Âm giới và biểu tượng vũ trụ luận trong tang ma của người Mường

Lễ tang của người Mường không chỉ là nghi lễ tiễn đưa người đã khuất mà còn là một hệ thống tín ngưỡng phức tạp phản ánh quan niệm về âm giới và vũ trụ. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích các biểu tượng và nghi thức trong tang ma người Mường, nhằm làm rõ quan niệm về thế giới bên kia và mối quan hệ giữa âm giới với thế giới hiện tại trong hệ thống tín ngưỡng của họ. Chúng ta sẽ khám phá những biểu tượng mang ý nghĩa vũ trụ luận, phản ánh sự giao thoa giữa đời sống và cái chết trong văn hóa Mường. Qua đó, bài viết sẽ góp phần làm sáng tỏ một khía cạnh quan trọng trong đời sống tâm linh của người Mường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Âm giới và biểu tượng vũ trụ luận trong tang ma của người Mường58 NGHIÊN CỨU-TRAOĐỔI giới cũng hết sức khác biệt. Chẳng hạn, những người phương Tây tin vào ThiênÂM GIỚI VÀ BIỂU TƯỢNG vũ chúa cầu mong sau khỉ chết linh hồn của họ sẽ được lên Thiên đàng và được sống bênTRỤ LUẬN TRONG TANG MA cạnh Đức Chúa Giê-su (về bên Chúa).CỦÃ NGƯỜI MƯỜNG Trong khi, những người dân châu Á theo Phật giáo mong muốn được lên cõi Niết bàn của Đức Phật, hoặc được đầu thai (theoĐINH HỒNG HẢI quan niệm luân hồi) vào các pháp giới tốt đẹp như cõi Phật, cõi Trời, cõi Người,... ùng với các nghi lễ và hoạt động có tránh bị đày đoạ ở cõi Atula, Ngạ quỷ, Súc liên quan đến vòng đời người như sinh sinh hay Địa ngục. Những người Hồi giáođẻ, trưởng thành, kết hôn,... tang ma là một Ả Rập lại mong sau khi chết được về bêntrong những hoạt động có tính lễ nghi quan thánh Ala của họ,... c ỏ thể nói âm giới làtrọng nhất trong cuộc đời một con người. Do một thế giới mang tính biểu tượng và sự thểtính chất đặc biệt quan trọng của nó, tang ma hiện âm giới thông qua tang lễ cũng đượcđã trở thành một phần không thể thiếu trong tạo nên bằng vô số những biểu tượng. Tínhcác nghi lễ vòng đời người của các tộc người biểu tượng ở đây được mô phỏng bằngở khắp nơi trên thế giới. Tang ma là nghi lễ chính quan niệm và hoạt động sống của chủmà những người thân và cộng đồng tiễn đưa thể văn hoá. Vì vậy, muốn tìm hiểu về tangngười quá cố (hay linh hồn của họ) đi đến ma hay quan niệm về âm giới ở mỗi nềncõi vĩnh hằng. Theo Accurate and Reliable văn hoá hay ở mỗi tộc người cần phải xétDictionary^, tang ma (funeral) có các nghĩa đến quan niệm về vũ trụ luận (cosmology)chính như sau: “ 1. Các nghi lễ trang trọng của tộc người hay của nền văn hoá đó(3).được sử dụng trong việc ứng xử với người Bỏ qua những ý nghĩa được sử dụngchết dưới các hình thức mai táng như chôn cho khoa học tự nhiên, chúng tôi sẽ tậpcất, hoả táng hoặc những hình thức khác, là trung vào ý nghĩa xã hội của thuật ngữ vũmột dạng nghi lễ tưởng niệm trọng thể. 2. trụ luận, đặc biệt là vai trò của nó trong tônTiến trình tham dự vào nghi lễ mai táng giáo, tín ngưỡng. Theo đó, vũ trụ luận làngười chết thông qua một số loại hình diễn quan niệm và cách lí giải của con người vềxướng dành cho tang lễ. 3. Bài cúng/điểu vũ trụ. Do quan niệm về vũ trụ luận ở mỗivăn trong tang lễ (sermon)”. Loại nghi lễ này nền văn hoá, mỗi tộc người hết sức kháchết sức phức tạp và có sự khác biệt rất lớn ở biệt và cũng hết sức phức tạp nên chúng tamỗi nền văn hoá, mỗi tôn giáo, mỗi tộc không thể thống kê một cách đầy đủ. Vìngười,... tuỳ thuộc quan niệm của họ vào cõi vậy, chúng ta chỉ có thể đi sâu tìm hiểuvĩnh hằng. Cõi vĩnh hằng ở đây chính là “thế từng trường hợp. Trong nội dung bài viếtgiới bên kia” - thế giới mà người chết hoặc này, chúng tôi xin được đi sâu tìm hiểulinh hồn của họ sẽ tồn tại vĩnh viễn sau khi những quan niệm về vũ trụ luận của ngườichết, chúng tôi tạm dùng một thuật ngữ Mường, trong mối quan hệ với khái niệmchung là ăm g iớ f2\ âm giới đã đề cập ở trên, được thể hiện Do mỗi tộc người, mỗi tôn giáo hay trong tang ma của họ; qua đó tìm hiểu tínhmỗi nền văn hoá có một cách thể hiện riêng biểu tượng trong vũ trụ luận của ngườiđối với tang ma, phụ thuộc vào quan niệm Mường trong mối quan hệ với văn hoávăn hoá của chủ thể, nên quan niệm về âm Mường nói chung và những hành vi ứng xửTẠP CHÍ VHDG SỐ 3/2013 59 a ___________ ___mang tính biểu tượng đối với người đã 2 - Hướng tôn giáo hoá (theo mô hìnhkhuất thông qua tang lễ nói riêng. Đạo giáo của người Trung Hoa); 1. Quan niệm về âm giới trong văn 3 - Hướng gia đình hoá (tức tín ngưỡnghoá Việt Nam(4) thờ cúng tổ tiên). Âm giới là một quan niệm tồn tại trong Cho tới nay, tín ngưỡng âm giới theohầu hết các nền văn hóa từ cổ đại, trung đại, hướng cung đình hoá đã không còn tồn tại.cận đại đến hiện đại. Đây không chỉ là một Hình bóng của nó, nếu còn, chỉ là một dạngquan niệm về sự sống và cái chết, giữa cái biến thái toong hội đền Hùng, nơi vị lãnh đạocòn và cái mất, giữa thể xác và linh hồn mà cao cấp nhất của nhà nước (Chủ tịch nước)nó còn phản ánh nhân sinh quan, vũ trụ hành lễ nhân dịp ngày giỗ Tổ 10/3 âm lịch.quan trong đời sống tinh thần của con Tuy nhiên, hoạt động này khác xa vói cácngười. Xa hơn, nó còn thể hiện nét đặc nghỉ lễ mang tính cung đình xưa toong lễ tểtrưng của mỗi nền văn hóa. Đây là một giao mà các vua triều Nguyễn vẫn còn cửdạng biểu hiện đặc biệt của các hoạt động hành cách đây hơn nửa thế kỉ vì nó mangtinh thần chỉ tồn tại trong đời sống của con tính “gia đình” hơn là “cung đình.”người... Con người ở nhiều nền văn minh Tín ngưỡng âm giới theo hướng tôntrên thế giới đã biểu tượng hóa, hệ thống ...