VUA QUANG TRUNG BĂNG HÀ

Quách Tấn, Quách Giao Nhà Tây Sơn VUA QUANG TRUNG BĂNG HÀ NGUYỄN QUANG TOẢN KẾ VỊCông việc xây dựng quốc gia đang tiến hành trôi chảy, thình lình Vua Quang Trung băng hà. Vua băng ngày 29 tháng 7 năm Nhâm Tý [79](15-9-1792). Nguyên nhân gây ra cái chết của Vua Quang Trung đã trở thành một nghi án lịch sử. Ðại Nam Chính Biên Liệt truyện ghi rằng: Huệ trong lúc lấy kinh đô Phú Xuân có mạo phạm lăng tẩm của Liệt Thánh. Một ngày kia, đương ngồi, thình lình bắt đầu xây xẩm rồi ngã ra...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
VUA QUANG TRUNG BĂNG HÀ Quách Tấn, Quách Giao Nhà Tây Sơn VUA QUANG TRUNG BĂNG HÀ NGUYỄN QUANG TOẢN KẾ VỊCông việc xây dựng quốc gia đang tiến hành trôi chảy, thình lình Vua QuangTrung băng hà.Vua băng ngày 29 tháng 7 năm Nhâm Tý [79](15-9-1792). Nguyên nhân gâyra cái chết của Vua Quang Trung đã trở thành một nghi án lịch sử. Ðại NamChính Biên Liệt truyện ghi rằng:Huệ trong lúc lấy kinh đô Phú Xuân có mạo phạm lăng tẩm của Liệt Thánh.Một ngày kia, đương ngồi, thình lình bắt đầu xây xẩm rồi ngã ra hôn mê. Mơmàng thấy một lão trượng đầu bạc áo trắng, cầm gậy sắt, từ không trung điđến, mắng rằng: Ông cha mày đều sanh ở đất Vua, mày sao dám mạo phạmđến lăng tẩm?. Nói dứt lời liền lấy gậy sắt đánh nơi trán Huệ. Huệ ngãxuống bất tỉnh, hồi lâu mới tỉnh lại. Từ ấy bịnh càng ngày càng nặng, mớitriệu viên Trấn thủ Nghệ An là Trần Quang Diệu về thương nghị việc dời đôra Nghệ An.Ðó là lời của sử gia Nguyễn Gia Miêu[80] bịa ra để bôi nhọ Vua QuangTrung. Bịa không được khéo, bởi ai kể lại câu chuyện hoang đường ấy choviết sử chép? Chẳng lẽ Vua Quang Trung kể lại giấc mộng không mấy đẹpcủa mình?Có người bảo nhà vua bị thượng mã phong. Ðó chỉ là chuyện hài hước.Lại có người độc miệng bảo rằng nhà vua bị Ngọc Hân Công Chúa ám hạibằng cách bỏ thuốc độc vào rượu[81]. Rõ là vu cáo giữa trời!Thiết tưởng Vua Quang Trung chết vì bệnh huyết áp cao, làm việc nhiều,suy nghĩ nhiều, bị đứt mạch máu. Cái chết đột ngột do bệnh huyết áp caogây nên thường xảy ra và dân gian thường gọi là trúng gió. Chớ nếu quả cóđiều ám muội thì dễ gì triều đình Tây Sơn đã để yên.Truyền rằng:Mùa xuân năm Nhâm Tý (1792), Vua Quang Trung hay tin Nguyễn PhúcÁnh đã chiếm được Gia Ðịnh và kéo quân ra đánh Quy Nhơn, bèn nổi giận:- Giống cỏ gấu không diệt tận gốc, cứ nảy ra hoài!Liền chuẩn bị kéo đại binh vào đánh. Lục quân từ trên đánh xuống, Thủyquân từ dưới đánh lên. Bao vây mặt biển, cắt đứt đường núi, không cho quânNguyễn chạy thoát.Mọi việc đã sắp đặt chu đáo thì thình lình nhà vua bị cảm. Bệnh mỗi ngàymột nặng. Bèn triệu Trấn thủ Nghệ An là Trần Quang Diệu thương nghị vềviệc dời đô ra Nghệ An và việc đi đánh Nguyễn Phúc Ánh. Nhưng rồi biếtmình không còn sống lâu được nữa, liền trối:- Ta mở mang bờ cõi gồm cả miền Nam. Nay bênh tình của ta không thể kháđược, mà Thái Tử thì còn nhỏ. Phía trong thì bọn quốc cừu hoành hành ởGia Ðịnh. Còn anh ta thì tuổi già, cầu an, không lo hậu hoạn. Ta chết rồi,trong vòng một tháng phải lo việc tống táng cho xong. Các khanh phải đồnglòng phò Thái tử và sớm lo việc thiên đô để khấu chế thiên hạ. Nếu khôngvậy, binh Gia Ðịnh kéo đến, các khanh không có đất chôn thây.Nói rồi băng tại điện Trung Hòa, ngày 29 tháng 7 năm Nhâm Tý.Thọ 40 tuổi.Ở ngôi 5 năm.Thái Tử Nguyễn Quang Toản nối ngôi.Qua tháng 8, triều đình mai táng Vua Quang Trung tại phía Nam sôngHương.Thụy là Thái Tổ Vũ Hoàng Ðế ;Một mặt vào Quy Nhơn, một mặt sang Trung Quốc cáo tang.Vua Thái Ðức được tin, kêu lên một tiếng Em ơi rồi khóc ngất! Ðoạn lo sắmsửa đi điếu tang. Nhưng đình thần can gián. Nhà vua bèn sai La Xuân Kiềusoạn một bài văn tế, rồi cử Võ Xuân Hoài và Ðặng Xuân Phong thay mìnhmang tế vật ra Phú Xuân.Bài văn tế viết bằng chữ Nôm, có những câu:Công điếu phạt, Nam rồi lại Bắc, tiếng anh hùng vang dội sấm mười phươngTình tích linh, ruột nối liền gan, đường u hiển rã rời tơ chín khúc.Trời Quy Nhơn ảm đạm màu thuÐất Thuận Hóa não nùng tiếng cuốc.Phái đoàn sang Trung Hoa nói dối rằng:- Vua Quang Trung có di chỉ sau khi chết chôn tại Hồ Tây ở Thăng Long đểđặng gần chầu Thiên Khuyết.Vua Thanh tưởng thật, tứ thụy là Trung thần, ngự chế một bài thi Ai Thuật:Ngoại bang lễ dĩ hiến bồi thầnCẩn triển tùng vô ( ) kỷ thân [82]Nạp khoản tối gia lai ngọc khuyếtHoài nghi kham tiếu đại kim nhânThu trung thượng ức y quan túcT ấ c h ạ h ồ n h ư p h ụ t ử th ầ nThất xích bất năng tận ai thuậtLân kỳ trung khốn xuất trung chân.Cụ Bùi Văn Lang dịch:Sai khiến bồi thần lễ ngoại bangÍt ai khứng chịu nhọc mình sangNào khi nạp khoản qua đầm ngọcKhông dạ hồ nghi thế tượng vàngDưới gối như in tình phụ tửGiữa thu còn nhớ bộ y quangHồng la bảy thước không cùng chuyệnNgay thật riêng thương tấc dạ chàng.Càn Long lại còn soạn một bài điếu văn, cấp một tượng Phật bằng ngọc,3.000 lượng bạc, sai Hộ Bộ Quảng Tây là Thành Lâm sang Thăng Longphúng điếu.Sứ giả làm lễ trước mộ giả của Quang Trung tại linh đường huyện ThanhTrì. Trong điếu văn có câu:Chúc ly Nam cực, hiệu trung đặc trưởng kỳ xu triều; An phách Tây Hồ, mộtthế vô vong ư luyến khuyếtNghĩa là:Cõi Nam phục thay quyền, tưởng lúc xu triều công đáng nể;Chốn Tây Hồ an phách, tấm lòng luyến khuyết chết không phai.Còn bài thi thì chạm đá dựng nơi mộ.Nguyễn Quang Toản lên ngôi sau khi Vua Quang Trung băng, năm NhâmTý. Qua năm QuýSửu (1793) cải nguyên là Cảnh Thịnh nguyên niên.Vua Cảnh Thịnh lúc bấy giờ mới 13 tuổi. m ...