Xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu gắn với xây dựng cảnh quan, bảo vệ môi trường, phát triển văn hóa, du lịch và thực hiện chương trình OCOP ở khu vực Bắc Trung Bộ

bài viết thông tin về việc xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu gắn với xây dựng cảnh quan, bảo vệ môi trường, phát triển văn hóa, du lịch và thực hiện chương trình OCOP ở khu vực Bắc Trung Bộ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu gắn với xây dựng cảnh quan, bảo vệ môi trường, phát triển văn hóa, du lịch và thực hiện chương trình OCOP ở khu vực Bắc Trung Bộ VIỆN CHÍNH SÁCH VÀ CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU GẮN VỚI XÂY DỰNG CẢNH QUAN, BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG, PHÁT TRIỂN VĂN HÓA, DU LỊCH VÀ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH OCOP Ở KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ I. ĐẶT VẤN ĐỀ Nông nghiệp, nông thôn, nông dân trở thành một nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2011-2020, bắt đầu từ Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 của BCH Trung ương Đảng, với mục tiêu xây dựng nông nghiệp, nông thôn với cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch. Phát triển nông thôn hướng đến mục tiêu không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của dân cư nông thôn, hài hoà giữa các vùng, tạo sự chuyển biến nhanh hơn ở các vùng còn nhiều khó khăn; nông dân được đào tạo có trình độ sản xuất ngang bằng với các nước tiên tiến trong khu vực và đủ bản lĩnh chính trị, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới. Đến Nghị quyết Đại hội Đảng XII, Đảng đã chỉ rõ định hướng phát triển nông nghiệp cần tập trung xây dựng nền nông nghiệp công nghệ cao, hàng hóa lớn, nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh cho nông sản, nhưng phải đảm bảo phát triển bền vững, an ninh lương thực quốc gia và vệ sinh, an toàn thực phẩm, đảm bảo các tiêu chuẩn theo yêu cầu xuất khẩu, có khả năng tham gia hiệu quả vào chuỗi giá trị toàn cầu. Sau gần 10 năm triển khai, xây dựng NTM đã trở thành một phong trào sôi nổi, rộng khắp trên cả nước và đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Diện mạo nông thôn khởi sắc rõ rệt; nhiều mô hình sản xuất có hiệu quả cao; đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần của người dân được cải thiện; năng lực, nhận thức của cán bộ thực hiện và người dân được nâng cao… Tính đến tháng 06/2019, cả nước đã có 4.458 xã đạt chuẩn NTM, chiếm 50,01% tổng số xã, tăng gần gấp 3 lần so với năm 2015, về đích trước hơn 01 năm so với mục tiêu 50% số xã đạt chuẩn vào năm 2020. Số tiêu chí bình quân/xã đạt 15,26 tiêu chí, vượt mục tiêu 15 tiêu chí/xã vào năm 2020. Ở cấp huyện, đã có 82 huyện thuộc 36 tỉnh, thành được công nhận đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, tăng 67 huyện so với năm 2015. Về kinh tế, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng nhanh, năm 2010 là 12,84 triệu đồng/người, đến năm 2018 đạt khoảng trên 34 triệu đồng/người, tăng 2,64 lần so với năm 2010 và tăng 3,72 lần so với năm 2008 (sớm vượt xa mục tiêu đến năm 2020 thu nhập của dân cư nông thôn tăng gấp 2,5 lần so với năm 2008 của Nghị quyết Trung ương 7 khóa X). Cùng với đó, đời sống tinh thần ở nông thôn cũng được cải thiện đáng kể. Nông thôn là nơi diễn ra những phong trào sôi nổi về văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, các lễ hội truyền thống được duy trì và phát triển cùng với việc thực hiện nếp sống văn minh, xóa bỏ các hủ tục, mê tín, dị đoan… Nhiều hoạt động trồng cây xanh, thắp sáng đường quê, bảo vệ môi trường… đã được cộng đồng dân cư tích cực tổ chức thực hiện tạo nên nhiều vùng quê nông thôn trong lành, sáng, xanh, sạch, đẹp. Tuy nhiên, nông nghiệp, nông thôn Việt Nam vẫn còn một số mặt hạn chế cơ bản, đe dọa đến tính bền vững trong giai đoạn đầy khó khăn của “Chuyển đổi” cấu trúc trong 10-20 năm tới, cụ thể là: 57 - Cơ cấu lại nền nông nghiệp chưa thực hiện đồng đều giữa các địa phương. Nông nghiệp phát triển thiếu bền vững, chất lượng và khả năng cạnh tranh của nhiều loại nông sản chưa cao, tình trạng mất an toàn vệ sinh thực phẩm chậm được khắc phục. Công nghiệp chế biến phát triển chậm, số lượng lớn sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu ở dạng thô hoặc sơ chế. Nông sản xuất khẩu chủ yếu là xuất thô, chưa định rõ loại hình chất lượng, 80% lượng nông sản chưa xây dựng được thương hiệu, chưa có logo, nhãn mác. Quá ít chuỗi giá trị hoàn chỉnh, thiếu gắn kết giữa doanh nghiệp lớn với doanh nghiệp vừa và nhỏ địa phương, và với tổ chức của nông dân. Đầu tư xã hội thấp khoảng 3 tỷ USD, trong đó 50% là ngân sách nhà nước, chỉ có 16,7% là của doanh nghiệp. - Lao động nông nghiệp vẫn chiếm gần 40% trong tổng số lao động xã hội, chủ yếu làm thủ công nên năng suất lao động thấp (chỉ bằng 38% năng suất lao động bình quân cả nước). Thu nhập và đời sống của người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa còn gặp nhiều khó khăn, chậm được cải thiện; tỷ lệ hộ nghèo còn cao. Chênh lệch thu nhập giữa các hộ nông thôn có xu hướng gia tăng, từ 9,7 lần năm 2014 lên 9,8 lần năm 2016; tỷ lệ hộ nghèo ở nông thôn cao gấp 4 lần ở các thành thị. Kết quả giảm nghèo chưa bền vững, tỷ lệ tái nghèo bình quân chiếm 5,1% số hộ thoát nghèo,có nơi trên 50%, tập trung ở các vùng miền núi phía Bắc, duyên hải miền Trung, Tây nguyên. - Vai trò chủ thể của nông dân, sức mạnh chủ động của cộng đồng cơ sở chưa được đề cao. Một số địa phương chạy theo phong trào trong xây dựng NTM. Đa số mới chú trọng phát triển hạ tầng, chưa quan tâm đúng mức tới phát triển sản xuất, kinh doanh, xây dựng đời sống văn hóa, nâng cao đời sống của người dân. Tính gắn kết cộng đồng có xu hướng lỏng lẻo, không gian văn hóa truyền thống dần bị phá vỡ, nhiều giá trị truyền thống tốt đẹp bị xói mòn. Văn hóa chưa được chú trọng khai thác để trở thành động lực và nguồn lực cho phát triển KTXH nông thôn. - Quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa tăng nhanh, việc thực hiện các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường, gìn giữ cảnh quan, bảo vệ tài nguyên còn nhiều hạn chế. Nguồn chất thải từ công nghiệp và đô thị và từ các nguồn thải của nông nghiệp, nông thôn, nhất là trong các làng nghề, sản xuất chăn nuôi, thủy sản gia tăng gây ô nhiễm môi trường. Trong bối cảnh mới, đặc biệt là bức tranh nông thôn mới giai đoạn 2021-2030 cần nhận diện được các mối quan hệ nông thôn và đô thị, kinh tế và môi trườ ...