Xây dựng hệ thống kiến sinh học cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học theo định hướng phát triển năng lực

Hệ thống kiến thức Sinh học được xây dựng theo các chủ đề xuyên suốt trong môn học Tự nhiên và Xã hội 1, 2, 3 và môn Khoa học 4, 5 của chương trình giáo dục phổ thông mới. Sinh viên khoa Giáo dục tiểu học, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã được trang bị kiến thức và phương pháp dạy học cho đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng hệ thống kiến sinh học cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học theo định hướng phát triển năng lực BÁO CÁO KHOA HỌC HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA LẦN THỨ 1 XÂY DỰNG HỆ THỐNG KIẾN SINH HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGUYỄN MINH GIANG Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Email: gdthgiang@gmail.com Tóm tắt: Hệ thống kiến thức Sinh học được xây dựng theo các chủ đề xuyên suốt trong môn học Tự nhiên và Xã hội 1, 2, 3 và môn Khoa học 4, 5 của chương trình giáo dục phổ thông mới. Sinh viên khoa Giáo dục tiểu học, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã được trang bị kiến thức và phương pháp dạy học cho đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Hệ thống kiến thức bao gồm sinh lý học trẻ em, sinh học động vật, sinh học thực vật, virus, vi khuẩn, nấm và giáo dục môi trường. Phương tiện dạy học khá đa dạng gồm mẫu vật thật, mô hình, tranh ảnh và dữ liệu điện tử. Phương pháp dạy học chủ đạo gồm quan sát, thực hành, thí nghiệm và điều tra, tập trung vào phát triển năng lực thể chất, năng lực tìm hiểu tự nhiên, năng lực thẩm mỹ, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo thông qua các kiến thức sinh học để dạy học ở tiểu học. Từ khóa: Sinh học, tiểu học, phát triển năng lực. 1. MỞ ĐẦU Hình thành và phát triển năng lực cho học sinh là quan điểm chủ đạo và yêu cầu cần đạt được trong tất cả các môn học của chương trình giáo dục phổ thông mới. Ở cấp tiểu học, hệ thống các năng lực chung và năng lực chuyên môn được hình thành và phát triển qua tất cả các môn học. Theo chương trình giáo dục phổ thông mới, hệ thống các kiến thức sinh học là một trong những nội dung chính của môn “Tự nhiên và Xã hội” lớp 1, 2, 3 và Khoa học lớp 4, 5 với thời lượng từ 1-2 tiết/tuần [1]. Những kiến thức này được cấu thành một hệ thống chặt chẽ ở các cấp lớp, sắp xếp chủ yếu theo logic tuyến tính và một số kiến thức đồng tâm. Tuy nội dung không quá chuyên sâu nhưng trải rộng trong các mảng kiến thức chính là thực vật và động vật, nấm, vi khuẩn, virus, con người và sức khoẻ, sinh vật và môi trường. So với hệ thống kiến thức thuộc lĩnh vực sinh học của chương trình giáo dục tiểu học hiện hành đã có một số thay đổi. Các kiến thức này đóng vai trò chủ đạo trong việc giáo dục học sinh tình yêu thiên nhiên, tôn trọng các quy luật của tự nhiên để từ đó biết ứng xử với tự nhiên phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững xã hội và môi trường. Thông qua các hoạt động học tập của lĩnh vực này, học sinh dần hình thành và phát triển năng lực tìm hiểu và khám phá thế giới tự nhiên qua quan sát và thực nghiệm, năng lực vận dụng tổng hợp kiến thức khoa học để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Đặc biệt, hệ thống kiến thức về sinh lý người giúp học sinh rèn luyện kỹ năng sống một cách khoa học. Xuất phát từ nội dung và mục tiêu của môn Tự nhiên và Xã hội 1, 2, 3 và Khoa học 4, 5 ở tiểu học trong chương trình giáo dục phổ thông mới, việc lựa chọn các nội dung thuộc lĩnh vực sinh học cho sinh viên ngành Giáo dục tiểu học không những phải đáp ứng các yêu cầu của chương trình, mà còn cung cấp những phương pháp dạy học đặc trưng, giúp sinh viên có thể triển khai các nội dung này ở giai đoạn tiểu học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh. 2. NỘI DUNG 2.1. Các nội dung liên quan đến kiến thức sinh học trong chương trình của học sinh tiểu học Theo chương trình mới hệ thống các kiến thức sinh học là một trong những nội dung chính của môn “Tự nhiên và Xã hội” lớp 1, 2, 3 và Khoa học lớp 4, 5 thuộc về bốn chủ đề chính, với các yêu cầu cần đạt như sau: 129 TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ 2.1.1. Chủ đề thực vật và động vật Chủ đề này ở lớp 1 học sinh được học về thực vật và động vật xung quanh, chăm sóc và bảo vệ cây trồng vật nuôi. Lớp 2 là kiến thức về nơi sống của thực vật và động vật, tác động của con người và một số hiện tượng tự nhiên đến môi trường sống của thực vật và động, bảo vệ nơi sống của thực vật, động vật. Lớp 3 nội dung gồm các bộ phận của thực vật, động vật và chức năng của các bộ phận đó, sử dụng thực vật và động vật [2]. Lớp 4 đề cập đến nhu cầu sống của thực vật và động vật (ánh sáng, không khí, nước, nhiệt độ, chất khoáng đối với thực vật và ánh sáng, không khí, nước, nhiệt độ, thức ăn đối với động vật) và ứng dụng thực tiễn về nhu cầu sống của thực vật, động vật trong chăm sóc cây trồng và vật nuôi. Lớp 5 học sinh học về sự sinh sản ở thực vật và động vật bao gồm sự sinh sản của thực vật có hoa và sự sinh sản của động vật, sự lớn lên và phát triển của thực vật và động vật [3]. 2.1.2. Chủ đề con người và sức khỏe Ở chủ đề này, học sinh ...