Viêm túi mật cấp

Bệnh viêm túi mật cấp là một bệnh cấp cứu về tiêu hóa, thường là do sỏi mật gây nên. Bệnh cần được chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời để phòng những biến chứng có thể dẫn tới tử vong.1. Sự thường gặp . Nữ gặp nhiều hơn nam. Tuổi thường gặp: 40 - 60 tuổi2. Nguyên nhân. Do sỏi: 90 - 95% (N.H.Lộc 1992) . Do nhiễm trùng: Eschérichia coli, cầu khuẩn ruột sau đó là liên cầu tụ cầu phế cầu, hiếm hơn là Eberth Pfeiffer và vi khuẩn yếm khí. Thương hàn cũng có biến...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Viêm túi mật cấp Viêm túi mật cấpI. Đại cương Bệnh viêm túi mật cấplà một bệnh cấp cứu về tiêu hóa, thường là do sỏi mật gây nên. Bệnh cần đượcchẩn đoán sớm, điều trị kịp thời để ph òng những biến chứng có thể dẫn tới tửvong.1. Sự thường gặp. Nữ gặp nhiều hơn nam. Tuổi thường gặp: 40 - 60 tuổi2. Nguyên nhân. Do sỏi: 90 - 95% (N.H.Lộc 1992). Do nhiễm trùng: Eschérichia coli, cầu khuẩn ruột sau đó là liên cầu tụ cầu phếcầu, hiếm hơn là Eberth Pfeiffer và vi khuẩn yếm khí. Thương hàn cũng có biếnchứng gây viêm túi mật cấp.3. Giải phẫu bệnh lý:Những hình ảnh bệnh lý của viêm túi mật cấp có nhiều mức độ khác nhau:. Trong những giờ đầu hoặc trong những thể nhẹ: thành túi mật bị xưng huyết, phùnề và chỉ có thâm nhiễm đơn thuần của tế bào viêm.. Trong những thể nặng hơn, thể mưng mủ: có những ổ loét ở lớp niêm mạc và ổáp xe vi thể ở thành túi mật, dịch mật trong túi mật trở nên đục ít hoặc nhiều, cóthể thành mủ thực sự.. Trong thể hoại tử: thành túi mật bị mỏng đi, có nhiều đám hoại thư màu xám đenvà dễ bị thủng.. Các cơ quan quanh túi mật (dạ dày, tá tràng, mạc nối lớn, mạc treo đại tràng...)cũng bị viêm teo nên những đám dính nhiều hoặc ít bao quanh túi mật, thành mộtđám quánh.4. Cơ chế sinh bệnh- Với sỏi mật: sỏi gây ứ mật, tác dụng kích thích của muối mật làm tổn thươngthành túi mật, sau đó nhiễm khuẩn mật và thành túi mật dẫn tới viêm túi mật cấpdo vi trùng: vi trùng đến túi mật bằng nhiều đường khác nhau (đường mật từ tátràng lên ống mật chủ hoặc từ gan xuống, đường máu, bạch mạch).- Cơ chế khác: viêm túi mật cấp sau mổ, sau chấn thương, bỏng nặng hồi lưu dịchtụy vào đường mật, túi mật.II. Triệu chứngA. Lâm sàng1. Cơ nănga. Đau vùng hạ sườn phải:- Cơn đau quặn gan tăng dần- Chỉ đau âm ỉ (Gặp ở bệnh nhân cao tuổi)b. Buồn nôn hoặc nôn rất hay gặpc. Nước tiểu vàng khi có tổn thương ống mật chủ phối hợp.2. Thực thểa. Sốt: Bao giờ cũng có sốt (khoảng 390 - 400C)b. Vàng da niêm mạc nhẹ (l0%) khi có tổn thương ống mật kèm theo.c. ấn hạ sườn phải có phản ứng co cứng và đau.d. Sờ thấy túi mật to và đau.e. Có khi đau cứng khắp bụng (phải nghĩ tới thủng túi mật gây viêm phúc mạc).B. Xét nghiệm1. Xét nghiệm máu- Bạch cầu tăng cao: 10.000 - 20.000, BC đa nhân trung tính cao.- Amylaza bình thường (nếu cao phải nghĩ đến viêm tụy cấp kết hợp)2. Siêu âm: cho biết có hình sỏi túi mật, ống mật, tình trạng thành đường mật, túimật. Hình ảnh siêu âm túi mật viêm như sau:- Có điểm đau rõ rệt khi ấn dầu dò siêu âm vào, túi mật (dấu hiệu Murphy siêu âmhoặc điểm Murphy siêu âm)- Thành túi mật dầy trên 0,3cm (bình thường dưới 0,3cm)- Nhiều khi túi mật có hình hai bờ (hai lớp đậm âm cách nhau bởi lớp giảm âm)- Nếu có sỏi và viêm túi mật sẽ thấy trên hình nốt đậm âm kèm bóng cản âm trongtúi mật.3. X - quang- Chụp bụng không chuẩn bị (1 phim thẳng, 1 phi m nghiêng phải) nếu có sỏi mậtsẽ thấy hình cản quang bên phái, phía trước cột sống.- Chụp đường mật bằng tiêm thuốc cản quang:+ Túi mật bị viêm: ống mật chủ ngấm thuốc, còn túi mật không thấy.+ Không nghĩ tới viêm túi mật cấp nếu hình ảnh túi mật rõ.4. Soi ổ bụng cấp cứuLà phương pháp chẩn đoán có ích: nhìn thấy túi mật to và căng xung huyết mạnh,phù nề, túi mật có thể dính với gan, mạc nối. Vùng gan gần túi mật cũng có phảnứng viêm màu đỏ tươi.III. Chẩn đoán1. Chẩn đoán xác địnha. Dựa vào lâm sàng: đau HSP, sốt, sờ thấy túi mật to.b. Dựa vào các xét nghiệm: X quang, siêu âm, soi ổ bụng.2. Chẩn đoán phân biệta. áp xe gan: đau, sốt, gan to và đau, rung gan (+) Ludlow (+)b. Viêm gan siêu vi trùng: sốt, đau, vàng da, khi vàng da hết sốt. Xét nghiệmezym gan tăng (SGPT và SCOT tăng gấp 5 đến 10 lần).c. Viêm đường dẫn mật: Đau, sốt, vàng da, khi vàng da vẫn sốt.IV. Tiến triển và biến chứngA. Tiến triểnThể nhẹ chưa có biến chứng, phát hiện sớm, điều trị kịp thời bằng nội khoa, có thểkhỏi sau 7 ngày, nhưng bệnh dễ tái phát.B. Biến chứng1. Viêm ống mật: (đau, sốt, vàng da)Gan to mềm và đau, có thể tạo nên các ổ áp xe nhỏ trong gan, khó điều trị, có thểđưa tới nhiễm khuẩn máu nguy hiểm.2. Viêm màng bụng toàn thể:Cần mổ cấp cứu, khi mổ thấy:- Túi mật bị thủng.- Hoặc túi mật không bị thủng nhưng căng to, thành mỏng có nhiều đốm mật thấmmật gây nên viêm màng bụng mật. Tiên lượng nặng mặc dù dùng kháng sinh liệupháp và mổ sớm.3. Viêm màng bụng khu trú- Sờ thấy một đám quánh vùng túi mật, sốt cao. mủ sâu và phản ứng của màngphổi phải.4. Rò mật với ống tiêu hoáCó thể rò vào hành tá tràng, đại tràng dạ dày (nhưng hiếm gặp).- Lỗ rò có thể tiềm tàng, không biểu hiện rõ rệt.- Có thể phát hiện do chụp dạ dày tá tràng thấy baryt chảy cả vào đường mật.- Lỗ rò túi mật tá tràng có thể gây nên tắc ruột do hòn sỏi mật to ở túi mật dichuyển xuống tá tràng.- Lỗ rò túi mật - đại tràng có nguy cơ gâ ...