Vũ Trụ Nhân Linh - II. Hòa Thời Trước Khoa Lượng Tử Và Quy Nhất Thuyết - Phần 3

Thời qua thể chế nguyên lịch. Đây là nét đặc sắc nhất của triết lý nhân sinh, một thứ triết lý được thiết lập ra để mà sống: để sống sao cho ra cái sống Người, nên những ý tưởng căn bản được thể nhập vào các thể chế xã hội cốt cho những tư tưởng đâm rễ sâu vào "cõi người ta" để truyền thông nguồn sinh lực và hướng dẫn mỗi hành vi cử chỉ và đó là nét đặc trưng của nền minh triết Viễn Đông bao gồm cả nội thánh lẫn ngoại vương. Nội thánh...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vũ Trụ Nhân Linh - II. Hòa Thời Trước Khoa Lượng Tử Và Quy Nhất Thuyết - Phần 3 Vũ Trụ Nhân LinhII. Hòa Thời Trước Khoa Lượng Tử Và Quy Nhất Thuyết Phần 3 Thời qua thể chế nguyên lịch. Đây là nét đặc sắc nhất của triết lý nhân sinh, một thứ triết lý đượcthiết lập ra để mà sống: để sống sao cho ra cái sống Người, nên những ýtưởng căn bản được thể nhập vào các thể chế xã hội cốt cho những tư tưởngđâm rễ sâu vào cõi người ta để truyền thông nguồn sinh lực và hướng dẫnmỗi hành vi cử chỉ và đó là nét đặc trưng của nền minh triết Viễn Đông baogồm cả nội thánh lẫn ngoại vương. Nội thánh lấy tu thân làm gốc cho nếpsống riêng tư, còn ngoại vương là xóa bỏ triết lý, như nhà nghệ sĩ khi đạtmức cao thì dấu được nghệ thuật (art c est cacher l art). Hiền triết khi đạtđạo cũng cần bãi bỏ triết lý hay là dấu minh triết vào nếp sống xã hội, nêntừ đó đã thiết lập ra nhiều thể chế, và do đó đời sống được thấm nhuần triếtlý đến cao độ: chẳng hạn từ việc cao trọng bậc nhất như lễ tế thiên cho đếncác việc thường ngày ăn vận (giầy vuông, mũ tròn) cũng vâng theo luật vũtrụ đó. Ở đây chỉ có ý nói cách riêng đến nguyệt lệnh là một thể chế biểu lộnguyện vọng thuận thiên lo lắng sao cho mỗi tháng, mỗi ngày, mỗi giờ đềuthuận theo thời trời. Cốt yếu của nhà Minh đường là lấy không gian thờigian uyên nguyên làm mô dạng phải theo trong đờ i sống lý tưởng để khôngcó việc làm nào đi trật thiên ý: tháng nào phải tế một thần riêng, ăn một thứchợp mùa theo cách dọn nấu ám hợp, mặc quần áo nào, bài ca khởi đầu bằngcung chi v.v… Sau đây là bản đã tước bớt, để dễ có một ý niệm đại khái(xem bản đầy đủ ở Kinh Lễ, IV, 57, Couvreur) BẢNG NGUYỆT LỆNH Ngũ hành: Thuỷ Hỏa Mộc Kim Thổ Thời tiết: Đông Hạ Xuân Thu Tứ quý Phương: Bắc Nam Đông Tây Trung ương Ngũ tạng: Thận Tâm Can Phế Tỳ Tác dụng: Thị giác Thính giác Cử chỉ Ngôn ngữ Tư duy Ngũ sắc: Đen Đỏ Xanh Trắng Vàng Ngũ vị: Mặn: Đắng Chua Cay Ngọt Ngũ cung: Vũ Chuỷ Giốc Thương Cung Số: 6 7 8 9 5 Thiên can: Nhâm quý Bính đinh Giáp ất Canh thân Mậu kỷ Đây là một thể chế đã có từ lâu lắm, có lẽ xuất hiện đồng thời với lượcđồ ngũ hành và Hồng phạm, nên còn mang nhiều yếu tố ma thuật mà thời cổxưa đặt ra để gò bó đời sống của ông vua. Nhưng vì quá phiền toái nênchóng bị nhãng bỏ và đánh mất ẩn ý sâu xa, chỉ còn lại có cái vỏ kềnh cơi.Thay vì bám lấy dị dụng tiểu tiết để chứng minh sự lố bịch của người xưa,chúng ta nên xem đến thể đồng, tức là tác dụng dồn không thời gian lại mộtmới là điều quan trọng. Còn việc áp dụng vào đời sống hàng ngày là chuyệnbì phu, phiến diện rất dễ sai lầm. Điều quan trọng nằm trong cái cơ câu tiênthiên căn để (Structure principielle) mà khi biểu thị ra bằng lược đồ thì chínhlà thập tự nhai kép nét lên, Thay vì + thành ra Nhưng tựu trung cũng chỉ là thập tự nhai, nhưng nhờ sự kép nét nêncó thể cụ thể hóa đến cùng cực. Nhờ vậy thời gian, không gian không còntrừu tượng y như nhau, bằng lượng với số, nhưng được hình hiện lên vớiphương hướng, sắc mùi, thanh âm, có hương vị đi kèm nên dễ thấm nhậpvào đời sống. Do lẽ đó mà Ngô Kinh Hùng (John Woo) vì dương lịch nhưcây mùa Đông đã trút hết lá với hoa, còn lịch Đông phương như cây có hoa,có quả, có ngày tứ quý với các ngày hội hè đính đám. Vì đó mà cái tết Đôngphương mang một khuôn mặt trọng đại vượt xa tết Tây, thì truy căn ra chínhlà do sự dồn đúc không thời vậy. Bởi thế cần chúng ta phải tìm hiểu cái ý thâm sâu gói ghép trong bảngNguyệt lệnh. Nền minh triết của nguyệt lệnh. Nền minh triết đó nằm trong hai chữ Nhân chủ nghĩa là con ngườiđem cái sơ nguyên tượng của thập tự nhai để đóng khuôn muôn loài. Do đấythập tự nhai trở thành cơ cấu tiên thiên của vạn vật. Vạn vật ở đợt hình thànhra cá vật thì có vô số, nhưng ở đợt sơ tượng cũng quy ra được tứ linh, tức làvũ trụ biểu thị bằng bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông lồng lên bốn hướngĐông, Nam, Tây, Bắc với 4 sắc Xanh, Đó, Trắng, Đen với các mùi vị âmthanh, số lượng thích ứng… như trong bảng nguyệt lệnh đã phân chi rành rẽ.Tưởng không đâu nói rõ ràng hơn sự đúc kết không thời bằng bảng nguyệtlệnh với những hệ quả gây âm vang sâu đậm vào quan niệm về vũ trụ vànhân sinh rất ơn ích cho con người. Hệ quả quan trọng đầu tiên là con người làm chủ nhân ông của vũtrụ, ngự ở trung cung, nghĩa là ở chung một cung Hoàng thiên, Hậu thổ. V ìđó nên Tuân Tử gọi con người là Vua trời Thiên quân và bởi thế cũng mặcáo vàng là màu dành cho vua, vua thật chứ không phải vua bù nhìn có chúagian thời lấn áp, vì thế chính vua ra lệnh. Không phải ra một lần, nhưng banhành hàng tháng nên gọi là Nguyệt lệnh và truyền ra không phải cho mộtdân số nào đó nhưng là cho cả vũ trụ. Vũ trụ cụ thể hóa bằng M ùa, bằngHướng, bằng Sắc, bằng Vị… đều răm rắp tuân lệnh, không trừ bất cứ mộtvật nào dù chống đối nhau như nước với lửa. Tại sao lại như thế? Thưa đó làvì con người là Vua nhưng không độc tài, nhưng là đa tài, hay nói cho chânxác hơn là Tam tài. Và Tam tài chia việc để đồng lao cộng tác: Thiên sinh,Địa dưỡng, Nhân hóa. Sứ mệnh của Nhân chủ là Hòa. Thiên cao, Địa hậu mà con người hòahợp nổi nên gọi là thái hòa. Do đó cái vũ trụ của Nhân chủ không có tínhcách cơ khí như các quan niệm không thời với bầu khí đặc sệt của chốngđối, đấu tranh, tiêu diệt, triệt tam… đầy nhóc huỷ thể của huỷ thể trongbiện chứng của Hegel, còn đây là vũ trụ của nhân chủ trong không khí DịchHóa tức là triết lý cơ thể với nguyên lý bổ túc, hỗ tương hòa hợp và hơn thếnữa là Thái Hòa, như trong một cơ thể: bên ngoài thì rõ ràng là trái ngượcnhư tay phải với tay trái, nhưng không là phải trái để chống phá nhau mà đểhòa hợp cộng tác. Do đó khi động đến bất cứ một cái gì cũng là động tới tấtcả: động đến một thời điểm thí dụ là xuân, tức cũng là chạm đến phươngđông, màu xanh, vị ...