Vi khuẩn liên cầu và bệnh thấp tim

Bệnh thấp tim tức là bệnh về tim nhưng có mối liên hệ giữa viêm khớp và bệnh tim. Bệnh thường gặp chủ yếu ở trẻ em và thanh, thiếu niên. Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh thấp tim thuộc lứa tuổi học sinh (từ 7-15 tuổi) chiếm khoảng 0,3%. Trong dân gian hay có câu “thấp khớp đớp tim”. Thực ra bệnh thấp tim còn liên quan đến nhiều vấn đề quan trọng khác nhưng chủ yếu vẫn là tác nhân gây bệnh do vi khuẩn liên cầu, viêm họng và sự đáp ứng của cơ thể....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vi khuẩn liên cầu và bệnh thấp tim Vi khuẩn liên cầu và bệnh thấp tim Liên cầu khuẩn nhóm A. Bệnh thấp tim tức là bệnh về tim nhưng có mối liên hệ giữa viêm khớp vàbệnh tim. Bệnh thường gặp chủ yếu ở trẻ em và thanh, thiếu niên. Ở Việt Nam, tỷlệ mắc bệnh thấp tim thuộc lứa tuổi học sinh (từ 7-15 tuổi) chiếm khoảng 0,3%.Trong dân gian hay có câu “thấp khớp đớp tim”. Thực ra bệnh thấp tim còn liênquan đến nhiều vấn đề quan trọng khác nhưng chủ yếu vẫn là tác nhân gây bệnhdo vi khuẩn liên cầu, viêm họng và sự đáp ứng của cơ thể. Cũng xin lưu ý rằngtrong họ vi khuẩn liên cầu không phải bất kỳ vi khuẩn liên cầu nào cũng có khảnăng gây nên bệnh thấp tim mà chỉ có vi khuẩn liên cầu nhóm A (Streptococcuspyogenes) mới là kẻ thù đáng sợ, mặt khác cũng không phải bất kỳ người nàonhiễm liên cầu nhóm A cũng mắc bệnh thấp tim. Tại sao liên cầu nhóm A (Streptococcus pyogenes) là căn nguyên gâybệnh thấp tim? Họ vi khuẩn liên cầu gồm nhiều loài khác nhau, chúng có một số đặc điểmsinh học giống nhau nhưng lại có nhiều đặc điểm khác nhau, một số đặc điểm sinhhọc có ở loài liên cầu này nhưng lại không có ở loài liên cầu khác và ngược lại.Người ta phân chia liên cầu thành nhiều nhóm được đặt tên từ A đến R. Mỗi nhómliên cầu gây nên một số bệnh khác nhau nhưng chỉ có liên cầu nhóm A mới có khảnăng gây bệnh thấp tim ở người. Thực ra liên cầu nhóm A không chỉ gây nên bệnh thấp tim mà chúng còn cókhả năng gây nhiều bệnh có liên quan đến bệnh thấp tim. Bệnh hay gặp nhất doliên cầu nhóm A gây ra là viêm họng mà hay gặp là thể viêm amidan. Trong bệnhviêm amidan thường amidan sưng to, có khi có hốc, trong các hốc có mủ. Khiamidan bị viêm người ta có thể tìm thấy vi khuẩn liên cầu nhóm A bằng nuôi cấyphân lập (xin lưu ý là nhuộm trực tiếp từ bệnh phẩm lấy từ chất nhày họng hoặcmủ ở amidan bằng phương pháp gram chỉ xác định được hình thể và tính chất bắtmàu, cách sắp xếp của vi khuẩn liên cầu chứ không xác định được là liên cầuthuộc nhóm nào). Về mặt cấu tạo có giả thuyết cho rằng, liên cầu nhóm A có cấu trúc vách tếbào, một số tổ chức có cấu trúc gần giống với cấu trúc của bao khớp, cầu thận, gờcơ, cột cơ của tim người do vậy khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể người (gâyviêm họng, amidan...) thì cơ thể sẽ sinh ra kháng thể chống lại tác nhân gây bệnhlà liên cầu nhóm A. Chính kháng thể chống liên cầu nhóm A do cơ thể gây ra lạicó tác dụng chống lại tổ chức bao khớp, gờ cơ, cột cơ và hậu quả là các tổ chứccủa con người bị hư hỏng dần dần và mắc bệnh. Điều quan trọng là người ta cũngđã chứng minh được rằng có sự phản ứng chéo giữa kháng nguyên của liên cầunhóm A với kháng nguyên tổ chức cơ tim và thành phần glycoprotein của van tim. Bằng cách nào để xác định được trẻ bị nhiễm liên cầu nhóm A? Như đã trình bày ở phần trên, trong một số trường hợp trẻ bị viêm amidanthường tác nhân gây nhiễm khuẩn là liên cầu nhóm A. Vì vậy trong tiền sử bệnh,bệnh nhi có viêm amidan, viêm họng, đặc biệt là trong các trường hợp viêm họng,viêm amidan tái đi tái lại nhiều lần có thể có vai trò của vi khuẩn liên cầu nhóm A.Khi người thầy thuốc khám họng nghi là viêm do vi khuẩn, thầy thuốc cho làm xétnghiệm. Có 2 loại xét nghiệm để xác định liên cầu nhóm A. Xét nghiệm trực tiếptức là nhuộm soi xem có vi khuẩn liên cầu hay không? Từ đó sẽ có yêu cầu phânlập và xác định vi khuẩn liên cầu nhóm A. Xét nghiệm này mới chỉ cho phép nóitrẻ bị viêm họng do liên cầu nhóm A. Để xác định trẻ có nguy cơ thấp tim haykhông người ta còn phải xét nghiệm máu tìm kháng thể chống liên cầu nhóm A(xét nghiệm gián tiếp). Xét nghiệm máu tìm kháng thể kháng liên cầu nhóm Ađược gọi là làm phản ứng ASLO (Anti Streptolysin O). Streptolysin O là một loạikháng nguyên đặc hiệu của liên cầu nhóm A khi xác định được nó trong máu vớimột số lượng vượt quá chỉ số cho phép trên một cơ thể bình thường là thuộc loạibệnh lý. Ngày nay người ta cũng đã sản xuất ra một loại test ASLO xác địnhnhanh, test này chỉ trong một thời gian ngắn có thể biết được trong máu bệnh nhâncó kháng thể kháng liên cầu nhóm A hay không nhưng mang tính chất định tính,không thể dựa vào kết quả này để nói bệnh nhân mắc bệnh thấp tim, tuy vậy testnày cũng có giá trị nhất định là giúp cho bác sĩ điều trị nghĩ đến cần phải xác địnhlượng kháng thể kháng liên cầu nhóm A trong máu bệnh nhân (làm ASLO địnhlượng) để chẩn đoán xác định. Khi phát hiện trẻ bị nhiễm liên cầu nhóm A nên làm gì? Như trên đã trình bày, vi khuẩn liên cầu nhóm A là loại vi khuẩn rất nguyhiểm bởi lẽ chúng có thể gây nên một số bệnh trong đó nguy hiểm nhất là bệnhthấp tim. Khi phát hiện trong chất nhày họng hoặc mủ của viêm amidan có loài vikhuẩn này cần được điều trị một cách triệt để. Sau khi đã được dùng kháng sinh đểđiều trị, hằng tháng nên kiểm tra lại (xét nghiệm chất nhày họng) xem đã hết hẳnvi k ...