Y tế dự phòng: nền tảng của y khoa hiện đạiT

Trước tình hình phát triển kinh tế nhanh chóng đã và đang diễn ra trong vòng một thập niên trở lại đây, và nước ta không còn xếp vào nhóm các nước nghèo khó nữa, chúng ta có xu hướng quên rằng tình hình y tế và sức khỏe người dân ở nước ta vẫn ở trong tình trạng của một nước nghèo. Thật vậy, thực trạng về bệnh tiêu chảy cấp tính, bệnh tả, cúm gia cầm, SARS, v.v… trong thời gian gần đây là những nhắc nhở rằng nước ta vẫn còn đang đương đầu với những...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Y tế dự phòng: nền tảng của y khoa hiện đạiT Y tế dự phòng: nền tảng của y khoa hiện đạiTrước tình hình phát triển kinh tế nhanh chóng đã và đang diễn ra trong vòng mộtthập niên trở lại đây, và nước ta không còn xếp vào nhóm các nước nghèo khónữa, chúng ta có xu h ướng quên rằng tình hình y tế và sức khỏe người dân ở nướcta vẫn ở trong tình trạng của một nước nghèo. Thật vậy, thực trạng về bệnh tiêuchảy cấp tính, bệnh tả, cúm gia cầm, SARS, v.v… trong thời gian gần đây l ànhững nhắc nhở rằng nước ta vẫn còn đang đương đầu với những bệnh nhiệt đới,những vấn nạn của các nước nghèo. Trong tình hình như thế, hơn lúc nào hết,nước ta cần một mạng lưới y tế cộng đồng tốt để phòng bệnh từ cấp cơ sở.***Mỗi lần đọc một bản tin về một ca giải phẫu lớn được thực hiện thành công ởnước ta, tôi vừa mừng vừa lo. Mừng là vì giới y khoa nước ta chứng tỏ cho thếgiới biết rằng chúng ta không thua kém bất cứ ai về mặt kĩ năng phẫu thuật.Nhưng lo là vì tôi sợ những thành công mang tính đơn lẻ như thế làm cho chúng tasao lãng một “bức tranh” lớn hơn và nghiêm trọng hơn: sức khỏe cộng đồng. Nhìnqua bức tranh sức khỏe cộng đồng tôi cho rằng Nhà nước phải tập trung đầu tư vàoviệc phát triển hệ thống y tế cộng đồng hay y tế dự phòng thay vì tập trung vào cácthiết bị y khoa đắt tiền.Bức tranh sức khỏe Việt NamChúng ta cần nhìn vào bức tranh y tế nước ta cho kĩ! Thống kê chính thức của BộY tế cho thấy các bệnh sau đây nằm trong hàng “top 10” ở nước ta: các bệnh viêmphổi, viêm họng và viêm Amidan cấp, viêm phế quản và viêm tiểu phế quản cấp,tiêu chảy, viêm dạ dày, ruột non có nguồn gốc nhiễm khuẩn, cúm, sốt rét, tai nạngiao thông, và các bệnh đường hô hấp.Vẫn theo thống kê của Bộ Y tế, những nguyên nhân tử vong hàng đầu ở nước ta(theo thứ tự) là: các bệnh viêm phổi, các bệnh liên quan đến hệ thống hô hấp (kẻcả lao), thai chậm phát triển, tai nạn giao thông, suy dinh d ưỡng, rối loạn gắn liềnvới thai nghén và cân nặng không đủ khi sinh, và các tổn thương hô hấp đặc hiệukhác của thời kì chu sinh.Bức tranh sức khỏe trên cho chúng ta thấy rằng các bệnh viêm và nhiễm trùng, suydinh dưỡng, và tai nạn giao thông là những bệnh dân ta thường hay mắc và cũngchính là những “tử thần” nguy hiểm nhất hiện nay.Cái mẫu số chung của các bệnh này là mối liên hệ với kinh tế, hay nói thẳng ra làtình trạng nghèo khó của người dân. Hãy lấy suy dinh dưỡng ở trẻ em làm ví dụ:ngoài các nguyên nhân sinh học và lâm sàng, đứng trên quan điểm của y tế cộngđồng, nguyên nhân chính của suy dinh dưỡng -- như tên gọi rất chính xác -- làthiếu ăn. Thiếu ăn là do nghèo và hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn. Trong khinền kinh tế nước ta phát triển nhanh, một bộ phận dân số -- nhất là những ngườisống trong vùng nông thôn hay vùng xa -- vẫn chưa đủ ăn (và chưa đủ mặc). Theokết quả nghiên cứu ở Đồng Nai, phần lớn (76%) trẻ em suy dinh dưỡng là nhữngem có cha mẹ là nông dân hay làm thuê. Gia đ ình càng có nhiều con, tỉ lệ suy dinhdưỡng càng cao.Một đặc điểm chung của những bệnh hàng đầu hiện nay ở nước ta là chúng rất phổbiến. Chẳng hạn như suy dinh dưỡng, có báo cáo cho thấy cứ 5 trẻ em ở nước tathì có 1 em suy dinh d ưỡng (theo một thống kê trong hội nghị tổng kết đánh giácác hoạt động dinh dưỡng năm 2007 do Bộ Y tế và Viện Dinh dưỡng quốc gia tổchức vào đầu năm nay). Hay như bệnh viêm phổi (là nguyên nhân tử vong số 1),mỗi năm có đến khoảng 360.000 người mắc. Hay như hút thuốc lá, có nghiên cứucho thấy khoảng 73% đàn ông và thanh niên (tuổi từ 18 trở lên) hút thuốc lá. Đâylà một tỉ lệ cao nhất thế giới mà các nhà nghiên cứu Việt-Mĩ đã ghi nhận. Cao hơncả Trung Quốc và Nhật! Nếu tính theo dân số hiện hành, nước ta có 18,24 triệuthanh niên và đàn ông trên 20 tuổi hút thuốc lá!Người viết bài này ước tính rằng mỗi năm có khoảng 11.500 thanh niên và đànông trên 20 tuổi mắc bệnh ung thư phổi; trong số này 85% (hay 9.800 trường hợp)là có liên quan đến hút thuốc lá. Hút thuốc lá cũng là yếu tố nguy cơ có liên quanđến 85% trường hợp ung thư họng, nhưng số lượng bệnh nhân ít hơn ung thư phổi.Chi phí liên quan đến thuốc lá (chỉ tính chi phí điều trị trong bệnh viện) là khoảng78 triệu USD (thời giá 2005).Nhu cầu cho một hệ thống y tế dự phòngVì qui mô của các bệnh mà nước đang đối phó rất lớn, chúng ta không thể kì vọngrằng xây thêm bệnh viện hay nhập thiết bị y khoa hiện đại sẽ giải quyết đ ược vấnđề. Nhu cầu tăng cường cơ sở vật chất y tế hiện đại là cần thiết nhưng mang tínhcấp thiết, bởi vì một nhu cầu khác lâu dài hơn và quan trọng hơn là xây dựng mộtmạng lưới y tế cộng đồng hay y tế dự phòng. Tại sao cần phải xây dựng mạng lướiy tế dự phòng? Câu trả lời đơn giản là tại vì chúng ta muốn phòng bệnh hơn làchữa bệnh. Các thiết bị hiện đại là để chữa bệnh chứ không ngừa bệnh; các biệnpháp phòng bệnh cần một tư duy mới về y tế.Tư duy y khoa truyền thống thường quan tâm đến việc đáp ứng nhu cầu của bệnhnhân. Tư d ...