Xã hội học về tri thức trong 'Hoàn cảnh hậu hiện đại' của J.F. Lyotard

Bài viết với các nội dung: hoàn cảnh hậu hiện đại của tri thức, phân tích trò chơi ngôn ngữ, chức năng xã hội của tri thức, bản chất của đoàn kết xã hội từ góc nhìn độ tiếp cận chức năng và mâu thuẫn, sự biến đổi vị thế của tri thức khoa học...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xã hội học về tri thức trong “Hoàn cảnh hậu hiện đại” của J.F. LyotardX· HéI HäC VÒ TRI THøC trong “HOµN C¶NH HËU HIÖN §¹I” CñA J. F. LYOTARD Lª ngäc hïng(*) ®¹i tù sù nµo ®ã, vÝ dô biÖn chøng cñaJ ean Francois Lyotard (1924-1998) lµ nhµ triÕt häc, x· héi häc vµ lý luËn Tinh thÇn mµ ®¹i diÖn tiªu biÓu lµ Hegelv¨n häc ng−êi Ph¸p. Trong h¬n 30 cuèn ®Ó tù hîp thøc hãa.(*)Do vËy, (**)Lyotards¸ch cña «ng, míi chØ cã mét cuèn “La ®Þnh nghÜa “hËu hiÖn ®¹i lµ sù hoµi nghiCondition Postmoderne” (n¨m 1979) ®èi víi siªu tù sù” [54](***). Ngay tõ ®Çu,®−îc dÞch vµ xuÊt b¶n sang tiÕng ViÖt, khoa häc ®· m©u thuÉn víi c¸c tù sùvíi tiªu ®Ò “Hoµn c¶nh hËu hiÖn ®¹i”, do (rÐcit), tøc lµ c¸c truyÖn kÓ mµ phÇn línNxb. Tri thøc Ên hµnh n¨m 2007, 235 lµ c¸c truyÒn thuyÕt hoang ®−êngtrang. Lyotard viÕt t¸c phÈm nµy tõ gãc (fables), nh−ng nã vÉn lu«n cÇn ph¶i®é cña mét chuyªn gia liªn ngµnh viÖn dÉn c¸c siªu tù sù ®Ó tù hîp thøcnh−ng l¹i cã ®ãng gãp to lín cho sù ph¸t hãa, ®Ó tù kh¼ng ®Þnh lµ ®óng, lµ thËt.triÓn chuyªn ngµnh x· héi häc vÒ tri Hoµn c¶nh hËu hiÖn ®¹i cßn baothøc kh«ng chØ trong hoµn c¶nh hËu gåm c¶ sù khñng ho¶ng, tan r· cñahiÖn ®¹i mµ c¶ trong c¸c hoµn c¶nh nh÷ng ng−êi mang chøc n¨ng tù sù, vÝkh¸c cña x· héi loµi ng−êi(**). dô nh− sù sôp ®æ cña c¸c thÇn t−îng kÓI. §èi t−îng, gi¶ thuyÕt vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §èi t−îng nghiªn cøu: hoµn c¶nh (*) GS. TS., ViÖn X· héi häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ -hËu hiÖn ®¹i cña tri thøc Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh. Lyotard x¸c ®Þnh ®èi t−îng nghiªn (**) XuÊt ph¸t tõ quan niÖm ®èi t−îng cña x· héi häc lµ mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi vµ x· héi cãcøu cña «ng lµ “hoµn c¶nh cña tri thøc thÓ ®Þnh nghÜa: X· héi häc vÒ tri thøc lµ chuyªntrong c¸c x· héi ph¸t triÓn nhÊt” [53], ngµnh x· héi häc chuyªn nghiªn cøu quy luËttrong ®ã cã Hoa Kú vµ mét sè n−íc ph¸t cña sù h×nh thµnh, vËn ®éng, biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn vÞ thÕ vµ mèi quan hÖ cña tri thøc víi contriÓn rÊt cao ®¹t tr×nh ®é “hËu c«ng ng−êi vµ x· héi. Xem: Lª Ngäc Hïng (1997), “ThönghiÖp” ë ch©u ¢u. ¤ng gäi hoµn c¶nh ®ã bµn vÒ ®èi t−îng nghiªn cøu x· héi häc”, T¹p chÝlµ “hËu hiÖn ®¹i” bëi v× “nã chØ tr¹ng th¸i X· héi häc, sè 3, tr.94-102.cña v¨n hãa sau nh÷ng biÕn ®æi t¸c ®éng (***) MÊy n¨m sau, trong bµi viÕt “HËu hiÖn ®¹i lµ g×” (viÕt n¨m 1982, xuÊt b¶n n¨m 1993), Lyotard®Õn c¸c quy t¾c trß ch¬i cña khoa häc, viÕt: HËu hiÖn ®¹i kh«ng ph¶i lµ hiÖn ®¹i vµo lócv¨n häc vµ nghÖ thuËt tõ cuèi thÕ kû kÕt thóc cña nã mµ lµ hiÖn ®¹i trong mét tr¹ng th¸iXIX” [53] ®Õn nöa cuèi thÕ kû XX. míi sinh, vµ tr¹ng th¸i ®ã lu«n t¸i diÔn. Xem: Jean Franςois Lyotard (1992), “Answering the question: Theo Lyotard, mét khoa häc gäi lµ what is the postmodern?”, in The Postmodern“hiÖn ®¹i” khi khoa häc ®ã dùa vµo mét Explained to Children, Power Publications, Sydney.X· héi häc vÒ tri thøc… 9c¶ thÇn t−îng lý luËn, nh−ng kh«ng 14,2% n¨m 1971, trong khi tØ träng laoph¶i sù vì méng. Hoµn c¶nh nµy dÉn ®éng trong c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ®Õn mét tiªu chÝ míi ®Ó hîp thøc hãa, dÞch vô gi¶m tõ 62,5% xuèng cßn 51,4%.®ã lµ tÝnh hiÖu qu¶ [55]. Trong hoµn Sù biÕn ®æi tri thøc cßn thÓ hiÖn ëc¶nh nh− vËy Lyotard ®Æt ra mét lo¹t chç nã ®−îc l−u th«ng nh− tiÒn tÖ trongvÊn ®Ò nghiªn cøu lµ: “mét sù hîp thøc ®ã cã thÓ ph©n biÖt hai lo¹i tri thøc.(*)Méthãa mèi liªn kÕt x· héi, mét x· héi c«ng lµ tri thøc dµnh cho “ng−êi ra quyÕtb»ng, liÖu cã thµnh hiÖn thùc ®−îc ®Þnh”, “tri thøc ra quyÕt ®Þnh” vµ hai lµkh«ng theo mét nghÞch lý t−¬ng tù lo¹i tri thøc dïng cho ®Çu t−, tøc lµ “tringhÞch lý cña ho¹t ®éng khoa häc? Sù thøc dïng cho chi tr¶” [69], trao ®æi ®Óhîp thøc hãa Êy n»m ë ®©u?” [56-57]. duy tr× c¸c mèi liªn kÕt x· héi ...