Viêm gan - Biết để sống tốt hơn: Chương 7 - Chai gan

Chương 7 gồm có những nội dung chính sau: Một vài khái niệm cơ bản, viêm gan cấp tính (acute inflammation), xơ gan, các triệu chứng của chai gan,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Viêm gan - Biết để sống tốt hơn: Chương 7 - Chai gan CHÖÔNG VII CHAI GANI. Moät vaøi khaùi nieäm cô baûn Khi bò vieâm maïn tính keùo daøi vì baát cöù moät lyù do naøo, laù gan cuûa chuùng ta seõ daàn daàn bò xô hoùa theo thôøi gian. Nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau coù theå laøm cho caùc teá baøo gan bò vieâm hoaëc toån thöông. Neáu khoâng ñöôïc ñieàu trò ngay hoaëc ngaên chaën nhöõng nguyeân nhaân gaây toån haïi ñeán teá baøo gan, gan seõ daàn daàn bò xô (liver fibrosis). Xô gan laø böôùc ñaàu tieân ñeå tieán daàn ñeán chai gan (cirrhosis). Nghieän röôïu coù theå laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính gaây ra xô gan vaø chai gan. Ngoaøi ra, nhö trong tröôøng hôïp cuûa ña soá caùc nöôùc chaâu Phi vaø chaâu AÙ, sieâu vi vieâm gan B vaø sieâu vi vieâm gan C cuõng laø nhöõng nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây ra xô gan vaø chai gan. 181Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn Xô gan (liver fibrosis) laø moät teân goïi ñeå chætình traïng cuûa gan khi maø cô caáu bình thöôøng baétñaàu bò thay ñoåi bôûi nhöõng teá baøo xô chaïy ngangdoïc, xen keõ giöõa nhöõng teá baøo gan. Neáu ñöôïc chöõatrò sôùm trong giai ñoaïn naøy, gan coù theå seõ ñöôïcbình phuïc hoaøn toaøn. Tuy nhieân, neáu khoâng ñöôïc phaùt hieän vaø ñieàutrò kòp thôøi, tình traïng xô gan keùo daøi laâu naêm seõlaøm chai gan (cirrhosis).1 Tình traïng cuûa laù ganvaøo giai ñoaïn naøy laø ñaõ phaûi “boù tay” khoâng coøn coùtheå ñieàu trò ñöôïc nöõa. Vì theá, noù seõ maëc nhieân tieántrieån theo thôøi gian vaø gaây ra nhieàu bieán chöùngnguy hieåm khaùc nhau. Vì khoâng theå ñieàu trò cho gan ñöôïc nöõa, neângiaûi phaùp duy nhaát ñeå thay ñoåi tình huoáng laø gheùpgan cho beänh nhaân. Tuy nhieân, cho duø khoâng theå ñieàu trò ñöôïc thìcuõng vaãn coøn coù moät soá thuoác men, bieän phaùp coùtheå duøng ñeán ñeå giuùp beänh nhaân bò chai gan tieáptuïc soáng moät caùch toát ñeïp hôn.1 Chuùng toâi taïm duøng danh töø xô gan (liver fibrosis) ñeå phaânbieät vôùi chai gan (cirrhosis). Moät soá ngöôøi khoâng phaân bieät haikhaùi nieäm naøy vaø goïi chung laø xô gan, trong khi chuùng thaät ralaø raát khaùc nhau. 182 Moät vaøi khaùi nieäm cô baûn1. Vieâm gan caáp tính (acute inflammation) Ñaây laø tröôøng hôïp laù gan ñoät nhieân bò thöôngtoån naëng neà do moät taùc nhaân naøo ñoù. Khi bò vieâmgan caáp tính, caùc teá baøo gan seõ bò söng lôùn leân hônmöùc bình thöôøng. Ñieàu naøy laøm giaõn lôùp maøng boïcGibson quanh laù gan, khieán cho beänh nhaân coù theåseõ bò ñau aâm æ hoaëc thaáy hôi töùc ôû vuøng buïng treân,beân phaûi – vò trí cuûa laù gan. Coù leõ ñaây laø thôøi ñieåmduy nhaát maø beänh nhaân coù theå coù nhöõng caûm giaùcñau ñôùn, khoù chòu. Nhöng nhöõng caûm giaùc naøy ñoâikhi laïi coù theå raát nheï, neân ña soá beänh nhaân duø ñaõbò vieâm gan raát naëng maø vaãn khoâng heà hay bieát. Sau khi gan bò vieâm, moät soá teá baøo gan khoângcaàn ñöôïc ñieàu trò cuõng coù theå töï nhieân trôû laïi “bìnhthöôøng”, nhö trong ña soá caùc tröôøng hôïp cuûa beänhvieâm gan do sieâu vi gaây ra. Tuy nhieân trong moät soá tröôøng hôïp keùm maymaén, laù gan seõ tieáp tuïc bò taøn phaù. Moät soá teá baøogan cheát daàn, ñeå laïi nhöõng teá baøo seïo. Laù gan daàndaàn teo nhoû laïi. Maøng boïc Gibson khoâng coøn bò keùogiaõn ra nöõa, neân beänh nhaân khoâng coøn caûm thaáyñau ñôùn. Ñieàu nguy hieåm laø, tuy khoâng coù moät trieäuchöùng gì caû nhöng beänh ñaõ chuyeån daàn sang moätgiai ñoaïn nguy hieåm hôn. Ñoù laø xô gan. 183Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn2. Xô gan Ñaây laø keát quaû cuûa vieäc laù gan bò vieâm keùo daøiqua nhieàu naêm. Trong moät soá ít tröôøng hôïp, beänhcoù theå tieán trieån moät caùch nhanh choùng, nhöngthoâng thöôøng thì quaù trình dieãn tieán töø vieâm ganñeán xô gan, roài qua chai gan seõ caàn moät thôøi giantöø nhieàu thaùng ñeán nhieàu naêm. Thôøi gian trungbình thöôøng quan saùt thaáy laø khoaûng 20 naêm. Toácñoä phaùt trieån cuûa beänh phuï thuoäc vaøo tình traïngtoån thöông cuûa laù gan, söùc taøn phaù cuûa beänh vaøphaûn öùng cuûa cô theå khi gan bò kích thích lieân tuïcvaø laâu daøi. Khi bò taán coâng lieân tuïc bôûi sieâu vi, cô theå seõtìm caùch “coâ laäp hoùa” nhöõng vuøng toån thöông baèngnhöõng moâ xô (fibrotic tissue). Nhöõng moâ xô naøyñöôïc duøng nhö nhöõng böùc bình phong bao boïcquanh caùc teá baøo gan ñang bò vieâm. Vì theá, caáu truùccuûa gan seõ daàn daàn bò thay ñoåi, vôùi nhöõng moâ xôlan roäng khaép nôi, chaïy ngang doïc, xen keõ laãnnhau chia nhöõng teá baøo gan coøn laïi thaønh nhöõngnoát (nodule) nhoû. Tuøy theo vò trí vaø moái lieân quan giöõa nhöõngmoâ xô naøy vôùi caáu truùc cuûa laù gan, beänh nhaân seõ coùnhöõng trieäu chöùng bieåu hieän khaùc nhau. 184 ...