100 điều cần biết về phong tục thờ cúng của người Vệt: phần 2 - NXB Hồng Đức

tiếp nối phần 1, phần 2 tiếp tục chia sẻ tới bạn 3 phong tục: phong tục thờ cúng vào các ngày lễ tết trong nam; phong tục thờ cúng trong các ngày lễ không định kỳ trong năm; phong tục thờ cứng của một số dân tộc thiểu số. sách trích dẫn thêm một sô phong tục thờ cúng để bạn đọc tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
100 điều cần biết về phong tục thờ cúng của người Vệt: phần 2 - NXB Hồng ĐứcPHONG TỤ C THỜ CÚNG VÀOC Á C NGÀY LỄ TẾT TRONG NĂM61. Cúng ông Táo chầu tròi (ngày 23 tháng Chạp)T rong các vị th ầ n thờ i cổ, Táo th ầ n (th ầ n bếp) là vịth ầ n th eo s á t cuộc sông của mọi người vối vai trò là tayc h ân của Ngọc h o àn g đến với m uôn nhà, h à n g ngày cón h iệm vụ ghi lại n h ữ n g công tội, tôt, xấu của mọi ngườiỏ trầ n gian để h à n g n ă m vào ngày 23 th á n g C hạp lạitrở về trời báo cáo với Ngọc H oàng. Ngọc H oàng sẽ căncứ vào cuôn số’ ghi chép n à y của Táo th ầ n để thưở ng chomọi người cái tố t và p h ạ t cái xấu, cái ác. T rong Bãophác tử của T ấn C át H ồng còn nói: Căn cứ vào cuốith á n g , Táo th ầ n lại về trờ i để p h ả n á n h tìn h h ìn h n h â ngian. N ếu ai có lỗi với Táo th ầ n (Việt N am gọi là Táoquân), sẽ bị Táo th ầ n báo cáo với Ngọc H oàng, tộin g h iêm trọ n g th ì bị c ắ t bớt 300 ngày sông, n ế u tội nhẹth ì cũng bị c ắ t bớt 100 ngày sông! Kiểu p h ạ t b ằn g cáchcưóp đi thòi g ian sống của loài người th ì ai m à khôngsỢ. C h ín h vì th ế, th ò i cổ d â n g ian h ầ u n h ư n h à nào cũngh ế t sức th à n h tâ m thờ cúng Táo quân, không giám đơnsai. T ấ t n h iê n mọi người th ò cúng Táo q u â n khô n g chỉ133vì sỢ m à mọi người m uôn cầu xin Táo q u ân ban chom ình n h ữ n g điều tô t đẹp.Theo d ân gian, ông Táo hay Thô công gồm có ba vị(hai ông, m ột bà), có nơi gọi là vua Bếp. Đây là vị th ầ ntrô n g coi mọi h o ạt động của gia chủ, ngăn cản sự xâmph ạm của m a quỷ.Lễ tục cúng ông Táo có từ rấ t lâu đời, d ân ta tinrằ n g có th ẩ n Bếp đêm ngày vô h ìn h ngồi ở cạn h bếp,theo dõi công việc của chủ n h à rồi đến cuối năm lên trờibáo cáo với Ngọc H oàng thượng đế. Để cho ông đi đườngth u ậ n lợi, chủ n h à phải biện lễ: N ấu xôi chè, đốt vànghương, m ua cá chép cho ông cưỡi. Thường là cá chép vìcá n à y đã vượt vũ môn hóa th à n h rồng nên có th ế báocao được.N guồn gốíc của tục lệ này như sau: Xưa có người tênlà T rọng Cao, lấy vỢ là Thị Nhi, như ng ăn ở với n h a u đãlâu m à không có con sinh ra buồn phiền, xích mích. M ộthôm T rọng Cao đ á n h vỢ, T hị Nhi bỏ n h à đi, sau n ày gặpP h ạm L ang rồi n ên vỢ nên chồng.T rọng Cao ân hận, đi tìm vỢ. M ột lần Trọng Caovào m ột n h à xin ăn, lại đúng vào n h à vỢ cũ của m ình.H ai người n h ậ n ra n h a u m ừng mừng, tủ i tủi. T hị N hisỢ P h ạm L ang về b ắ t gặp sẽ hiểu lầm nên bảo TrọngCao trô n tạ m vào đông rơm ngoài vườn để n àn g tìmcách lo liệu cho êm đẹp.T rọng Cao m ệt mỏi ngủ thiếp trong đông rơm.C ùng lúc đó, P h ạm L ang vê n h à nhớ việc th iế u tro bỏru ộ n g liền châm lửa đôt đông rơm. Sự việc xảy ran h a n h chóng, Thị N hi th ấ y vậy ân hận, xúc động n h ảy134vào đông rơm đ a n g cháy, P hạm L ang thương xót vỢcũng n h ả y vào lử a chết cháy theo. T hượng đê cảm độngvì ba người sông có tìn h , có nghĩa n ên phong cho làmTáo Q uân: P h ạ m L ang là T hổ công trô n g nom việctro n g bếp, T rọng Cao là T hổ Đ ịa trô n g coi việc tro n gn h à còn T hị n h i là T hổ Kỳ coi sóc việc chợ búa.T ừ sự tích trê n n ên cứ đến ngày n à y người ta sắmm ũ T hổ công ba chiếc, m ột của N ữ th ầ n , hai là củaN am th ầ n . T hư ờng th ì 23 th á n g C hạp thư ờ ng làm lễtiễ n để ông T áo lên chầu trời, tấ u trìn h mọi sự củ a giachủ, đến trư a 30 th á n g C hạp th ì có m ặ t ở n h à tiếp tụccông việc...Lễ v ậ t trê n b a n Thổ công, ngoài m ũ, áo, hia, bài vịcòn có th ê m cây m ía (làm gậy chông), giấy vàng, giấybạc, tr ầ u nước, hoa quả. N hữ ng ngày lễ lớn đặc b iệt làngày 23 th á n g C hạp th ì có th ê m cỗ m ặn (xôi, rượu,th ịt), m ột con cá chép sông. Lễ xong sẽ phóng sin h concá ra ao hoặc ra sông, con cá sẽ hóa rồng đưa T hổ cônglên trời.S au k h i sắm đủ lễ vật, người ta th ắ p đèn, n ến sán gb a n thờ rồi ch âm hương. H ương thư ờ ng được d ù n g sô lẻ1, 3, 5 n én, vì sô lẻ thuộc dương. N ếu trê n b an thờ cóh ai, ba, hoặc bôn b á t hương cũng đểu p h ải ch âm sôlượng hương n h ư n h a u .S au khi c h âm hương, người chủ gia đ ìn h vái bônvái rồi đọc v ă n k h ấ n , k h ấ n xong lại vái tạ bốn cái. Khivái, h a i b à n ta y áp vào n h a u , hoặc cài ngón vào n h a u ,biểu trư n g cho sự giao hòa âm dương. Đ iều cốt yếu là135người h à n h lễ phái th à n h lâm , th à n h kính, nghiêm túcsẽ k h iến cho T h ần linh chứng giám , độ trì.Khi cháy gần hết tu ầ n hương, gia chủ th ắ p tiêptu ầ n hương khác, vái bốn vái xin phép Gia th ầ n , Giatiên hóa vàng (đôt giấy vàng, giấy tiền). Khi hóa xongth ì đô vào đông tro một chén rượu, có n hư vậy cõi âmmới n h ậ n được đồ lễ mà cõi dương chuyển đên. Hóav an g xong th ì hạ lễ, khi hạ lễ gia chủ cũng phải vái bônvái xin phép.VĂN KHẤN ÔNG TÁO LÊN CHẦU TRỜIN am mô A Di Đà Phật!N am mô A Di Đà Phật!N am mô A Di Đà Phật!Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật,C hư Phật mười phương.Con kín h lạy ngài Đông Trù Tư M ệnh Táo PhủThần Quân.Tín chủ ...