VỀ TRIỂN LÃM NHÂN GIAN QUA TẠO HÌNH RỐI NƯỚC TRUYỀN THỐNG

Từ ngày 4/3 đến 10/3 tại Việt Art center (ĐHMT Hà Nội) đã diễn ra triển lãm Nhân gian, bao gồm một tập hợp với hơn 1000 con rối của nghệ sĩ Chu Lượng. Là một triển lãm đẹp, khá qui mô, Nhân gian đem lại nhiều gợi ý cho công chúng về những cách tiếp cận mới nhằm đem lại năng lượng cho nghệ thuật rối nước Việt Nam. Nghệ thuật rối có ở nhiều dân tộc châu á nhưng rối nước là duy nhất của Việt Nam và phát triển mạnh vào thời Lý - Trần. Với...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
VỀ TRIỂN LÃM NHÂN GIAN QUA TẠO HÌNH RỐI NƯỚC TRUYỀN THỐNGVỀ TRIỂN LÃM NHÂN GIAN QUATẠO HÌNH RỐI NƯỚC TRUYỀN THỐNGTừ ngày 4/3 đến 10/3 tại Việt Art center (ĐHMT Hà Nội) đã diễn ra triểnlãm Nhân gian, bao gồm một tập hợp với hơn 1000 con rối của nghệ sĩ ChuLượng. Là một triển lãm đẹp, khá qui mô, Nhân gian đem lại nhiều gợi ýcho công chúng về những cách tiếp cận mới nhằm đem lại năng lượng chonghệ thuật rối nước Việt Nam.Nghệ thuật rối có ở nhiều dân tộc châu á nhưng rối nước là duy nhất củaViệt Nam và phát triển mạnh vào thời Lý - Trần. Với truyền thống hàngtrăm năm qua bao thăng trầm lịch sử, rối nước dường như tích tụ và lưu giữnhững nét lam lũ, chân chất tươi mát dân gian của đời sống nông nghiệp lúanước người Việt. Mục đích của họa sĩ Chu Lượng qua triển lãm này muốnmở rộng khả năng tác động về nghệ thuật và tư tưởng thông qua các sắp đặtnhững con rối nước do anh cùng các nghệ nhân đã sáng tác trong nhiều nămqua. Để có được sự sống động và không lặp lại chân dung, tạo hình của cáccon rối nhân vật, Chu Lượng đã đi nhiều, ghi chép vẽ lại mẫu tượng chùa vàchân dung một số nhân vật sống của gần 300 làng cổ miền Bắc để từ đó sángtác hoá thân vào các con rối với đủ các gương mặt, nghề nghiệp của đờisống làng Việt cổ. Đủ cả một cõi nhân gian nhỏ bé ngày xưa quần tụ nhưmột làng quê với hình hài bé nhỏ của những rối Tễu, công chúa, tiên nữ...trong các cảnh đời thường và huyền thoại lãng mạn. Đủ thấy Chu Lượng làngười gắn bó, tâm huyết với nghề.Họa sĩ Chu Lượng bộc bạch ...Thông qua triển lãm này, tôi sẽ mang đếncho người xem một cái nhìn mới, một cảm xúc mới, một tư duy mới về mộtthế giới hiện thực hơn, đa chiều hơn, sâu sắc hơn và cũng lộng lẫy hơn.Người xem sẽ được khám phá chính bản thân họ và đời sống của họ thôngqua thế giới của những con rối nước khi chúng được xuất hiện trong mộtkhông gian khác và khi chúng được kết hợp với những vật liệu mới trong ýthức tự do sáng tạo của người nghệ sĩ.Đây là một triển lãm sắp đặt với hơn 1000 con rối nước mà tôi đã sáng tạobằng phong cách nghệ thuật tạo hình riêng biệt của mình cùng với nhiều vậtdụng và sản vật nông nghiệp Việt Nam nhằm nghệ thuật hoá đời sống củangười Việt Nam. 1000 con rối nước với những chủ đề khác nhau và nghệthuật tạo hình khác nhau được sắp đặt tạo nên một không gian hiện thực vàkỳ ảo nhưng vẫn mang đậm tính truyền thống...ấn tượng chung của phòng triển lãm là cảm giác lộng lẫy, sum xuê có phầnchật chội của đời sống 1000 con rối nước tổng lực xuất hiện trong một cõinhân gian. Chính sự xuất hiện với mật độ quá dày về số lượng trong mộtsố cụm tiểu cảnh trưng bày không quán xuyến được hết so với tổng thểchung đôi khi làm người xem thấy bội thực thị giác, lộn xộn, ôm đồm cócảm giác như một góc kho chứa hiện vật bảo tàng rối nước. Mặc dù, tinhthần chung của triển lãm vẫn thể hiện được khi những con rối nước đủngành nghề, tầng lớp trong đời sống nông thôn xưa từ ngư, tiều, canh, mụccho đến sĩ, nông, công, thương. Các rối sinh hoạt: rối thần, công chúa, uốngrượu, vật nhau, gánh nước, trâu bò, chim cá... khi không còn diễn trò trênsân khấu nước nữa thì được liên kết, bố trí trên cạn trong những hoạt cảnhliên hoàn nhằm toát lên những ước mơ và khát vọng thôn dã của người dânquê Việt Nam từ lễ hội, huyền thoại, tình yêu, lao động cho đến chiến đấuchống ngoại xâm... Để làm nền cảnh và xâu chuỗi cho những nhân vật rối,hoạ sĩ Chu Lượng đã sử dụng nhiều vật dụng nông nghiệp như chum vại,rơm rạ, thóc gạo, khoai đỗ, cày bừa, nồi niêu, rổ rá, đèn chai... bố trí đan xennhằm tạo nên một không khí đậm chất làng quê Bắc Bộ với sự trình diễn củamột nhóm các cô ăn mặc như thôn nữ múa trong những nét nhạc truyềnthống.Sức lao động, sự công phu và tình cảm của tác giả thật đáng trân trọng, thếnhưng đây có thực sự là một triển lãm nghệ thuật sắp đặt (Installation) theođúng nghĩa của nó hay là một cuộc trưng bày những hoạt cảnh rối với nhiềuthủ pháp của nghệ thuật trang trí (Decoration). Theo tôi, triển lãm Nhân giannghiêng về dạng thứ hai. (Mặc dù, trong phòng triển lãm có một số tiểu cảnhlại cho thấy đó có thể là một Installation art độc lập tuy còn bị nấn ná ítnhiều bởi sự tư duy và chất trang trí của môi trường hoạt cảnh chung). Sựlẫn lộn về mặt quan niệm giữa nghệ thuật sắp đặt và nghệ thuật trang trí, ảnhhưởng của lối tư duy tạo hình hội họa minh họa, kể lể vào trong tác phẩmnghệ thuật sắp đặt là điều một số nghệ sĩ Việt Nam thường gặp. Đây là điềucó thể chia sẻ được bởi thông tin và kiến thức về loại hình nghệ thuật mớinày ở Việt Nam còn ít, thậm chí còn bị nhiễu loạn*. Triển lãm Nhân giankhông phải là trường hợp đầu tiên. Trước đó, vở diễn rối Những giấc mơ bímật của chú Tễu và Kanguru của tác giả Lê Quí Dương và vở diễn rối Hồnquê của tác giả Vương Duy Biên mặc dù đều được các tác giả tự nhìn nhậnlà đi tiên phong trong việc đưa Nghệ thuật sắp đặt? kết hợp vào quá trìnhtiến hành múa rối nước (thậm chí hai tác giả còn tranh luận ì xèo về vấn đềbả ...