Actisô - Vị thuốc mùa xuân

Actisô là cây thân thảo cao trên 1m, có tên khoa học là Cynara scolymus L., thuộc họ cúc – Asteraceae. Thân cây có lông mềm và có khía dọc. Lá to, dài, mọc so le, phiến lá chia thuỳ ở gốc, những lá ở ngọn hầu như không chia thuỳ, mặt trên lá màu lục và mặt dưới có lông trắng. Cụm hoa ở trên các nhánh, gồm nhiều hoa hình ống và có màu lam tím.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Actisô - Vị thuốc mùa xuânActisô - Vị thuốc mùa xuânActisô là cây thân thảo cao trên 1m, có tên khoa học là Cynara scolymusL., thuộc họ cúc – Asteraceae. Thân cây có lông mềm và có khía dọc.Lá to, dài, mọc so le, phiến lá chia thuỳ ở gốc, những lá ở ngọn hầu nhưkhông chia thuỳ, mặt trên lá màu lục và mặt dưới có lông trắng. Cụm hoa ởtrên các nhánh, gồm nhiều hoa hình ống và có màu lam tím. Quả nhẵn vàdính với nhau thành vòng, dễ tách khi quả chín. Hạt không có nội nhũ.Bộ phận dùng: Lá, thân, rễ, cụm hoa. Người ta thu hái cụm hoa chưa nở làmrau ăn vào mùa xuân. Lá cũng được thu hái lúc cây sắp ra hoa hoặc đang cóhoa, rọc bỏ sống lá đem phơi khô hay sấy khô. Cây Actisô còn non có thểdùng luộc chín hay nấu canh ăn, nhưng chủ yếu là cụm hoa bao gồm đế hoamang các hoa, các lông tơ và các lá bắc có phần gốc mềm màu trắng baoxung quanh. Người ta mang về, chẻ nhỏ theo chiều dọc rồi đem hầm vớixương, thịt để ăn cả cái và nước.Bông Actisô là loại rau cao cấp, khi nấu chín rất dễ tiêu hoá, dùng trị đaugan, giảm đau dạ dày, rất cần cho những người bị bệnh đái tháo đường. Hiệnnay, nhiều người uống trà Atisô bởi vị thơm ngon và công dụng bổ dưỡngcủa nó. Theo các thầy thuốc, bông Actisô có tính bổ dưỡng khi đã nấu chín,tăng lực, kích thích, làm ăn ngon, bổ gan (tiết mật), trợ tim, lợi tiểu, chốngđộc, gây tiết sữa cho phụ nữ nuôi con nhỏ.Actisô được biết từ lâu nhờ tác dụng lợi mật do Cynarin, người ta cũng xácđịnh được hỗn hợp các thành phần khác của Actisô, chủ yếu là acid-acooltạo nên hoạt lực lợi mật của Actisô và còn có những tác dụng khác như giảmcholesterol-huyết, bảo vệ gan, làm tăng bài niệu. Ở người, Cynarin có tácdụng loại trừ các acid mật làm giảm cholesterol-huyết và lipoprotein.Dưới đây là công dụng chính của Atisô:- Giảm cholesterol và bệnh tim: Astisô hạn chế cholesterol từ các chất béocơ thể hấp thu, gan không tiết đủ mật gây tăng cholesterol cho cơ thể nênnhững người mắc các bệnh về gan thường có chỉ số cholesterol cao. Astisôkích thích gan tiết mật nên giúp giảm cholesterol. Astisiô ngừa việc hìnhthành những cholesterol mới ở vùng gan.- Giảm lượng đường máu: Gan tiết ra mật để tiêu hoá thực phẩm và chất béocơ thể đưa vào đồng thời giữ lượng đường dư dưới dạng glycogen rồi biếnđổi lại thành glucose cung cấp cho máu. Qua nghiên cứu trên động vật, cácnhà nghiên cứu đã thấy rằng, trong Astisô có chứa chất có khả năng ngănchặn quá trình tạo ra quá nhiều glucose trong gan.- Tốt cho hệ tiêu hoá: Gan yếu, hoạt động kém sẽ không kịp tiêu hoá lượngthức ăn cơ thể đưa vào gây đau dạ dày, đầy bụng, đau bụng sau khi ăn vàkhó tiêu, Atisô kích thích gan tiết mật giúp hệ tiêu hoá hoạt động tốt; nhiềuchất xơ tốt cho việc bài tiết, chống táo bón.- Ngăn ngừa và điều trị bệnh ung thư: Một số thí nghiệm đối với tinh chấtđược chiết xuất từ lá cây Atisô cho thấy, Atisô có thể loại bỏ các tế bàokhông cần thiết (tế bào chết) ra khỏi mô mà không ảnh hưởng tới các tế bàokhác. Nó còn hạn chế sự nảy nở của tế bào thành nhiều dạng ung thư khácnhau như ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, bệnh bạch cầu.