Viêm đường hô hấp trên

Điều quan trọng nhất trong lâm sàng hô hấp không phải là phát hiện chính xác loại nguyên nhân nào gây bệnh mà là thẩm định cho được những biến chứng có thể xảy ra để có phương án dự phòng tốt. Viêm đường hô hấp trên đa phần là những bệnh có mức độ trung bình nhưng chúng có thể nặng lên ở những đối tượng mẫn cảm gây nhiều biến thể nghiêm trọng. Từ đâu được gọi “là trên”? Hệ hô hấp của chúng ta được tính bắt đầu từ cửa mũi trước đến tận các phế...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Viêm đường hô hấp trên Viêm đường hô hấp trênĐiều quan trọng nhất trong lâm sàng hô hấp không phải là phát hiệnchính xác loại nguyên nhân nào gây bệnh mà là thẩm định cho đượcnhững biến chứng có thể xảy ra để có phương án dự phòng tốt. Viêmđường hô hấp trên đa phần là những bệnh có mức độ trung bình nhưngchúng có thể nặng lên ở những đối tượng mẫn cảm gây nhiều biến thểnghiêm trọng.Từ đâu được gọi “là trên”?Hệ hô hấp của chúng ta được tính bắt đầu từ cửa mũi trước đến tận các phếnang trong phổi. Đường hô hấp trên bao gồm mũi, hầu, họng, xoang và cảthanh quản. Hệ thống hô hấp trên có chức năng chủ yếu là lấy không khí bênngoài cơ thể, làm ẩm, sưởi ấm và lọc không khí trước khi đưa vào phổi. Cácbộ phận của đường hô hấp dưới một phần chức năng thực hiện lọc không khívà phần chức năng còn lại là trao đổi khí.Là cơ quan đầu ngoài cùng tiếp xúc với không khí nên hầu như mọi điềukiện bất lợi của môi trường đều do đường hô hấp trên gánh chịu hết như bụi,lạnh, nóng, hơi độc, kể cả các virus, vi khuẩn, nấm mốc. Bởi thế, nếu xét vềtỷ lệ mắc bệnh hô hấp thì tỷ lệ bệnh mắc đường hô hấp trên chiếm phần lớnso với tỷ lệ mắc các bệnh về hô hấp khác. Viêm đường hô hấp trên là mộtchứng bệnh thường gặp hàng năm, mắc tái diễn, nhiều lần và là một chứngbệnh chủ yếu gây giảm giờ làm và giờ học của nhóm người mắc bệnh trêntoàn thế giới. Mặc dù là loại bệnh “tự khỏi” nhưng những phiền toái dochúng gây ra cũng đủ tạo ra những thiệt hại đáng kể về sức khoẻ và kinh tế.Bệnh viêm đường hô hấp trên thường xuất hiện theo mùa, nhất là mùa đông,mùa hanh khô, trùng với mùa của bệnh hen, viêm phế quản mạn, viêm phổi.Đối tượng mắc bệnh chủ yếu thường là trẻ em. Tính trên toàn thế giới, hàngnăm có hàng triệu trẻ em mắc bệnh. Bên cạnh đối tượng là trẻ em, nhữngngười dễ mẫn cảm với viêm đường hô hấp trên bao gồm người bị bệnh bạchcầu (leukemia), suy tủy, suy giảm miễn dịch sau ghép tạng, điều trị ức chếmiễn dịch ở những bệnh tự miễn, HIV… Vì thế, ở những đối tượng này cầnđược chăm sóc dự phòng, đặc biệt vào mùa lạnh, mùa hanh khô.Thủ phạm nào gây viêm đường hô hấp trên?Bằng những nghiên cứu và thử nghiệm khoa học, người ta thấy đa phầnnguyên nhân gây ra viêm đường hô hấp trên là các virus. Ngoài ra chúng tacó thể gặp các nguyên nhân khác như vi khuẩn, nấm, bụi, khí độc. Có thể kểra đây một số loại vi rút điển hình như: virus Rhino, Corona, Á cúmParainfluenza, Adeno, virus hô hấp hợp bào RSV. Một số loại vi khuẩn cũngthường gặp trong bệnh viêm đường hô hấp trên là liên cầu khuẩn tan máunhóm A, phế cầu khuẩn, Haemophilus influenzae, một số loại nấm...Nhóm virus trên gây bệnh bằng cách cư trú ở chất nhầy niêm mạc mũi họng.Chúng sẽ nằm ở đó, xâm nhập vào tế bào niêm mạc, nhân bản rồi phá huỷ tếbào và lây lan sang tế bào bên cạnh. Cơ thể sẽ kháng cự lại với các khángthể IgA sẵn có và đội quân bạch cầu bảo vệ. Thông thường sẽ có một vài tếbào niêm mạc hô hấp bị tổn thương và bị virus phá huỷ nhưng sau khoảng 2tuần lớp tế bào mới lại mọc lên và đẩy lùi virus. Nhưng trong một số trườnghợp, cơ thể tiêu diệt không hiệu quả, virus từ đường hô hấp trên sẽ nhân bảnvà xâm nhập xuống tận đường hô hấp dưới và vào máu gây nhiều bệnh biếnthể khác.Trong trường hợp căn nguyên do vi khuẩn thì ít khi vi khuẩn gây bệnh mộtmình mà chúng thường được khởi phát bằng sự nhiễm và gây viêm của mộtloại virus trước đó. Tỷ lệ cao thuộc về liên cầu khuẩn tan máu nhóm A. Đâylà vi khuẩn hàng đầu gây biến chứng viêm cầu thận cấp ở trẻ em từ mộtviêm họng thông thường.Biểu hiện và biến chứngViêm đường hô hấp trên không phải là một bệnh mà là một tổ hợp bệnh baogồm: cảm lạnh, viêm mũi họng, viêm họng, viêm xoang, viêm thanh quản.Mặc dù có nhiều bệnh đơn lẻ khác nhau nhưng chúng đều có một số biểuhiện chung rất dễ nhận thấy. Những triệu chứng chủ yếu bao gồm: sốt cao,hắt hơi, sổ mũi, chảy mũi, ngạt mũi, tắc mũi, đau rát họng, ho, khàn tiếng,lạc tiếng, giọng mũi, khản đặc có khi mất tiếng, mệt mỏi, đau đầu, đau mỏicơ khớp…Đặc điểm quan trọng của viêm đường hô hấp trên là thời gian ủ bệnh ngắn,tốc độ biểu hiện bệnh nhanh và các biểu hiện mang tính ồ ạt. Chính vì thếmà sốt trong các bệnh của viêm đường hô hấp trên thường là sốt cao vàthành cơn. Thân nhiệt thường là 39oC trở lên. Đi kèm với sốt là hắt hơi, sổmũi, người bệnh hắt hơi nhiều hơn mức bình thường, có khi đến 4-5 cái/mộtlần và xuất hiện nhiều lần trong ngày. Có khi hắt hơi đến rát cả mũi họng.Sau đó người bệnh sẽ bị chảy dịch mũi với đặc điểm dịch nhiều, trong,loãng, không có mủ và không có mùi hôi. Cần điều trị kịp thời và triệt để bệnh viêm đường hô hấp trên để tránh biến chứng.Khi virus gây bệnh ở thanh quản thì người bệnh sẽ bị khàn tiếng. Càng nóinhiều như ca sỹ, người bán hàng, giáo viên, nhân viên tiếp thị… thì tốc độkhàn tiếng càng nhanh và càng nặng vì dây thanh âm càng bị tổn thườngnặng nề. Ban đầu chỉ là lạc tiếng, giọng mũi, sau đó tiếng ...