Xây dựng một số tiêu chí kiểm soát chất lượng bài thuốc hoàng liên giải độc thang dựa trên 'dấu vân tay hóa học' và 'dấu vân tay sinh học'

Y học cổ truyền đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe ở nhiều nước trong đó có Việt Nam.Tuy nhiên, hạn chế lớn cho sự phát triển của y học cổ truyền là chưa kiểm soát tốt chất lượng và độ ổn định của các sản phẩm y học cổ truyền. Trong nghiên cứu này, tác gỉa nhằm xây dựng “dấu vân tay hóa học” và “dấu vân tay sinh học” của bài thuốc hoàng liên giải độc thang nhằm góp phần vào việc kiểm soát chất lượng bài thuốc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng một số tiêu chí kiểm soát chất lượng bài thuốc hoàng liên giải độc thang dựa trên “dấu vân tay hóa học” và “dấu vân tay sinh học” Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Nghiên cứu Y học XÂY DỰNG MỘT SỐ TIÊU CHÍ KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG BÀI THUỐC HOÀNG LIÊN GIẢI ĐỘC THANG DỰA TRÊN “DẤU VÂN TAY HÓA HỌC” VÀ “DẤU VÂN TAY SINH HỌC” Nguyễn Thị Mỹ Nương*, Nguyễn Thái Hoàng Tâm*, Hồ Huỳnh Thùy Dương* TÓM TẮT Tổng quan: Y học cổ truyền (YHCT) đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe ở nhiều nước trong đó có Việt Nam.Tuy nhiên, hạn chế lớn cho sự phát triển của YHCT là chưa kiểm soát tốt chất lượng và độ ổn định của các sản phẩm YHCT. Trong nghiên cứu này, chúng tôi xây dựng “dấu vân tay hóa học” và “dấu vân tay sinh học” của bài thuốc Hoàng Liên Giải Độc Thang (HLGĐT) nhằm góp phần vào việc kiểm soát chất lượng bài thuốc. Phương pháp nghiên cứu: Các nguyên liệu thành phần và cao chiết nước của bài thuốc HLGĐT được xây dựng các tiêu chuẩn kiểm nghiệm dựa trên Dược điển Việt Nam. Phương pháp sắc ký lớp mỏng và sắc ký lỏng cao áp (HPLC) được sử dụng để phân tích thành phần hóa học của dược liệu và bài thuốc. Phương pháp real-time RT-PCR được dùng để xác định sự thay đổi biểu hiện các gene “chỉ thị” ở tế bào HeLa dưới tác động của bài thuốc. Kết quả và bàn luận: Nguyên liệu và bài thuốc HLGĐT đạt các tiêu chuẩn kiểm nghiệm cơ sở. “Dấu vân tay hóa học” được xác định bằng kĩ thuật HPLC với chất chuẩn là baicalin cho thấy một phổ sắc ký ổn định giữa các mẻ thuốc khác nhau.Trong 6 gene khảo sát là FAM129A, SERPINE2, GDF15, DDIT3, STC2, TRIB3 ở tế bào HeLa được xử lý với bài thuốc, 3 geneGDF15, STC2, TRIB3 có biểu hiện tăng ổn định giữa các mẻ thuốc khác nhau. Các gene này được đề xuất sử dụng như “dấu vân tay sinh học” của bài thuốc HLGĐT. Kết luận: Phương pháp “dấu vân tay hóa học” và “dấu vân tay sinh học” có thể được sử dụng bổ sung một cách hiệu quả cho các kiểm nghiệm dược học truyền thống để đánh giá chất lượng và độ ổn định của bài thuốc. Từ khóa: Tiêu chuẩn chất lượng bài thuốc, Hoàng liên giải độc thang, “dấu vân tay hóa học”, “dấu vân tay sinh học”. ABSTRACT ESTABLISHMENT OF CRITERIA FOR QUALITY CONTROL OF HOANG LIEN GIAI DOC THANG FORMULA BASED ON CHEMICAL AND BIOLOGICAL “FINGERPRINTS” Nguyen Thi My Nuong, Nguyen Thai Hoang Tam, Ho Huynh Thuy Duong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 1 – 2014: 209 - 215 Introduction: Traditional medicine (TM) plays an important role in health care system of many countries including Vietnam. Nevertheless, lack of quality and reproducibility control of TM products severely hampers the development of TM. In this study, we established “chemical fingerprinting” as well as “biological fingerprinting” of Hoang Lien Giai Doc Thang (HLGDT, Huang LianJie Du Tang in Chinese) decoction as a contribution to quality control of the formula. Materials and methods: The five components and HLGDT decoction were tested for acceptance criteria according to Vietnamese Pharmacopoiea. Thin-layer chromatography and high-pressure liquid chromatography (HPLC) were used to analyze chemical composition of ingredients and the whole decoction. Change of gene * Khoa Y học Cổ Truyền – Đại học Y Dược Tp. HCM Tác giả liên lạc: ThS. Nguyễn Thành Triết ĐT: 0977128389 Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền email: thanhtrietnguyen@ymail.com 209 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 expression in HeLa cells treated with HLGDT was determined by real-time RT-PCR. Results and discussion: Ingredients and HLGDT decoction fulfilled the required acceptance criteria. “Chemical fingerprint”, established by HPLC using baicalin as standard, showed reproducible chromatographic profile among different batches. Among the six genes FAM129A, SERPINE2, GDF15, DDIT3, STC2, TRIB3 studied, three genes GDF15, STC2, TRIB3 expressed stable upregulation when HeLa cells were treated with HLGDT at different batches. These genes were suggested to be used as “biological fingerprint” for HLGDT formula. Conclusion: Chemical/biological “fingerprints” can be efficiently used as complementary tools to traditional pharmacological tests for quality and reproducibility control of traditional herbal medicine. Keywords: Quality control, Hoang lien giai doc thang, chemical fingerprint, biological fingerprint. ĐẶT VẤN ĐỀ trên vài thành phần hóa học hiện diện với Theo WHO (2011), 70% - 95% dân số ở hầu hết các nước đang phát triển ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latin, và Trung Đông sử dụng y học cổ truyền (YHCT) cho chăm sóc sức khỏe ban đầu. Ngay cả ở một số nước công nghiệp hóa như Canada, Pháp, Đức, Ý, tỷ lệ người sử dụng YHCT ít nhất một lần trong đời cũng xấp xỉ 70% - 90%. Tuy vậy, sự thiếu các bằng chứng khoa học về tính an toàn, hiệu quả và chất lượng của các phương pháp và sản phẩm YHCT là một trong những hạn chế lớn cho sự phát triển của YHCT. Từ đó, WHO đã đề ra các định hướng phát triển của YHCT, trong đó nhấn mạnh việc đảm bảo chất lư ...