Xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn (Phần 1)

Các vấn đề chung về tiêu chuẩn hoá 1. Các khái niệm cơ bản 1.1. Tiêu chuẩn Có nhiều định nghĩa khác nhau, thay đổi theo thời gian, phản ánh quan điểm khác nhau về tiêu chuẩnHiện tại, tổ chức Tiêu chuẩn hoá quốc tế (ISO) đưa ra một định nghĩa tiêu chuẩn, được nhiều quốc gia, tổ chức công nhận rộng rãi, định nghĩa này như sau:Tiêu chuẩn là tài liệu được thiết lập bằng cách thoả thuận và do một cơ quan được thừa nhận phê duyệt nhằm cung cấp những quy tắc, hướng dẫn hoặc đặc tính...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn (Phần 1) Xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn (Phần 1) Các vấn đề chung về tiêu chuẩn hoá 1. Các khái niệm cơ bản 1.1. Tiêu chuẩn Có nhiều định nghĩa khác nhau, thay đổi theo thời gian, phản ánh quanđiểm khác nhau về tiêu chuẩnHiện tại, tổ chức Tiêu chuẩn hoá quốc tế (ISO) đưara một định nghĩa tiêu chuẩn, được nhiều quốc gia, tổ chức công nhận rộng rãi,định nghĩa này như sau:Tiêu chuẩn là tài liệu được thiết lập bằng cách thoả thuậnvà do một cơ quan được thừa nhận phê duyệt nhằm cung cấp những quy tắc,hướng dẫn hoặc đặc tính cho các hoạt động hoặc kết quả hoạt động để sử dụngchung và lặp đi lặp lại nhằm đạt được mức độ trật tự tối ưu trong một khung cảnhnhất định. 1.2. Tiêu chuẩn hoá Khác với tiêu chuẩn, định nghĩa về Tiêu chuẩn hoá không thay đổi nhiều,về bản chất Tiêu chuẩn hoá là hoạt động bao gồm: đưa ra tiêu chuẩn và áp dụngtiêu chuẩn.Định nghĩa đầy đủ của ISO vê Tiêu chuẩn hoá như sau:Tiêu chuẩn hoálà một hoạt động thiết lập các điều khoản để sử dụng chung và lặp đi lặp lại đốivới những vấn đề thực tế hoặc tiềm ẩn, nhằm đạt được mức độ trật tự tối ưu trongmột khung cảnh nhất định. 2. Mục đích của tiêu chuẩn hoá Mục đích của tiêu chuẩn hoá đã được thể hiện trong định nghĩa của tiêuchuẩn hoá đó là “nhằm đạt tới một trật tự tối ưu trong một hoàn cảnh nhất định”.Cụ thể, các mục đích đó là: a. Tạo thuận lợi cho trao đổi thông tin (thông hiểu): Phục vụ cho mục đíchnày là những tiêu chuẩn định nghĩa, các thuật ngữ, quy định các ký hiệu, dấu hiệuđể dùng chung. Ví dụ ký hiệu toán học, nguyên tố hoá học, ký hiệu tượng trưngcác bộ phận, chi tiết trên bản vẽ, ký hiệu vật liệu… b. Đơn giản hoá, thống nhất hoá tạo thuận lợi phân công, hợp tác sản xuất,tăng năng suất lao động, thuận tiện khi sử dụng, sửa chũa (kinh tê):Phục vụ chomục đích này là các tiêu chuẩn về các chi tiết nguyên vật liệu điển hình như bulông, đai ốc, vít, đinh tán, thép định hình (I, U, L, T), động cơ, hộp đổi tốc, bánhrăng, đai truyền (curoa) các kích thước lắp ráp: bóng đèn – đui đèn, máy ảnh -ốngkính, độ bắt sáng của phim ảnh… c. Đảm bảo vệ sinh, an toàn cho người sử dụng, người tiêu dùng Phục vụcho mục đích này là các tiêu chuẩn về môi truờng nước, không khí, tiếng ồn, cáctiêu chuẩn vệ sinh thực phẩm, an toàn cho sản phẩm, thiết bị (bàn là, bếp điện,máy giặt, thang máy, dụng cụ bảo hộ lao động: kính, găng, ủng, mặt nạ phòngđộc). Các tiêu chuẩn loại này thường là bắt buộc theo các văn bản pháp luậttương ứng d- Thúc đẩy thương mại toàn cầu Việc hoà nhập tiêu chuẩn giữa các nướcxuất khẩu và nhập khẩu tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại toàn cầu: trao đổihàng hoá sản phẩm, trao đổi thông tin. Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trungtrước đây, người ta cho rằng, tiêu chuẩn hoá có những mục đích chính như sau: - Thúc đẩy áp dụng kỹ thuật mới, nâng cao năng suất lao động xã hội- ổnđịnh và nâng cao chất lượng sản phẩm, công trình - Góp phần hoàn thiện tổ chứcquản lý nền kinh tế quốc dân - Sử dụng hợp lý tài nguyên tiết kiệm nguyên vật liệu- Đảm bảo an toàn laođộng, sức khoẻ con người - Phục vụ tốt nhu cầu quốc phòng - Phát triển hợp tác quốc tế khoa học kỹ thuật, đẩy mạnh xuất khẩu, hướngdẫn nhập khẩu. Để tránh khuynh hướng sai lầm trong tiêu chuẩn hoá, cần nêu rõ một số nétkhông phải là mục đích của tiêu chuẩn hoá: - Không làm cho mọi thứ giống hệt nhau một cách không cần thiết - Không đưa ra khuôn mẫu để mọi người áp dụng máy móc mà không cầnsuy xét - Không hạ thấp chất luợng tới mức tầm thường chỉ vì mục đích để tiêuchuẩn được áp dụng rộng rãi - Không ra lệnh hay cưỡng bức. Tiêu chuẩn chỉ là một tài liệu có thể sử dụng trong hợp đồng hay trong vănbản pháp luật. 3. Đối tượng của tiêu chuẩn hoá Đối tượng của tiêu chuẩn hoá là các chủ đề của tiêu chuẩn. Chủ đề tiêuchuẩn hoá có thể là sản phẩm (viên gạch, bu lông, bánh răng, đường ống), nguyênvật liệu (than, sắt thép, xi măng, cát, sỏi…), máy móc thiết bị (động cơ ô tô, độngcơ điện, máy bơm, máy nén khí…). Đối tượng của tiêu chuẩn có thể là một quá trình (ví dụ: phương pháp xácđịnh nhiệt lượng của than đá…), cũng có thể là nhưng đối tượng không phải sảnphẩm như (đơn vị đo lường, ký hiệu các nguyên tố hoá học, ký hiệu toán học, dấuhiệu chỉ đường…) Nội dung một tiêu chuẩn có thể quy định về một đối tượng, cũng có thể quyđịnh một vài khía cạnh của một đối tượng. Tên của tiêu chuẩn phản ảnh đối tượngcủa tiêu chuẩn. ...