt hiÖn vµ trë nªn phæ biÕn. ®Õn cÊu tróc nhµ n−íc - d©n téc. Nh÷ng hiÖu øng cña sù t¸c ®éng nãi trªn ®−îc 4. Gia t¨ng héi nhËp xuyªn quèc giíi nghiªn cøu quan t©m hiÖn nay lµ: gia: Toµn cÇu ho¸ ®ang më réng phæ a) sù biÕn d¹ng vÒ l·nh thæ cña nhµ giao tiÕp gi÷a c¸c nhµ n−íc, c¸c ®Þa n−íc; b) sù biÕn d¹ng cña tÝnh cè kÕt ph−¬ng vµ c¸c ho¹t ®éng x· héi trªn céng ®ång trong lßng nhµ n−íc; c) sù kh¾p thÕ giíi. Nh÷ng biÓu hiÖn nµy cã biÕn d¹ng cña tÝnh tuyÖt ®èi cña quyÒn thÓ thÊy trong viÖc gia t¨ng con sè c¸c lùc nhµ n−íc (hay cßn c¸ch gäi kh¸c lµ tæ chøc ®a ph−¬ng, c¸c hiÖp −íc khu sù ph©n m¶nh quyÒn lùc). vùc. C¸c nhµ n−íc, c¸c ®Þa ph−¬ng, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, vµ ng−êi lao II. C¸c quan ®iÓm vÒ t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ ®éng ngµy cµng v−ît qua nh÷ng ranh ®èi víi nhµ n−íc vµ chñ quyÒn giíi cña kh«ng gian sèng truyÒn thèng. HiÖn nay, sù bÊt ®ång trong giíi Khoa häc - c«ng nghÖ ®ang lµm cho b¶n nghiªn cøu vµ giíi chÝnh trÞ kh«ng ph¶i ë s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña c¸c c¸ thÓ di c− chç thõa nhËn hay kh«ng thõa nhËn sù vÉn ®−îc b¶o tån mµ kh«ng bÞ lÖ thuéc tån t¹i cña nh÷ng t¸c ®éng nh− vËy tõ vµo kh«ng gian ®Þa lý n¬i hä ®ang sèng. phÝa toµn cÇu ho¸ ®èi víi nhµ n−íc - d©n §iÒu nµy ®ang t¹o ra mét x· héi ®a v¨n téc; mµ lµ: nh÷ng t¸c ®éng Êy sÏ ®−a l¹i ho¸, ®a cùc vµ më réng h¬n, hay nãi kÕt cuéc nh− thÕ nµo. Liªn quan ®Õn c¸ch kh¸c lµ: mét “kh«ng gian v¨n ho¸ khÝa c¹nh nµy, sù ph©n ho¸ quan ®iÓm xuyªn quèc gia” mµ trong ®ã, ng«n ng÷, diÔn ra theo bèn chiÒu h−íng chÝnh: thãi quen vµ truyÒn thèng ®−îc b¶o tån, bÊt chÊp kho¶ng c¸ch ®Þa lý. 1) Nhµ n−íc - d©n téc vµ chñ quyÒn vÉn tiÕp tôc tån t¹i, bëi søc sèng néi t¹i 5. TÝnh dÔ lµm tæn th−¬ng lÉn nhau cña chÝnh chóng vµ bëi lîi Ých cña céng do sù tuú thuéc vµo nhau t¨ng lªn: Mét ®ång do chóng qu¶n lý (2). c¸ch tÊt yÕu, sù ...