Vi mô và Vĩ mô

Để trở thành người, toàn bộ sự tiến hóa cần thiết cho tổ tiên của chúng ta là khả năng chạy nhanh hơn hoặc khôn ngoan hơn bất cứ thứ gì có thể giết chết họ trước khi họ sản sinh ra thế hệ baby tiếp theo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vi mô và Vĩ mô Vi mô và V ĩ mô Để trở thành người, toàn bộ sự tiến hóa cần thiết cho tổ tiên của chúng ta làkhả năng chạy nhanh hơn hoặc khôn ngoan hơn bất cứ thứ gì có thể giết chết họtrước khi họ sản sinh ra thế hệ baby tiếp theo. Lấy thí dụ loài voi ma mút, chúngkhông còn có mặt trên hành tinh chúng ta vì chúng không đáp ứng danh sách gồmkĩ năng cao cần thiết. Nhờ có đồng tiền, hay cái chúng ta có thể mua với nó, đa số chúng ta có thểhình dung ra những thứ xung quanh với kích thước tương đối một nghìn, một trămnghìn, và một triệu. Nhưng một khi chúng ta vượt qua ngưỡng vài triệu, thì mọithứ bắt đầu khó hình dung hơn. Điều tương tự cũng đúng đối với vật chất nhỏ bé –chúng ta biết virus và vi khuẩn là nhỏ, và các nguyên tử còn nhỏ hơn nữa, nhưngnhỏ đến mức nào thì khó mà hiểu thấu đáo cũng như cán cân ngân hàng RupertMurdoch vậy. Nhưng có một cách đơn giản để hình dung một cái gì đó to lớn hay nhỏ béđến mức nào: bạn chỉ việc so sánh kích thước của nó với kích thước của những vậtmà chúng ta đã quen thuộc, thí dụ như bản thân chúng ta. Trên quy mô của những cái nhỏ nhất đến những cái lớn nhất, chúng ta có thểthấy ở trong hệ mặt trời, chúng ta nằm ở khoảng kích cỡ hết sức trung bình. Haynhư Danny DeVito đã làm – với chiều cao 1,5 mét, ông to hơn một nguyên tử 10 tỉlần và nhỏ hơn đường kính của mặt trời một tỉ lần. Các vi khuẩn khoảng bằng một phần kích thước tế bào của chúng ta, nhưng chúng to hơn virus 10 lần. (Ảnh: CDC/ Dr. Ray Butler) Vật chất nhỏ bé Cơ thể của chúng ta cấu tạo từ những tế bào, và so với chúng ta thì chúngthật nhỏ bé. Tế bào người trung bình khoảng chừng 10-15 micromet (µm), nghĩa làchúng ta to hơn các tế bào của mình 100.000 lần. Nếu các tế bào của cơ thể bạn cókích cỡ bằng một đồng xu 5 cent (Australia), thì bạn sẽ cao tới 2 km. Không phải mọi tế bào đều nhỏ bé. Tế bào trứng người khoảng chừng 130µm, nghĩa là rộng hơn một sợi tóc người (100 µm) và rộng hơn 30 lần so với đầucủa con tinh trùng khỏe mạnh nhất. Các tế bào thần kinh trong dây thần kinh hôngcủa bạn dài khoảng 1 mét – chúng chạy liền mạch từ xương sống của bạn xuốngđến bàn chân. Vi khuẩn cũng là những tế bào, nhưng chúng có kích cỡ chỉ bằng một phầnmười các tế bào của chúng ta. Và virus lại còn nhỏ hơn nữa – chúng khoảng bằngmột phần trăm kích thước tế bào của chúng ta. Cho nên, chúng ta to hơn 100.000 lần so với những tế bào của mình, to hơnmột triệu lần so với vi khuẩn, và to hơn 10 triệu lần so với một con virus trungbình trong cơ thể bạn! Nếu một con virus có kích cỡ của một đồng 5 cent, thì một con vi khuẩn sẽbằng một cái đĩa trên bàn ăn, và bạn sẽ cao đến 200 km! Virus thật nhỏ bé so với mọi sinh vật sống khác, nhưng chúng là khổng lồ sovới các nguyên tử và phân tử. Vật chất thật sự nhỏ bé Virus cúm là một con virus đẹp điển hình. Nó chỉ là một đoạn ARN bọc trongmột chút protein, đo bề ngang chừng 120 nano mét (nm), và nó to hơn khoảng1000 lần so với một nguyên tử. Các nguyên tử là những đơn vị cơ bản của vật chất. Chúng giống như nhữngviên gạch xây dựng mà mọi thứ đều được cấu thành, từ những ngôi sao cho đến sắtthép và từ oxygen cho đến những con bò. Chúng thật nhỏ bé. Nhưng còn nhỏ béhơn cả nguyên tử là các proton, neutron và electron tạo nên chúng. Một nguyên tửhydrogen to hơn 100.000 lần so với một proton nằm tại chính giữa của nó! Đócũng là sự chênh lệch kích thước giữa bạn và một trong những tế bào của bạn. Vìthế, các proton thật nhỏ bé, và các electron và neutron cũng vậy. Nhưng còn đầu kia của thang quy mô thì sao? Vật chất to lớn Khi chúng ta nghĩ tới những cái to lớn trong vũ trụ, chúng ta nghĩ tới nhữnghành tinh, những ngôi sao cùng những thiên hà. Và trong khi trái đất có vẻ thật tolớn từ nơi chúng ta ngồi, thì nó thật quá đỗi ốc tiêu khi nhìn xa ra trong hệ mặt trời:bạn có thể đặt gọn hơn một triệu trái đất bên trong Mặt trời. Nhưng mặt trời chẳng phải kẻ khổng lồ thiên hà. Nó chẳng là gì so với nhữngngôi sao thật sự to lớn. Ngôi sao lớn nhất mà người ta biết, VY Canis Majoris là mộtsiêu khổng lồ khoảng bằng 2000 lần kích thước mặt trời. Cho nên, nếu mặt trời cókích thước của một quả bóng bàn, thì VY Canis Majoris sẽ to gần như một sân bóng. Nhưng không chỉ kích thước của những ngôi sao to lớn, mà số lượng chúngcũng thật to lớn. Không ai đếm nổi hết chúng, nhưng những ước tính tốt nhất đưara số lượng sao trong Dải Ngân hà là khoảng chừng 200 tỉ. Đó là 200,000,000,000ngôi sao chỉ mới tính trong thiên hà của chúng ta thôi! Và có vô vàn thiên hà ở ngoài kia. Thật vậy, có khả năng cũng có khoảngchừng 200 tỉ thiên hà. Cho nên, có ít nhất một thiên hà ở ngoài kia cho mỗi ngôi saotrong Dải Ngân hà – thật là nhức đầu quá đi! Nếu bạn nhân số lượng thiên hà với số ...