Về một hướng nghiên cứu tiếng Việt (Một số vấn đề lí thuyết và ứng dụng Ngôn ngữ học tri nhận)

Bài viết phác thảo một chiến lược nghiên cứu tiếng Việt trong tinh thần của Ngôn ngữ học tri nhận. Nhiệm vụ của ngành Việt ngữ học tri nhận không chỉ làm sáng tỏ bản chất và những cơ chế của tiếng Việt với tư cách là phương tiện giao tiếp, mà còn, điều này rất quan trọng, phải trả lời câu hỏi: Bằng cách nào người Việt tạo cho mình những tri thức về thế giới; người Việt suy nghĩ, hành động và cảm xúc như thế nào qua lăng kính tiếng Việt, văn hóa Việt và qua kinh nghiệm hoạt động thực tiễn của người Việt?.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về một hướng nghiên cứu tiếng Việt (Một số vấn đề lí thuyết và ứng dụng Ngôn ngữ học tri nhận) Ngôn RẦ Ă Ơ(*) TÓM TẮT Bài báo phác thảo một chiến lược nghiên cứu tiếng Việt trong tinh thần của Ngôn ngữ học tri nhận. Nhiệm vụ của ngành Việt ngữ học tri nhận không chỉ làm sáng tỏ bản chất và những cơ chế của tiếng Việt với tư cách là phương tiện giao tiếp, mà còn, điều này rất quan trọng, phải trả lời câu hỏi: Bằng cách nào người Việt tạo cho mình những tri thức về thế giới; người Việt suy nghĩ, hành động và cảm xúc như thế nào qua lăng kính tiếng Việt, văn hoá Việt và qua kinh nghiệm hoạt động thực tiễn của người Việt? Trong bài báo, tác giả cố gắng tạo ra hình ảnh của một ngành Việt ngữ học tri nhận gồm những bộ phận cấu thành như Ý niệm học tri nhận, Ngữ pháp học tri nhận bao gồm Hình thái học tri nhận và Cú pháp học tri nhận với những đối tượng và nhiệm vụ riêng của từng môn. Những vấn đề nêu trên là những gợi ý nhằm tìm lời giải đáp cho câu hỏi đã được đặt ra. Đó là công việc không phải của một người. Cần có sự hợp lực của nhiều người, nhiều nhà nghiên cứu thuộc nhiều lĩnh vực khoa học khác nhau mới có thể hi vọng mang lại những kết quả mong muốn. Bài báo này là lời kêu gọi hướng tới sự hợp lực đó. ABSTRACT The article outlines a strategy in Vietnamese research with Cognitive Linguistics. The duty of the Cognitive Vietnamese is not only to make clear the nature and mechanism of Vietnamese as a communicative mean but also to answer the very important question: By what way, does Vietnamese create their knowledge of the world; how does Vietnamese think, behave and feel through Vietnamese prism, Vietnamese culture and Vietnamese realistic experience? In the article, the author tries to create an image of the Cognitive Vietnamese branch which is constituted by Cognitive Theory of Concepts and Cognitive Grammar which involves in Cognitive Morphology and Cognitive Syntax with each own objects and duties. The abovementioned issues are suggestions in order to search an answer for the question. This is not the only person’s job. It needs the corporation of many researchers belonging to many different scientific fields with hope of getting desirable results. This article is a call for such a corporation. T á ửv vớ ề ớ , á ng pháp T á á ớ á - ử , á - v , lôgic - , ồ , vv ề v Cá về á về á về á xá á v , nóí cho cùng, ề ộ ô làm g ò x đối tượng chân chính và duy nhất của ngôn ngữ học (F. de Saussure 1916). ử ộ á v ộ v : ỗ “xé v ” F (*) PGS.TSKH, T ờ Đ N - Tin T HCM Saussure 19161 ự ằ v cấu trúc nội tại (N. Chomsky 19572) ỗ v ộ với tư cách là phương tiện 3 4 giao tiếp (J. Austin 1962 , J. Searle 1969 ). T ề v : âm, từ và câu Mỗ v ộ ộ : / v vự á ồ á / á v á . Cách phân chia ộ v ồn T ử ỉ XX ớ ổ về t ờ ớ về N á ằ ộ chói – là ự ờ ô (Cognitive linguistics ẻ ộ á cognitive revolution) ễ v 50 M C ộ á ắ v ề ề ự ờ ộ các môn á Tâm , Nhân Xã ộ về , v.v. T vự ộ á ò ỏ á ổ ớ về ổ ớ á q vớ á vớ á ề ờ ớ N ) ỉ ẹ ...