XÃ HỘI HỌC GIA ĐÌNH

Gia đình luôn tồn tại và là nơi để đáp ứng những nhu cầu cơ bản cho các thành viên của mình. Vì vậy, gia đình luôn là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học, trong đó có xã hội học. Vậy gia đình, dưới con mắt xã hội học, được nhìn nhận như thế nào?Gia đình là một nhóm xã hội được hình thành trên cơ sở quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống nảy sinh từ quan hệ hôn nhân đó, đồng thời, có thể có một số người được gia đình nuôi dưỡng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
XÃ HỘI HỌC GIA ĐÌNH XÃ HỘI HỌC GIA ĐÌNH8.3.1. Khái niệm gia đình:Gia đình luôn tồn tại và là nơi để đáp ứng những nhu cầu cơ bản cho các thànhviên của mình. Vì vậy, gia đình luôn là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngànhkhoa học, trong đó có xã hội học. Vậy gia đình, dưới con mắt xã hội học, đượcnhìn nhận như thế nào?Gia đình là một nhóm xã hội được hình thành trên cơ sở quan hệ hôn nhân, quanhệ huyết thống nảy sinh từ quan hệ hôn nhân đó, đồng thời, có thể có một số ng ườiđược gia đình nuôi dưỡng tuy không có quan hệ máu mủ (quan hệ nhận nuôi connuôi), cùng chung sống và các thành viên gắn bó với nhau về trách nhiệm vàquyền lợi, giữa họ có những ràng buộc có tính pháp lý được Nhà nước thừa nhậnvà bảo vệ. Ở Việt Nam, quan hệ hôn nhân là quan hệ nền tảng của đời sống giađình. Bên cạnh khái niệm gia đình, trong đời sống, chúng ta thường nhắc tới kháiniệm hộ gia đình. Vì vậy, cần phân biệt hai khái niệm này.Hộ gia đình được hiểu là một nhóm người cùng chung sống dưới một mái nhà. Hộcó thể là một người, có thể rất nhiều người. Có thể là một tập hợp toàn phụ nữ,nam giới hoặc trẻ em chung sống với nhau do hoàn cảnh nào đó như học tập, laođộng sản xuất, do phân phối nhà ở của cơ quan quản lý...Hộ cũng có thể là một giađình hoặc một vài gia đình.Như vậy, khái niệm gia đình không đồng nhất với hộ gia đình. Hộ có ý nghĩa vềmặt thống kê nhân khẩu học, còn gia đình là phạm trù xã hội học. Tuy nhiên, trongnhiều trường hợp, mỗi gia đình sống trong một ngôi nhà riêng, tạo thành một hộriêng.8.3.2. Nội dung nghiên cứu của xã hội học gia đình:a. Vấn đề hôn nhân:Hôn nhân là quan hệ xã hội mang tính văn hoá, tán đồng cho quan hệ tình dục vàsinh sản. Khi cá nhân thực hiện hành động kết hôn là lúc cá nhân đó đạt được vaitrò xã hội mới, vai trò của người chồng và vai trò của người vợ, kèm theo đó lànhững thái độ, bổn phận, mong đợi về hành vi sinh sản. Sau khi kết hôn, cá nhânđược xã hội thừa nhận bắt đầu có cuộc sống gia đình.Như vậy, hôn nhân là sự liên kết giữa nam và nữ được xã hội thừa nhận dướinhiều hình thức như sự phê chuẩn của chính quyền về mặt pháp lý; của gia đình,họ hàng, bạn bè dưới các hình thức nghi lễ theo phong tục tập quán, tôn giáo củađịa phương.Một cuộc hôn nhân tốt, một gia đình hạnh phúc không chỉ là điều kiện để mỗithành viên phát triển tài năng, trí tuệ mà còn là nơi sản sinh ra những công dântương lai, những tế bào tốt cho xã hội.Theo các nhà xã hội học, hôn nhân có một số dạng cơ bản sau:- Hôn nhân nhóm (hôn nhân quần hôn): đây là dạng hôn nhân tồn tại trong xã hộicông xã nguyên thuỷ, trong đó, có từ hai người đàn ông trở lên sống cùng với haingười đàn bà trở lên.- Hôn nhân đa thê (hoặc hôn nhân đa phu): Là kiểu hôn nhân có từ hai người vợhoặc hai người chồng trở lên.- Hôn nhân một vợ một chồng: là kiểu hôn nhân tiến bộ nhất và được phổ biếnrộng rãi ở nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới. Loại hôn nhân này được pháp luậtbảo hộ.Có thể nói, hôn nhân là một vấn đề rất phức tạp. Đặc trưng dẫn đến hôn nhân lànam nữ kết hôn tự nguyên, do tình yêu, sự hoà hợp, đồng cảm về tinh thần giữahai người. Tuy nhiên, trong quá khứ, hôn nhân thường không dựa trên cơ sở tìnhyêu. Mục đích của hôn nhân được xác định rõ ràng theo quy luật sinh tồn và chamẹ quyết định việc cưới xin của con cái.Nói chung, hôn nhân từ tình yêu là điều kiện đảm bảo cuộc sống gia đình ổn định,hạnh phúc. Tuy nhiên, việc giao tiếp, lựa chọn bạn đời là công việc hệ trọng, cầncó sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè. Đồng thời, nó còn bị chi phối, ràng buộc bởicác yếu tố khách quan nh ư sự quy định về giai cấp, tôn giáo, sắc tộc, đẳng cấp;những hạn chế về hoàn cảnh như môi trường nông thôn, thành phố, nghề nghiệp...b. Các kiểu gia đình:Theo các nghiên cứu xã hội học, gia đình tồn tại dưới các hình thức:- Gia đình mở rộng (gia đình truyền thống): là gia đình có từ ba thế hệ trở lên,sống chung với nhau dưới một mái nhà. Trong kiểu gia đình này, ngoài thế hệ ôngbà, cha mẹ, con cái, còn có thành viên họ hàng như cô dì, chú bác...Loại gia đìnhnày khá thịnh hành trong các xã hội nông nghiệp, phong kiến.Tam đại đồngđường, Tứ đại đồng đường là tiêu chuẩn quan trọng để đánh giá trình độ thuầnphong mỹ tục của kiểu gia đình này.- Gia đình hạt nhân (gia đình hiện đại): là kiểu gia đình chỉ có cặp vợ chồng và concái họ chưa thành niên. Đây là kiểu gia đình ngày càng phổ biến vì nó phù hợp vớiđiều kiện của xã hội công nghiệp hoá.Trong gia đình hạt nhân, còn chia thành gia đình hạt nhân đầy đủ (có cả cha mẹ vàcon cái) và gia đình không đầy đủ (khuyết mất cha hoặc mẹ do một số nguyênnhân như li hôn, goá bụa...).- Gia đình pha trộn (gia đình ghép): kiểu gia đình này được hình thành trên cơ sởkết hợp các gia đình không đầy đủ trước đó.Thông thường, những gia đình vợ chồng được kết hôn lại, khi cả hai hoặc mộttrong hai người đã có con cái, đồng thời có thêm con cùng dòng máu sau khi kếthôn. Đây là kiểu gia đình phức tạp, các quan hệ không thuần khiết - bền vững nhưquan hệ giữa mẹ ghẻ với con chồng, bố dượng với con vợ...- Sống chung như vợ chồng: về phương diện pháp lý, hiện tượng một nam một nữchung sống với nhau như quan hệ vợ chồng trong thời gian không xác định (thậmchí có con với nhau) không phải là một kiểu gia đình chính thức. Tuy nhiên, đây làhiện tượng thực tế vẫn tồn tại trong xã hội hiện đại.Hiện tượng này không chỉ có đối với tuổi thanh niên mà còn ở cả nhóm tuổitrưởng thành, thậm chí ở cả nhóm tuổi già. Đây là một hiện tượng xã hội phức tạpvà ngày càng có xu hướng phát triển. Tìm kiếm giải pháp cho nó cần phải tính đếnnhiều yếu tố khác nhau. Chẳng hạn, cần phân biệt cuộc sống chung của hai ông b àgià cô đơn với cuộc sống chung của một đôi nam nữ với tư cách như một cuộc hônnhân thử.Trong các kiểu gia đình trên thì kiểu gia đình hạt nhân ngày càng có xu hướngphát triển. Có hai nguyên nhân dẫn đến tì ...