Xu hướng bảo hộ thương mại bằng các biện pháp phi thuế quan và những tác động đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam

Bài viết này nghiên cứu về xu hướng bảo hộ thương mại bằng các biện pháp phi thuế ở một số thị trường xuất khẩu nông sản chủ yếu của Việt Nam và nghiên cứu tác động của các biện pháp đó đến xuất khẩu nông sản của Việt Nam, từ đó bài viết đưa ra một số khuyến nghị để thúc đẩy xuất khẩu nông sản trong bối cảnh các nước sử dụng các biện pháp phi thuế như là những công cụ của chính sách bảo hộ thương mại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xu hướng bảo hộ thương mại bằng các biện pháp phi thuế quan và những tác động đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam Hội thảo Khoa học quốc gia “Thương mại quốc tế - Chính sách và thực tiễn tại Việt Nam”, ISBN: 978 - 604 - 67 - 1403 - 3 XU HƢỚNG BẢO HỘ THƢƠNG MẠI BẰNG CÁC BIỆN PHÁP PHI THUẾ QUAN VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI XUẤT KHẨU NÔNG SẢN CỦA VIỆT NAM Trends in trade protection by non tariff measures and their impacts on Vietnam’s agricultural export TS. Lê Thị Việt Nga Trường Đại học Thương mại TÓM TẮT Mặc dù tự do hóa thƣơng mại là một trong những nguyên tắc nền tảng của hệ thống thƣơng mại đa phƣơng, cũng là nguyên tắc nền tảng trong bất kỳ khuôn khổ hợp tác nào giữa các quốc gia về kinh tế - thƣơng mại, theo đó thuế và các biện pháp phi thuế luôn đƣợc các quốc gia xem xét và điều chỉnh theo hƣớng giảm và đi đến xóa bỏ, song trên thực tế, các nƣớc vẫn sử dụng các biện pháp phi thuế với những mục đích hợp pháp nhƣ bảo vệ sức khỏe của con ngƣời, bảo vệ đời sống động thực vật, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo vệ môi trƣờng, hay đảm bảo cạnh tranh lành mạnh… và nhiều khi chính các biện pháp đó có thể gây ra trở ngại đối với hoạt động thƣơng mại quốc tế. Bài viết này nghiên cứu về xu hƣớng bảo hộ thƣơng mại bằng các biện pháp phi thuế ở một số thị trƣờng xuất khẩu nông sản chủ yếu của Việt Nam và nghiên cứu tác động của các biện pháp đó đến xuất khẩu nông sản của Việt Nam, từ đó bài viết đƣa ra một số khuyến nghị để thúc đẩy xuất 15 International science conference “International trade - Policies and practices in Vietnam”, ISBN: 978 - 604 - 67 - 1403 - 3 khẩu nông sản trong bối cảnh các nƣớc sử dụng các biện pháp phi thuế nhƣ là những công cụ của chính sách bảo hộ thƣơng mại. Từ khóa: bảo hộ thƣơng mại, biện pháp phi thuế, xuất khẩu nông sản ABSTRACT Although free trade is one of fundamental principles in multilateral trading system and in any trade and economic cooperation framework, under which tariff and non-tariff measures used unnecessarily should be reduced or removed, some non-tariff measures are used for legal purposes such as health proction, national security protection, envi- ronmental protection or fair competion promotion,… in some cases such measures are used in the way to protect domestic industries and give obstacles to international trade. This paper studies trends in trade protection by using non-tariff measures in some countries and their impacts on agricultural export of Vietnam. The paper also would like to give some recommendation on promoting agri-food export for Vi- etnam in the situation of trade protection. Key words: trade protection, non-tariff measures, agricultural export 1. Khái quát về bảo hộ thƣơng mại bằng các biện pháp phi thuế quan Theo WTO, biện pháp phi thuế là những biện pháp không phải thuế quan, do chính phủ hay chính quyền địa phƣơng ban hành, dƣới hình thức là các luật, nghị định, quy định cấm hoặc hạn chế thƣơng mại, các quy định về điều kiện,… nhằm kiểm soát hoạt động thƣơng mại. Theo OECD, rào cản phi thuế là tất cả những rào cản trong thƣơng mại không bao gồm thuế quan1, bao gồm những biện pháp nhƣ thuế chống trợ cấp, thuế chống bán phá giá, rào cản kỹ thuật, những quy định 16 Hội thảo Khoa học quốc gia “Thương mại quốc tế - Chính sách và thực tiễn tại Việt Nam”, ISBN: 978 - 604 - 67 - 1403 - 3 hạn chế việc cung ứng dịch vụ, v.v. Theo UNCTAD, biện pháp phi thuế nhìn chung đƣợc hiểu là tất cả những biện pháp có giá trị pháp lý mà không phải thuế quan thông thƣờng, có thể gây ảnh hƣởng về kinh tế đối với thƣơng mại hàng hóa, làm hạn chế số lƣợng hoặc giá trị hàng hóa hoặc cả hai (UNCTAD/DITC/TAB/2009/3). Để nhận biết một cách rõ ràng hơn về các biện pháp phi thuế quan, tổ chức này đã phân loại các biện pháp phi thuế. Phiên bản phân loại mới nhất hiện nay đƣợc công bố năm 2012 bao gồm 16 chƣơng (từ chƣơng A đến chƣơng P, xem Bảng 1.1 dƣới đây), mỗi chƣơng bao gồm các biện pháp phi thuế cụ thể. Bảng 1.1. Phân loại các biện pháp phi thuế theo UNCTAD 2012 Biện A - Biện pháp vệ sinh & dịch tễ pháp B - Rào cản kỹ thuật trong thƣơng mại kỹ C - Quy định về kiểm tra trƣớc khi giao hàng và những hình thức khác thuật D - Biện pháp bảo vệ thƣơng mại tạm thời E - Những biện pháp kiểm soát số lƣợng, cấm nhập, hạn ngach, giấy phép F - Những biện pháp kiểm soát giá, bao gồm các loại thuế và phí phụ thu Biện G - Những biện pháp tài chính pháp H - Các biện pháp ảnh hƣởng đến cạnh tranh Hàng nhập khẩu phi I - Các biện pháp đầu tƣ liên quan đến thƣơng mại kỹ J - Những biện pháp hạn chế phân phối thuật K - Những biện pháp hạn chế dịch vụ sau bán hàng L - Những biện pháp trợ cấp (không bao gồm trợ cấp xuất khẩu) M - Những biện pháp hạn chế mua sắm của chính phủ N - Những quy định về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ O - Quy tắc xuất xứ hàng hóa Xuất khẩu P - Những biện pháp liên quan xuất khẩu (Nguồn: UNCTAD, 2012) Từ những cách tiếp cận trên cho thấy biện pháp phi thuế là những quy định đƣợc thể hiện dƣới hình thức là những văn bản luật nhƣ 17 International science conference “International trade - Policies and practices in Vietnam”, ISBN: 978 - 604 ...