Vũ Trụ Nhân Linh - Tổng Kết

Phàm nhân là người sống xa nhân tính và tất cả công trình của triết là phải giúp cho mỗi người trở lại với nhân tính, được như thế gọi là minh triết. Minh triết như vậy trước hết là phải bàn về những vấn đề quan thiết đến người, sau là đặt rất gần con người, khi đạt hai điều kiện đó thì gọi là minh triết. Sở dĩ minh triết rất hiếm họa vì con đường tự li tính tới "nhập ư thất" là cả một cái đèo dốc đầy hố hang lởm chởm là các loại...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vũ Trụ Nhân Linh - Tổng Kết Vũ Trụ Nhân Linh Tổng Kết Phàm nhân là người sống xa nhân tính và tất cả công trình của triết làphải giúp cho mỗi người trở lại với nhân tính, được như thế gọi là minh triết. Minh triết như vậy trước hết là phải bàn về những vấn đề quan thiếtđến người, sau là đặt rất gần con người, khi đạt hai điều kiện đó thì gọi làminh triết. Sở dĩ minh triết rất hiếm họa vì con đường tự li tính tới nhập ưthất là cả một cái đèo dốc đầy hố hang lởm chởm là các loại thần thoại và ýhệ. Phật tổ đã vượt giai đoạn nhất trong khi tiêu diệt hai triệu thần do kinhVeda sản xuất, rồi vượt giai đoạn hai bằng cách quét sạch sáu chục hệ pháitriết học mà âm vang còn ghi lại trong câu chuyện lũ mù xem voi với nhữngđịnh nghĩa voi như quạt, cột, giễ, đỉa. Lũ mù là đám triết học gia có họ vớithần công cộng chạy vòng quanh núi bất chu vấp hết đầu vào duy này rồiduy kia vì chẳng bao giờ nhập ư thất tức đạt tâm linh. Triết học hiện đại đang ghi những bước tiến bộ quan trọng để vượtqua những ý hệ là giai đoạn đã kéo dài trên 20 thế kỷ và đã cầm tù con ngườitrong các thứ cũi của đối tượng, đối vật, nên cũng là đối kháng, hàng ngang. Bước tiến quan trọng đầu tiên mở ra bởi Kant. Ông quả đúng là mộttriết gia lớn của Tây Âu sau Platon, vì ông đã có công đặt nền tảng siêu hìnhvào trong con người, nói rõ hơn là đặt nền vào tác động của lý trí con người.Trước ông triết học cũng có nói tới lý trí như một vật thể, một cơ năng củalinh hồn được quan niệm như bản thể. Tự Kant thì lý trí được xét tới nhưmột tác động. Thế là đi gần lại với triết học làm bằng động từ tức đi từ đốitượng trở lại với chủ thể, đó là từ xa về gần, vì thế ta có thể coi Kant như đãbước vào nền nhà Minh triết. Minh triết ở tại suy tư về những vấn đề quanthiết và gần gũi với nhân tính (thiết vấn nhi cận tư: nhân tại kỳ trung hĩ).Minh triết này khác với minh triết thường nghiệm nhằm đạt hạnh phúc vớinhân đức quen gọi là khôn ngoan (prudence) nghĩa là lõi đời. Am hiểu nhântình thế thái nên bảo vệ được của mình và duy trì mối giao hảo với tha nhân;cái đó ngược đời cũng quen gọi là minh triết (Sagesse) nhưng thực sự khôngphải minh triết vì chỉ với một lương tri lành mạnh thì đạt khôn ngoan kiểuđó. Còn Minh triết bàn đến ở đây đòi một sự suy tư sâu xa về tính mệnh conngười, không phải về cái gì sẽ đến sau hay đã đến trước kiểu tiên tri, nhưnglà về cái thiết yếu đến nhân tính con người hiện đại, cái cứu cánh của nótrong cái sống hiện nay: nếu con người tự mình là cứu cánh cho mình, thìcứu cánh đó không phải chỉ biết suông nhưng còn phải hiện thực. Khi hiệnthực được thì gọi là nhập ư thất, tức là đạt nhân tính vậy. Kạnt chưa nhập ư thất nhưng đã thăng đường bằng bỏ những vấnđề xa con người và thay vào bằng vấn đề tri thức, vấn đề lý trí con người,nên kể đã đi được bước đầu trên con đường Minh triết là thiết vấn, bướcsau là cận tư tức đi vào tâm sâu thẳm thì ông đã không vào được mà cuốicùng còn trở lại với tin tưởng thường nghiệm. Tuy nhiên chính nhờ bướcđầu của ông mà từ đấy trong làng triết học Tây Âu có nhiều người khácthăng đường. Đáng kể như Schopenhauer, Nietzsche, Heidegger… Tất cảđều nhận ra triết học cổ điển hoàn toàn hỏng nên đã đạp đổ cho tới tận nềnmóng, và đặt nền tảng mới rộng hơn mà lại ngay trong con người:Schopenhauer đặt trong Ý, Nietzsche trong ý chí Hùng cường, Heideggerđổi nghĩa lý trí ở Kant ra nghĩa căn cơ… Như thế tất cả đã bàn đến nềnmóng chân thực của con người, do đó trong khi đọc mấy tác giả này chúngta gặp thấy được cái gì liên hệ đến mình nên còn theo ta vào cả trong đờisống, mà không chỉ là cái học vấn suông như trước. Vì thế mà mấy tác giảtrên đáng người Viễn Đông nghiên cứu. Họ sẽ giúp chúng ta hiểu ra đượcđúng cỡ nền triết lý Nho Việt của chúng ta hầu nhận ra nét đặc trưng của nó. Để dễ đạt điều đó chúng ta hãy đặt một cái nhìn bao quát trên đườngvận hành của triết học, và sẽ thấy có thể chia đại khái ra ba đợt lớn. Đợt đầutiên thì còn ở vòng ngoài, trọn vẹn đến nỗi siêu hình cũng làm bằng chấtvòng ngoài, chưa có tiêu điểm thiết vấn nhi cận tư đặng chọn lựa vấn đềđáng bàn, nên hễ gặp vấn đề nào cũng bàn: bàn để bàn. Triết học mà đặt rangoài đời sống là tại đó. Nếu có thử đi vào đời sống thì lại bằng cách canthiệp kiểu luật gia hay luân lý hình thức nghĩa là bằng muôn vàn những xácđịnh tỉ mỉ ngành ngọn, vì không thể đi xa hơn bằng khai nguồn linh lực(kinh đức). Điểm này chỉ có tự đợt hai. Đợt hai có thể gọi là thăng đường nghĩa là bước vào ngưỡng cửacủa Thái Thất, mới thấy cái trước kia gọi là siêu hình thì thực ra mới chỉ làsiêu thị (suprasensible), nên một mặt cực lực đả phá, một mặt tả cảnh về sựthực thể tự thân, vừa tả vừa nói rằng không thể tả, bất khả danh. Nên cứ viếttừng trang dài rồi lại phủ nhận: biết thế mà cứ mải mê tả đến nỗi nhiều khiđào ngũ thời gian. Đ ...