Việc sử dụng người Hoa của các chúa Nguyễn trong công cuộc mở đất miền Tây Nam Bộ

Bài viết nghiên cứu việc sử dụng người Hoa của các chúa Nguyễn trong công cuộc mở đất miền Tây Nam Bộ với việc xây dựng đô thị, phát triển thương mại Đàng trong.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Việc sử dụng người Hoa của các chúa Nguyễn trong công cuộc mở đất miền Tây Nam BộV1|C SCTD^NC NGUdi HOA COA C A C CHUA N C U Y I N TRONG CdNG CU0C Md DKT M|£N TAY NAM B0 D 6 QUVNH NGA* Cho dSh khi Dfldng Ng^n Dieh theo si^ C ong eupe md dfit Dfing Trong n6i chung vfi mi6~n Tfiy Nam Bp n6irieng lfi cong lao ciia bao nhifiu th€^ h$ lao phfin efing cua chfla NguySn Phdc Tfin di theo dfldng bi^n vfio cfla Ldi L^p, d€^n djnhd^ng trong tfit ca cfic thfinh ph^n xfi h0i cfl 6 Mjf Tho vfio nftm 1679 di khai phfidudi th6i cfic chfla NguySn trong d6 c6 vflng dfit nfiy thi vflng Tfiy Nam B$ Ifin dfiungfldi Hoa, mot Iflc Ifldng chu yfiu mfi cfie tifin mdi dfl^c khai phfi dfldi thdi chuachfla NguySn da stf dung rfit e6 hi$u qua NguySn.trong vi?c xay dflng do thj, phfit trien Dfldng N g ^ Dieh lfi mpt trong nhflngthfldng mai ciia Dfing Trong. vien tfldng cua nhfi Minh khfing chiu thufin Chinh saeh sif di^ng ngfldi Hoa cua efie phue nhfi Thanh da di cfl d^n nfldc ta, nhdehua NguySn 5 Tfiy Nam B§ mfi ci^ th^ lfi ehiia NguySn giup dd. Nfim 1644, tri^uDfldng Ngan Dich d My Tho vfi M^c Ctfu Minh bi Man Thanh l$t d^. D^ trin apcflng eon chau hp M^c vdi dfit Hfi Tien dfi nhflng li^e Ifl^ig trung thfinh vdl nhfi Minh,de lai eho dfit nfldc mpt di san v^ lanh tho qufin Man Thanh sau khi ehi£fm diiffc Bficvfi dan cfl dajig trfin trong vfi ea nhflng gifi Kinh da md e u ^ hfinh qufin cfin qufit vditri ve lieh stt. quy mo ldn k6o dfii nhi^u nfim di binh dinh efic tinh mi^n Nam Trung Qu6c, ndi c^ thii I. CHUA N G U Y I N PHUC TAN VC(IDCdNG NGAN DJCH 6 MY THO (1679- cudi cflng cua m$t li^c Iflc^ng khfi ldn tfin1689) qufin nhfi Minh. C u ^ chi€n k ^ dfii gfin 4 th$p ky (1644 - 1683) eho dgn khi qufin Vflng Tfiy Nam B$ dfl^c chua NguySn Thanh chinh phi^c nhi2ng c u ^ khfing cflcung nhfl ngfldi dfin Vi$t chu ^ mu$n hdu cudi cflng trfin dao Dfii Loan do vien tfldngBO vdi Dong Nam Bp, b6i vi vj tri cfich trfi Trinh Thfinh C6ng chi huy. Nhi^u vo quanvfi di^u ki§n khai phfi cung kh6 khfin hdn. vfi qufin d$i trung thfinh vdi nhfi Minh da ThS. So Khoa hoe vfi Cong ngh^ tinh Bfi Ria - Viing TfiuVigc 5i3r dyng ngirtrt Ijoa...dfla gia dinh cua hp vflpt bien ra nfldc vien quan cda chfla NguySn da dd^n khaingofii nhfim tranh si^ tra thfl cua chfnh phfi vflng dfit nfiy.quyen Man Thanh. Dfldng Ng^n Dich sau khi ddn My Tho Sfl xufit hi§n cua Ifle lflt?ng ngfldi Hoa da tidn hfinh v3 dfit, xfiy phd, l^p chp dinfiy 6 Dfing Trong dflpe sit nhfi NguySn ghi di^ng ndn m^t My Tho d^i phd sfim ufitlai: Ky Miii, ndm thd 31 (1679), mita xudn, quy tp ngfldi Hoa, ngfldi Vi^t, ngfldithdng gi&ng, tUdng cu nhd Minh Id Long Khmer. Ong cho nhdm hpp ngfldi Vi^t,Mdn tdng binh DiiOng Nggn Dich vd phd ngfldi Khmer vfi ngfldi Hoa tidn hfinh khaitudng Hodng TUn, Cao Ldi Lidm tdng binh khfin dfit dai, Ifip trang tr^i vfi thdn flp t^oTrdn ThitOng XuySn vd phd tudng Trdn An ndn aijf chuydn bidn dfing k^ cua vflng dfitBinh dem han 3.000 qudn vd hOn SO chiie trfldc dfiy vdn khfi hoang sd nfiy. My Thothuyin den cdc cda biin Tu Dung vd Dd trd thfinh noi nhpn nhjp, vi^c giao Iflu buonNdng, tu trdn Id bd thdn nhd Minh, nghia bfin vdi thfldng nhfin nfldc ngofii trd nenkhdng chiu ldm tdi nhd Thanh ndn din xin thjnh vflpng, thu hut si^ quan tfim eua cfieldm tdi td (1). finh th^ nfiy da d$t chfla thfldng thuydn Trung Hoa, Nh^t Ban, TfiyNguySn Phflc Tfin diing trfldc su Ifla ebon Dfldng vfi Bd Dfio Nha. My Tho dgi phd Idthdng minh, cudi eflng chua dfi quySt dinh: mdt thUOng cdng xudt nhdp khdu hdngNay ddt Ddng Phd (ten cd Gia Dinh) nUdc hod. Ndm dge theo sdng Tien, ndi ndo cdChdn Lap dong rudng phi nhiiu nghin ddng cU ddn la cd nhdng khu thi td ve tinhddm, triiu dinh chUa rdi md kinh ly, chi nhu Cha Ggo, Bin Chiia, Cdi Bi Long Ho,bang lay sdc cua hg cho din khai khdn de Sa Dec, Cdi Tdu ThUpng, Cdi Tdu Hg, Tdnd, ldm mgt viic md ldi ba diiu (2). Chua Chdu, Tdn Ddc vd kin tdn cdc khu thi tdmpt mfit ban cho cac tfldng nhfi Minh ciia Chdn Lap. Nhdng khu thi td ndy ldmnhflng ehfle nhfl cfl, phong them chflc quan nhiem vu eung cdp nhdng mdt kdng ndngmdi, mfit khac giii thfl cho vua Chfin Lap sdn, tho sdn cho My Tho dgi phd xudtyeu cfiu chia cfip dfit dai cho hp. Luc nfiy, khdu, dong thdi cung nhdn hdng hod cuabien gidi Vipt - Champa ve phia Nam cdn nUde ngodi di phdn phdi vd bdn cho ngUdidijfng lai d sdng Phan Rang nen phfldng fin tieu diing (3).dfla dofin ngfldi di dfin ngfldi Hoa vflpt bien Lflc Ifldng ngfldi Hoa ddn vflng dfit Myvfio dfit Chan L^ip lfi mpt each flng xtf linh Tho cfing ngfiy cfing da dang hdn, ngoai cacboat vfi khdn ngoan, ddng thdi, cung th^ di thfin nhfi Minh, binh linh, thfldng giahi§n uy th^ eiia mdt nfldc ldn doi vdi phidn edn c6 cac tri thfle Nho gifio, cac nhfi sfl. Dathfin cua minh. sd ngfldi Hoa ddn dfiy deu lfi nhflng cfl dan Binh thuyen cua Dfldng Ng^n Dich tid^n ...