Xu hướng mới về điều trị mắt trong hội chứng Sjögren (Kỳ 2) Hội chứng khô

Xu hướng mới về điều trị mắt trong hội chứng Sjögren (Kỳ 2)Hội chứng khô và chất bảo quản Nhiều chất bảo quản có tác dụng gây độc trực tiếp trên kết mạc mắt hay gây dị ứng tại chỗ, đôi khi rất nặng. Các chất ammonium hóa trị 4 có cả tính chất giặt tẩy, làm thay đổi pha lipid của phim nước mắt và làm tăng bốc hơi. Chúng làm thay đổi các vi lông nhú biểu mô, làm giảm độ bám của chất nhày và giảm ổn định của phim nước mắt. Tính độc tế bào của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xu hướng mới về điều trị mắt trong hội chứng Sjögren (Kỳ 2) Hội chứng khô Xu hướng mới về điều trị mắt trong hội chứng Sjögren (Kỳ 2) Hội chứng khô và chất bảo quản Nhiều chất bảo quản có tác dụng gây độc trực tiếp trên kết mạc mắt hay gâydị ứng tại chỗ, đôi khi rất nặng. Các chất ammonium hóa trị 4 có cả tính chất giặttẩy, làm thay đổi pha lipid của phim nước mắt và làm tăng bốc hơi. Chúng làmthay đổi các vi lông nhú biểu mô, làm giảm độ bám của chất nhày và giảm ổn địnhcủa phim nước mắt. Tính độc tế bào của chúng thể hiện bởi sự gia tăng đáng kểtính thấm và sự bong vảy biểu mô. Do vậy, sử dụng dụng chất bảo quản là khônghợp lý và nguy hiểm, trong trường hợp dùng kéo dài và nhiều lần. Loại trừ chấtbảo quản dựa trên việc sử dụng dạng lọ thuốc dùng một lần và vứt đi sau khi nhỏthuốc, hay lọ có bộ phận lọc các chất bảo quản (hệ thống ABK, Comod). Điều trị các cơ chế kết hợp Sự có mặt của viêm mí mắt, thường xuyên gặp trong hội chứng Sjögren hayđỏ mắt đòi hỏi phải chăm sóc mí mắt kiên trì, hàng ngày để thoát hết các chất bàitiết của tuyến Meibomius, tái cân bằng thành phần lipid của phim nước và chốnglại nhiễm trùng của tụ cầu. Có thể điều trị kéo dài bằng tetracyclin. Cyclin trongcác trường hợp này có tính chất giảm viêm, làm giảm bài xuất IL-1 và ức chếcollagenase, góp phần làm giảm viêm trên bề mặt mắt và cải thiện bài tiết lipidtrên bề mặt mắt của tuyến Meibomius và thành phần của phim nước mắt. Rất hiệuquả trong trường hợp đỏ mắt, điều trị này có tác dụng tốt trong viêm mí mắt, cảithiện bề mặt mắt trong hội chứng Sjögren. Điều trị bằng các thuốc tăng bài tiết nước mắt Kích thích bài tiết nước mắt và nước bọt, rất cần thiết trong hội chứngSjögren, đòi hỏi phải điều trị toàn thân. Nhiều thuốc đã được sử dụng nhưng giá trịnhất là pilocarpin. Pilocarpin chủ yếu hiệu quả trên bài tiết nước bọt, và ở liềuthông thường chỉ có tác dụng hạn chế trên khô mắt. Sử dụng ở liều tăng dần đểhạn chế tác dụng phụ kiểu ra mồ hôi hay đánh trống ngực, pilocarpin dưới dạngxi-rô hay viên (Salagen) nhìn chung hiệu quả ở liều 20mg/ngày. Ngay cả khi tácdụng trên nước bọt là chính, pilocarpin vẫn cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sốngcủa bệnh nhân. Điều trị các thể nặng Có thể dùng mỡ nhãn khoa làm lành sẹo giác mạc, trụ làm nới rộng ống lệlàm từ dẫn chất của cellulose trong 12-24 giờ (Lacriset), kính áp tròng chứa thuốc,đặt trụ bịt lỗ ống dẫn lệ, phẫu thuật bịt ống ống dẫn lệ hay sửa chữa kết mạc, giácmạc, mí mắt. Bịt điểm thoát của ống lệ, tạm thời bằng trụ hay nút ống lệ có thể làm giảmviêm kết mạc khô nặng bằng cách giữ lại chút nước mắt còn lại do tuyến lệ bàitiết. Tuy nhiên, sự tăng bay hơi của nước mắt, việc có mặt nhiều hóa chất gâyviêm trong phim nước mắt giải thích sự thất bại của áp dụng đơn thuần phươngpháp này. Có thể điều trị vết loét giác mạc bằng nhỏ huyết thanh tự thân, albuminngười hay phẫu thuật tái tạo phức táp như ghép màng ối. Thuốc chống viêm và ức chế miễn dịch Corticoid dạng nhỏ mắt được sử dụng theo kinh nghiệm, đôi khi thành côngtrong hội chứng Sjögren. Một hy vọng thực sự là phát triển cyclosporin dạng nhỏmắt đã được thương mại hóa ở lĩnh vực thú y và rất hiệu quả ở chó bị khô mắt tựmiễn dịch. Cyclosporin A là thuốc ức chế miễn dịch, không phải thuốc gây độc tế bào,đầu tiên được sử dụng trong phẫu thuất ghép tạng và trong lĩnh vự nhãn khoa đượcdùng dưới dạng thuốc nhỏ mắt để phòng chống thải ghép giác mạc. Tác động cơ bản của nó là ức chế lympho bào T trợ giúp (CD4), mà vẫnbảo lưu chức năng của lympho bào T ức chế (CD8). Ở mắt, cyclosporin nhỏ mắtcó nồng độ hiệu quả trong giác mạc, kết mạc và tuyến lệ. Nó có tác dụng chốngviêm và chống sự chết theo chương trình của các tế bào tuyến lệ và biểu mô kếtmạc, có tác dụng tiền apoptosis lên các lympho bào thâm nhiễm tuyến lệ, giúp thảiloại chúng và giảm phản ứng viêm. Trong giai đoạn này, ít nhất là trong thể khởi phát khi mà tuyến lệ chưa bịxơ hóa, cyclosporin có thể phục hồi lại chức năng bài tiết của tuyến lệ chính vàphụ, thể hiện bằng cải thiện test Schimer. Tuy nhiên, cyclosporin tại chỗ rất ưa mỡdo vậy cần thành phần phụ trợ mỡ, đôi khi khó dung nạp. Hiện nay tại Mỹ, thuốc có tên thương mại là Restasis. Các thử nghiệm lâmsàng đầu tiên khẳng định hiệu quả giảm viêm giác mạc do khô và làm giảm cácchất viêm do các tế bào giác mạc tạo ra. Thuốc này còn đang ở giai đoạn nghiên cứu thứ 3 ở người, sẽ là một tiến bộcơ bản trong điều trị hội chứng khô, đặc biệt khi các chất trợ giúp nước mắt khôngcó hiệu quả. Đay là lần đầu tiên có điều trị cơ chế bệnh sinh của bệnh chứ khôngphải là điều trị triệu chứng. Nguyễn Vĩnh Ngọc Y Học Lâm Sàng Bệnh viện Bạch Mai Số 31 (08/2008) ...