Xử trí chứng mất tự chủ tiểu tiện ở người cao tuổi

Mất tự chủ tiểu tiện có thể gặp ở một số người cao tuổi, ở các độ tuổi và tình trạng bệnh lý khác nhau.Bệnh do nhiều nguyên nhân gây ra nhưng không phải luôn luôn được chẩn đoán rõ ràng là đặc biệt của một cơ quan nào. Vì vậy cần có sự quan tâm của thầy thuốc và bệnh nhân để chẩn đoán và điều trị thích hợp. Mất tự chủ tạm thời, do các nguyên nhân sau đây: - Tình trạng mê sảng hay lú lẫn, trung tâm cảm giác bị rối loạn, nên bệnh nhân không...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xử trí chứng mất tự chủ tiểu tiện ở người cao tuổiXử trí chứng mất tự chủ tiểu tiệnMất tự chủ tiểu tiện có thể gặp ở một số người cao tuổi, ởcác độ tuổi và tình trạng bệnh lý khác nhau.Bệnh do nhiều nguyên nhân gây ra nhưng không phải luônluôn được chẩn đoán rõ ràng là đặc biệt của một cơ quan nào.Vì vậy cần có sự quan tâm của thầy thuốc và bệnh nhân đểchẩn đoán và điều trị thích hợp.Mất tự chủ tạm thời, do các nguyên nhân sau đây:- Tình trạng mê sảng hay lú lẫn, trung tâm cảm giác bị rốiloạn, nên bệnh nhân không nhận thức được cảm giác móttiểu; khi mê sảng giảm, bệnh nhân sẽ phục hồi khả năng tựchủ tiểu tiện.- Nhiễm khuẩn đường tiểu có triệu chứng, thường gây ra haygóp phần vào chứng mất tự chủ tiểu tiện.- Lượng nước tiểu nhiều. Nguyên nhân gây lượng nước tiểunhiều gồm: thuốc lợi tiểu, bia rượu, uống nước nhiều, các bấtthường chuyển hóa như đái tháo nhạt, tăng đường huyết, tăngcanxi huyết...- Hoạt động hạn chế: Vì lý do nào đó bệnh nhân không hoạtđộng đi tiểu được tạo ra tình trạng mất tự chủ tiểu tiện. Khắcphục bằng cách cho bệnh nhân dùng bô đi tiểu.- Phân lèn chặt: Là nguyên nhân thường gặp của mất tự chủtiểu tiện, nhất là ở bệnh nhân nằm viện hay bệnh nhân mấthoạt động. Khắc phục bằng cách làm mềm phân.- Thuốc: Có nhiều loại thuốc dùng chữa bệnh có thể gây ramất tự chủ tiểu tiện như, thuốc an thần, thuốc ngủ; thuốcchống loạn tâm thần; thuốc chống tiết cholin; chống trầmcảm ba vòng; chống Parkinson; giảm đau, gây nghiện; đốikháng a - adrenergic; chẹn kênh canxi; lợi tiểu mạnh; thuốcức chế men chuyển angiotensin...Mất tự chủ lâu ngàyHai nhóm nguyên nhân gây ra mất chủ động lâu ngày gồm cósuy chức năng không thể phục hồi và loạn chức năng đườngtiểu dưới bên trong.Hoạt động bức niệu quá mức chiếm 2/3 số ca mất tự chủtiểu tiện ở người cao tuổi cả nam lẫn nữ.Biểu hiện: ở phụ nữ có rỉ nước tiểu khi có cảm giác cần đitiểu không ngăn được; nam giới cũng có triệu chứng tương tựnhưng thường xảy ra cùng với nghẽn niệu đạo. Hoạt độngbức niệu quá mức còn có thể do sỏi hay u bàng quang nêncần soi và khám bàng quang đối với những bệnh nhân có cảmgiác mót tiểu, nhất là khi có cảm giác khó chịu ở đáy chậu,trên mu hoặc tiểu ra máu vô khuẩn.Điều trị: Yêu cầu bệnh nhân đi tiểu 1-2 giờ một lần (trongkhi thức) và không đi tiểu giữa thời gian đó. Động viênkhuyến khích bệnh nhân tái lập tự chủ, nâng dần khoảng cáchthời gian giữa hai lần đi tiểu.Đối với bệnh nhân bị sa sút trí tuệ, người chăm sóc cần phảinhắc đi tiểu theo cách trên. Khi cần dùng thuốc vẫn giữ chếđộ đó và theo dõi để tránh gây ra ứ nước tiểu. Không nênhoặc rất hạn chế dùng ống thông cho những hoạt động bứcniệu quá mức. Có thể dùng dụng cụ thu nhận nước tiểu bênngoài hay dùng bỉm, khi các biện pháp đều không kết quả.Mất chủ động do stress gây ra mất tự chủ lâu ngày ở phụ nữcao tuổi hay gặp, đặc trưng bởi bằng chứng rỉ nước tiểu tứcthời khi có stress. Tình trạng rỉ nước tiểu ngày càng nặng hơnhoặc chỉ xảy ra ban ngày. Khám khi bàng quang đầy và đáychậu thư giãn mà thấy rỉ tức thời khi ho thì đó là triệu chứngmất tự chủ do stress.Điều trị: Phẫu thuật là hiệu quả nhất. Đối với bệnh nhân nữphối hợp tốt với thầy thuốc, phương pháp vận động cơ vùngchậu có thể áp dụng cho mất tự chủ do stress nhẹ và vừa,song phải huấn luyện đặc biệt cho bệnh nhân dùng nón âmđạo hay phản hồi sinh học. Có thể dùng một loại thuốc đốikháng a-adrenergic kết hợp với estrogen. Có thể làm giảmnhẹ bệnh bằng cách dùng vòng đỡ hoặc nút gạc.Nghẽn niệu đạo ít gặp ở phụ nữ, nhưng gặp nhiều ở namgiới cao tuổi, có thể do phì đại tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo,co cứng cổ bàng quang, hay ung thư tuyến tiền liệt.Bệnh biểu hiện có thể là mất tự chủ nhỏ giọt sau khi tiểu; mấttự chủ thúc mót do hoạt động bức niệu quá mức, hai triệuchứng này thường xảy ra đồng thời trong 2/3 số ca bệnh; haymất chủ động chảy tràn do ứ nước tiểu. Cần sử dụng siêu âmthận để loại trừ ứ nước thận ở bệnh nhân; ở bệnh nhân namcao tuổi đang chuẩn bị phẫu thuật, cần phải xác nhận tắcnghẽn bằng xét nghiệm động lực nước tiểu.Điều trị: Phẫu thuật giảm áp là cách điều trị nghẽn hiệu quảnhất, đặc biệt là khi có ứ nước tiểu; đối với bệnh nhân khôngcó điều kiện phẫu thuật thì đặt ống thông gián đoạn hoặc cốđịnh; ở bệnh nhân nam bị nghẽn tuyến tiền liệt mà không ứ,điều trị bằng thuốc đối kháng a-adrenergic có thể làm giảmtriệu chứng trong vài tuần.Hoạt động bức niệu quá yếu: do rối loạn tự phát hay rốiloạn thần kinh vận động dưới xương cùng, ít gặp nhất củamất tự chủ chỉ chiếm dưới 10% số ca. Biểu hiện là tiểu nhiềulần, tiểu đêm và rỉ thường xuyên với lượng nhỏ. Dung tíchcặn sau khi đi tiểu gia tăng, thường > 450ml, phân biệt vớihoạt động bức niệu quá mức và với mất tự chủ do stress. Đểphân biệt với nghẽn niệu đạo ở nam cần xét nghiệm động lựcnước tiểu.Điều trị: Nếu bệnh nhân mà bàng quang co yếu có thể hướng ...