Xác định đột biến kháng thuốc thứ phát T790m trên gen EGFR ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ kháng với thuốc điều trị đích

Các bệnh nhân này đã được xác định trước đó là có đột biến đáp ứng với thuốc TKI (xoá đoạn exon 19 hoặc L858R) trên gen EGFR. Trong nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành xác định đột biến kháng thuốc thứ phát T790M exon 20 trên gen EGFR ở 11 bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ đã được xác định là có dấu hiệu kém đáp ứng với thuốc ức chế EGFR TKI
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xác định đột biến kháng thuốc thứ phát T790m trên gen EGFR ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ kháng với thuốc điều trị đíchTẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCXÁC ĐỊNH ĐỘT BIẾN KHÁNG THUỐC THỨ PHÁT T790MTRÊN GEN EGFR Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ PHỔIKHÔNG TẾ BÀO NHỎ KHÁNG VỚI THUỐC ĐIỀU TRỊ ĐÍCHTrần Huy Thịnh, Trần Vân Khánh, Trần Quốc ĐạtTrường Đại học Y Hà NộiKhoảng 50% bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ có xuất hiện đột biến kháng thuốc thứ phátT790M sau khoảng 10 - 20 tháng điều trị với thuốc ức chế hoạt tính tyrosine kinase (TKI, tyrosine kinaseinhibitor) của EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor). Các bệnh nhân này đã được xác định trước đó làcó đột biến đáp ứng với thuốc TKI (xoá đoạn exon 19 hoặc L858R) trên gen EGFR. Trong nghiên cứu này,chúng tôi tiến hành xác định đột biến kháng thuốc thứ phát T790M exon 20 trên gen EGFR ở 11 bệnh nhânung thư phổi không tế bào nhỏ đã được xác định là có dấu hiệu kém đáp ứng với thuốc ức chế EGFR TKI.DNA đã được tách chiết từ mẫu mô sinh thiết lại để xác định đột biến T790M exon 20 trên gen EGFR, kỹthuật giải trình tự gen truyền thống và kỹ thuật Scorpions ARMS (Scorpions - Amplification Refractory Mutation System) với độ nhạy cao khoảng 0,01% đã được áp dụng để xác định đột biến.Kết quả cho thấy đã pháthiện được 5/11 (45%) bệnh nhân có đột biến kháng thuốc T790M exon 20 trên gen EGFR, trong đó 2trường hợp có thể xác định được đột biến bằng cả 2 kỹ thuật giải trình tự gen và Scorpions ARMS và 3trường hợp chỉ phát hiện được bằng kỹ thuật Scorpions ARMS. Đây mới chỉ là nghiên cứu bước đầu, chúngtôi cần có một nghiên cứu với cỡ mẫu nghiên cứu lớn hơn để đưa ra một kết quả toàn diện hơn.Từ khóa: Ung thư phổi không tế bào nhỏ, Kháng TKI, Đột biến T790MI. ĐẶT VẤN ĐỀHiện nay, trên toàn thế giới và tại Việtbiến gen EGFR làm tăng tính nhạy cảm vớiNam, ung thư phổi là loại ung thư phổ biếnEGFR TKI có tỷ lệ đáp ứng với thuốc EGFRTKI rất cao, trên 60%, và kéo dài được thờinhất và có tỷ lệ tử vong cao nhất [1], với 80 90% là thể không tế bào nhỏ, còn lại là thể tếgian sống bệnh không tiến triển (PFS) trungbình trên 9 tháng [4]. Tuy nhiên, dưới áp lựcbào nhỏ.Thụ thể yếu tố phát triển biểu môEGFR (epidermal growth factor receptor) đãchọn lọc của các tế bào khối u với thuốc, saukhoảng 10 - 20 tháng điều trị, bệnh tiến triểntrở thành đích nhắm cho liệu pháp điều trị mớiđối với nhóm bệnh ung thư phổi không tế bàotrở lại ở hầu hết các bệnh nhân có đáp ứng tốtnhỏ [2]. Ung thư phổi không tế bào nhỏ có độtban đầu, thể hiện tình trạng “trơ” của tế bàokhối u với thuốc [5]. Y học đã ghi nhận một sốbiến gen EGFR đáp ứng tốt với thuốc ức chếtyrosine kinase của EGFR (EGFR TKI), là cơcơ chế gây nên tình trạng kháng thuốc EGFRTKI; trong đó có sự xuất hiện một số đột biếnsở cho liệu pháp điều trị trúng đích [3]. Nhiềunghiên cứu cho thấy bệnh nhân ung thư phổimới tại chính phân tử EGFR (đột biến T790Mtại exon 20, đột biến L747S hoặc D761Y tạikhông tế bào nhỏ giai đoạn muộn mang độtexon 19, đột biến T854A tại exon 21…), sựĐịa chỉ liên hệ: Trần Huy Thịnh, Bộ môn Hóa sinh, TrườngĐại học Y Hà NộiEmail: huytihinhda@yahoo.comNgày nhận: 10/10/2015Ngày được chấp thuận: 26/02/201640khuếch đại gen cMET (gen mã hóa thụ thếyếu tố phát triển tế bào gan), sự chuyển dạngbiểu mô - trung mô hoặc sự chuyển từ dạngkhông tế bào nhỏ sang dạng tế bào nhỏ. Độtbiến thứ phát T790M trên exon 20 gen EGFRTCNCYH 99 (1) - 2016TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌClà nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảngtheo tiêu chuẩn RECIST v1.1 và được đánh50% các trường hợp [6; 7]. Chẩn đoán phântử thông qua tái sinh thiết khối u để xác địnhgiá tình trạng kháng thứ phát thuốc EGFR TKItheo tiêu chuẩn của Jackman và cộng sự [9]cơ chế kháng thuốc từ đó lựa chọn hướngđiều trị mới cho bệnh nhân đóng vai trò quanĐịa điểm nghiên cứu: Trung tâm Nghiêncứu Gen - Protein, Trường Đại học Y Hà Nộitrọng. Có nhiều kỹ thuật phát hiện đột biếnkháng thuốc T790M exon 20 trên gen EGFRvà độ nhạy của mỗi kỹ thuật phụ thuộc vàomật độ tế bào ung thư trong mẫu mô. Hai kỹthuật đang được sử dụng phổ biến là giải trìnhtự gen và Scorpion ARMS. Kỹ thuật giải trìnhtự gen có giá thành cạnh tranh hơn nhưngkhông phát hiện được đột biến gen nếu mẫumô có ít tế bào đột biến. Kỹ thuật ScorpionsARMS có độ nhạy cao hơn có thể phát hiệnđột biến gen EGFR khi alen đột biến chiếm tỷlệ nhỏ, nhưng giá thành rất cao [8]. Đề tàiđược thực hiện với mục tiêu: Xác định độtbiến T790M trên gen EGFR ở bệnh nhân ungthư phổi không tế bào nhỏ bằng kỹ thuật giảitrình tự gen và Scorpions ARMS.II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP1. Đối tượngMẫu mô sinh thiết lại hoặc khối tế bào của11 bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏđược thu thập tại Bệnh viện K Trung ương,Bệnh viện Hữu Nghị và Bệnh viện Bạch Mai.Các bệnh nhân này được chẩn đoán xác địnhung thư phổi biểu mô tuyến giai đoạn từ IIIB IV dựa vào đặc điểm lâm sàng và kết quả môbệnh học. ...