Xây dựng các hoạt động thực hành và trải nghiệm trong dạy học mạch số và phép tính ở các lớp 1, 2, 3

Bài viết này trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề cơ bản liên quan đến hoạt động thực hành và trải nghiệm trong môn Toán ở tiểu học, từ đó đề xuất quy trình xây dựng và đưa ra một số mẫu hoạt động thực hành và trải nghiệm trong dạy học mạch Số và phép tính môn Toán ở các lớp 1, 2, 3.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng các hoạt động thực hành và trải nghiệm trong dạy học mạch số và phép tính ở các lớp 1, 2, 3KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC SINH VIÊN | 12/2019 XÂY DỰNG CÁC HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH VÀ TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC MẠCH SỐ VÀ PHÉP TÍNH Ở CÁC LỚP 1, 2, 3 HỒ THỊ TRANG, NGUYỄN THANH HẰNG NGUYỄN THỊ THÙY DƯƠNG, NGUYỄN Ý NHI Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế Tóm tắt: Một trong những điểm mới của chương trình môn Toán cấp Tiểu học năm 2018 là xác định 3 mạch kiến thức: Số và phép tính, Hình học và Đo lường, một số yếu tố Thống kê và Xác suất, đặc biệt là Hoạt động thực hành và trải nghiệm trong môn Toán. Mục tiêu của hoạt động thực hành và trải nghiệm nhằm giúp người học củng cố, luyện tập và vận dụng kiến thức, kĩ năng toán học vào thực tiễn, giúp cho học sinh thấy được toán học xuất phát từ thực tiễn, toán học hỗ trợ giải quyết các vấn đề trong thực tiễn. Bài báo này trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề cơ bản liên quan đến hoạt động thực hành và trải nghiệm trong môn Toán ở tiểu học, từ đó đề xuất quy trình xây dựng và đưa ra một số mẫu hoạt động thực hành và trải nghiệm trong dạy học mạch Số và phép tính môn Toán ở các lớp 1, 2, 3. Từ khóa: Hoạt động thực hành và trải nghiệm, môn Toán, Tiểu học, Số và phép tính.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Chương trình mới các môn học được ban hành tháng 12 năm 2018 thể hiện sẽ nét việcchuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận phát triển phẩm chất, năng lực người học. Theo địnhhướng đó, môn Toán xác định “phương châm” cụ thể: tinh giản, thiết thực, hiện đại và khơinguồn sáng tạo ở người học. Trong chương trình mới, các mạch kiến thức được xác định rõràng và sonh hành, đan xen bổ trợ với đường phát triển năng lực của người học. Bên cạnh đó,Hoạt động thực hành và trải nghiệm trong môn Toán được xác định như là một mạch kiến thứcmới, hướng đến tăng cường khả năng thực hành, liên hệ với thực tiễn, kết nối với thực tiễn vàvận dụng toán học và thực tiễn. Điều này nhằm giúp cho người học thấy được việc học toán cóý nghĩa thiết thực hơn, có niềm tin hơn với việc học toán. Đấy là một hoạt động bắt buộc phảithực hiện nhưng lại là hoạt động mở, tùy thuộc vào sự linh hoạt của giáo viên và nhà trường.Vấn đề đặt ra là cần có phương án, cách thức xây dựng các dạng hoạt động để có thể hỗ trợgiáo viên tổ chức và thực hiện nhiệm vụ này. Bài viết này nhằm xác định quy trình xây dựnghoạt động thực hành và trải nghiệm đáp ứng yêu cầu đó thông qua một mạch kiến thức cụ thể,quan trọng trong môn Toán cấp Tiểu học, đó là mạch Số và phép tính ở các lớp 1, 2, 3.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU2.1. Khái niệm hoạt động thực hành và trải nghiệm trong môn Toán a) Trải nghiệm Trải nghiệm là kiến thức hay sự thành thạo một sự kiện hoặc một chủ đề bằng cách thamgia hay chiếm lĩnh nó [3] Hoàng Phê (2004), Theo từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, từ trải nghiệm hiểu theo nghĩađơn giản là những gì con người đã từng trải qua thực tế, từng biết, từng hiểu. Theo Solovyev V.S, trải nghiệm là kiến thức kinh nghiệm thực tế, là thể thống nhất baogồm kiến thức và kĩ năng. Trải nghiệm là kết quả của sự tương tác giữa con người và thế giới,được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. 135TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ | HNKH 2019 Dưới góc độ của tâm lí học giáo dục, theo A. N. Leontiev, trải nghiệm dưới góc nhìn sưphạm có thể hiểu như sau: - Trải nghiệm trong đào tạo là một hệt thống kiến thức và kĩ năng có được trong quá trìnhgiáo dục và đào tạo chính quy; trải nghiệm là kiến thức, kĩ năng mà trẻ nhận được bên ngoàicác cơ sở giáo dục: thông qua sự giap tiếp với nhau, với người lớn hay qua những tài liệu thamkhảo không được giảng dạy trong nhà trường… - Trải nghiệm (qua thực nghiệm, thử nghiệm) là một trong những phương pháp đào tạo,trong điều kiện thực tế hay lí thuyết nhất định, để thiết lập hoặc minh họa cho một quan điểmlí luận cụ thể. Kinh nghiệm giảng dạy là hệ thống các phương pháp đào tạo được giáo viên đúckết và cải thiện dần trong quá trình làm việc thực tế của mình. Những khái niệm về trải nghiệm nêu ra ở trên có khái niệm trình bày rất dài, rất kĩ về trảinghiệm. Có khái niệm, quan điểm cho rằng trải nghiệm là hoạt động từng trải, nhưng củng cókhái niệm, quan điểm lại cho rằng trải nghiệm là kiến thức, kinh nghiệm thực tế, là hệ thốngkiến thức kĩ năng mà con người có được nhờ quá trình hoạt động tương tác. Như vậy, trải nghiệm có thể hiểu là quá trình hoạt động nhằm đúc rút những kinh nghiệm,những bài học thông qua việc tương tác với thế giới khách quan. b) Hoạt động thực hành và trải nghiệm Hiện nay, Hoạt động thực hành và trải nghiệm trong chương trình mới môn Toán là mộtvấn đề rất được quan tâm tìm hiểu. Đây là một vấn đề khá mới mẻ vì còn ít khái niệm về Hoạtđộng thực hành và trải nghiệm được đưa ra. Có thể điểm qua một số quan niệm như sau: - Hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục phổ thông là hoạt động giáo dục,trong đó, dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham giatrực tiếp vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống gia đình, nhà trường cũng nhưngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, các kỹnăng, tích luỹ kinh nghiệm riêng và phát huy tiềm năng sáng tạo của mỗi cá nhân. - Theo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, hoạt động trải nghiệm là hoạt độnggiáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinhtiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huyđ ...