Xác định các biến thể gen HBB ở người bệnh β-thalassemia tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương

β-thalassemia là bệnh lý huyết học di truyền đơn gen phổ biến nhất trên thế giới. Bài viết trình bày xác định tỉ lệ các biến thể gen HBB ở người bệnh β-thalassemia tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương từ năm 2022 đến 2023.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xác định các biến thể gen HBB ở người bệnh β-thalassemia tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC XÁC ĐỊNH CÁC BIẾN THỂ GEN HBB Ở NGƯỜI BỆNH Β-THALASSEMIA TẠI VIỆN HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU TRUNG ƯƠNG Phạm Trịnh Trúc Phượng1, Dương Quốc Chính2 Nguyễn Thanh Ngọc Bình2 và Nguyễn Quang Tùng2,3, 1 Trường Y Dược, Đại học Đà Nẵng 2 Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương 3 Trường Đại học Y Hà Nội β-thalassemia là bệnh lý huyết học di truyền đơn gen phổ biến nhất trên thế giới. Để xác địnhcác biến thể gen HBB ở 224 người bệnh β-thalassemia, DNA được tách từ máu ngoại vi chống đôngbằng EDTA-K2 và tiến hành phân tích bằng các kỹ thuật: MARMS-PCR, giải trình tự gen Sangervà MLPA. Kết quả đã phát hiện tổng số 416 biến thể ở 224 người bệnh β-thalassemia tại 5 vị tríkhác nhau trên gen HBB. CD26 (HbE), CD17 là hai biến thể được tìm thấy với tỉ lệ cao nhất lần lượtlà 31,7% và 30,5%. HBB:c.79G>C và HBB:c.316-185C>T chưa từng được ghi nhận ở Việt Nam.Từ khóa: β-thalassemia, MARMS-PCR, giải trình tự gen, MLPA HBB.I. ĐẶT VẤN ĐỀ Thalassemia là bệnh tan máu di truyền đơn IVSI-1, IVSI-5, IVSII-654 và CD26 trong đó biếngen phổ biến nhất trên thế giới. Bệnh xảy ra do thể CD26, CD17, CD41/42 là ba biến thể gâycác biến thể trên gen HBB gây rối loạn trong quá bệnh thường gặp nhất với tỉ lệ khác nhau ở mỗitrình tổng hợp chuỗi protein β-globin.1 Cụm gen vùng miền.3-5 Ngoài ra còn có một tỉ lệ nhỏ ngườiβ-globin gồm 3 exon và 2 intron trên nhiễm sắc bệnh β-thalassemia liên quan đến các biếnthể 11 (bao gồm: HBE1, HBG2, HBG1, HBD và thể mất đoạn gen HBB. Một số kỹ thuật sinhHBB).1,2 β–globin cùng với α-globin là hai protein học phân tử được sử dụng để phát hiện biếntham gia vào quá trình tổng hợp huyết sắc tố thể gen HBB như ARMS-PCR (AmplificationA1 ở người trưởng thành, do đó khi β-globin bị Refractory Mutation System Polymerase Chaingiảm hoặc mất làm mất cân bằng tỉ lệ giữa chuỗi Reactions), gap PCR, Stripassay, giải trình tựα và không α dẫn đến ứ đọng Hem trong các gen, MLPA (Multiplex ligation-dependent probechuỗi α-globin làm cản trở sự trưởng thành của amplification). Tỉ lệ từng loại biến thể gen HBBhồng cầu. Hiện nay đã phát hiện hơn 290 biến thường khác nhau ở mỗi quốc gia và vùng miền,thể gây bệnh β-thalassemia phân bố tùy thuộc tuy nhiên, quá trình di cư đã làm lan truyền cácvào khu vực, quốc gia và dân tộc. Có 08 biến biến thể giữa các quốc gia trên thế giới. Cácthể gây ra 95% các trường hợp β-thalassemia ở nghiên cứu xác định tỉ lệ biến thể gây bệnhViệt Nam, gồm CD17, CD41/42, -28, CD71/72, thường gặp giúp các phòng xét nghiệm áp dụng các kỹ thuật phù hợp để rút ngắn thời gian vàTác giả liên hệ: Nguyễn Quang Tùng tiết kiệm chi phí chẩn đoán. Vì vậy, nghiên cứuViện Huyết học - Truyền máu Trung ương sử dụng kỹ thuật ARMS-PCR đa mồi (MARMS-Email: nguyenquangtung@hmu.edu.vn PCR) phát hiện 10 biến thể thường gặp, giải trìnhNgày nhận: 24/09/2024 tự gen Sanger để phát hiện các biến thể hiếmNgày được chấp nhận: 09/10/2024 gặp và MLPA để xác định các biến thể gây mấtTCNCYH 183 (10) - 2024 11TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCđoạn gen HBB với mục tiêu: Xác định tỉ lệ các CD26 (HbE), CD71/72, sử dụng hóa chấtbiến thể gen HBB ở người bệnh β-thalassemia của hãng Promega (Mỹ) thực hiện trên máytại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương từ Mastercler Nexus.năm 2022 đến 2023. (2) Phương pháp phân tích biến thể gâyII. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP bệnh hiếm gặp: - Giải trình tự gen Sanger sử dụng bộ kit của1. Đối tượng hãng Applied Biosystem (Mỹ). Phân tích kết 224 người bệnh được chẩn đoán xác định quả bằng phần mềm CLC Genomic Workbenchβ-thalassemia theo “Hướng dẫn chẩn đoán và 20 hãng Qiagen (Đức).điều trị một số bệnh lý huyết học” của Bộ Y tế, - Kỹ thuật MLPA sử dụng bộ kit SALSAban hành năm 2022 và được xét nghiệm để MLPA của hãng MRC (Hà Lan).phát hiện biến thể gen HBB.6 Các kỹ thuật MARMS-PCR, giải trình tự2. Phương pháp gen Sanger và MPLA được thực hiện tại khoa Thiết kế nghiên cứu Di truyền- Sinh học phân tử, viện Huyết học Nghiên cứu mô tả cắt ngang. - Truyền máu Trung ương theo quy trình kỹ Địa điểm nghiên cứu thuật đã được phê duyệt và áp dụng thường Khoa Di truyền – Sinh học phân tử, Viện quy tại Viện.Huyết học – Truyền máu Trung ương. Xử lý số liệu Quy trình thực hiện: Bằng phần mềm SPSS 20.0 Thu thập mẫu: Khoảng 2mL m ...