Ẩn dụ ý niệm của phạm trù động vật trong tiếng Việt và tiếng Anh

Bài viết trình bày khái lược về ẩn dụ ý niệm, cấu trúc ẩn dụ ý niệm của phạm trù người và động vật trong tiếng Việt, đặc trưng văn hóa-tư duy-dân tộc trong bức tranh ngôn ngữ với ý niệm con người và động vật trong tiếng Việt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ẩn dụ ý niệm của phạm trù động vật trong tiếng Việt và tiếng Anh TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 23 (48) - Thaùng 12/2016<br /> <br /> <br /> <br /> Ẩn dụ ý niệm của phạm trù động vật<br /> trong tiếng Việt và tiếng Anh<br /> <br /> Conceptual metaphor of human and animal category in Vietnamese language<br /> <br /> TS. Trần Thị<br /> Tran Thi Phuong Ly, Ph.D, Saigon University<br /> <br /> Nguyễn Thị Thanh Thảo, Công ty CP Công nghệ Hiển Long<br /> Nguyen Thi Thanh Thao, Hien Long Technical Joint-Stock Company<br /> <br /> Tóm tắt<br /> Ph m t ù v động vật là một trong những ph m trù ngữ ĩa qua t ng của m i ngôn ngữ. Từ<br /> những nhận thức cụ thể mang tính trực giác, ngây th về o v động vật, mỗi dân tộc sẽ có cách<br /> biểu t ợ óa ê t ê sở những kinh nghiệm nhận thứ v t duy ă bả ma đậm tí đặc thù<br /> dân tộc. Trong cuộc số y i Việt vẫ t ng dùng những ý niệm thuộc về ph m trù<br /> v động vật để suy ĩ b luận hoặc diễ đ t các ý niệm thuộc những ph m t ù k á t o đ i<br /> sống. Trong bài viết này, chúng tôi đ v o tìm ểu các ẩn dụ ý niệm của ph m t ù v động vật<br /> trong tiếng Việt t ê a p d ện tái lập cấu trúc các ẩn dụ ý niệm v k ám p á á đặ t t<br /> duy v vă óa đ ợc thể hiện trong bức tranh ngôn ngữ của các ẩn dụ ý niệm đó.<br /> Từ khóa: ẩn dụ ý niệm, bức tranh ngôn ngữ, phạm trù người và động vật.<br /> Abstract<br /> Human and animal category is one of important semantic categories in every language. From intuitive<br /> and innocent awareness of human and animals, each group of people who share the same language has<br /> their own way of symbolization based on their distinctive basic cognitive experiences. In daily life,<br /> Vietnamese people often use concepts of human and animal category to think, discuss or express<br /> concepts of other categories. This writing studies conceptual metaphor related to the human and animal<br /> category, focusing on two issues of re-establishing the structure of conceptual metaphors and<br /> discovering thinking traits and cultural traits presented in those conceptual metaphors.<br /> Keywords: conceptual metaphor, language picture, human and animal category.<br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề t t ầ , ằm tá t o l một bứ t a t ế<br /> N ì ậ ẩ dụ một mô ì ố ớ v ệm óa t ế ớ ệ t ự . Kể từ<br /> kết a m ề ệm xảy a t o quá t ì k ô tì k đ ể Metaphors We<br /> t duy ủa o á ô ữ Live by ủa . akoff v Jo so (1980)<br /> t ậ đã uyể tâm đ ểm ủa sự ú [2], a đ đế ay lí t uyết ẩ dụ ệm<br /> từ ẩ dụ t o ô ữ sa ẩ dụ t o t o k oả t a mấy m ăm qua<br /> t í ão xem ó l ìa k óa mở a sự ểu đã k ô ừ đ ợ p át t ể t ê ều<br /> b ết ữ sở ủa t duy l o t độ p d ệ từ mở ộ p m t ù ữ l ệu<br /> ủa quá t ì ậ t ứ ữ b ểu t ợ k ảo sát đế v ệ bổ su t êm ữ luậ<br /> <br /> 89<br /> đ ểm t uật mớ . óa đ ợ đá ál to ữ bố ả<br /> o b v ết y ú tô lựa ệm mớ . í t uyết t ậ u ấp a<br /> t ếp ậ ẩ dụ từ ó ì t ậ tê ữ ấp độ ủa ẩ dụ: ẩn dụ ý niệm<br /> l ệu ỉ v độ vật t o t ế V ệt (conceptual metaphor) và ẩn dụ ngôn ngữ<br /> để ê ứu. Bở lẽ qua qua sát ú (l u st metap o ). Một ẩn dụ ý niệm là<br /> tô ậ a t o t ế V ệt xuất ệ ều một sự á x ữa miền nguồn và miền<br /> ẩ dụ ệm độ đáo để uyể d từ p m đích (source domain and target domain);<br /> tù v độ vật sa á p m tù đ ợ v ết t eo quy ớ l ữ ữ v ết<br /> đố t ợ k á o t ấy á ẩ dụ ấu oa ỏ t o đó m ề uồ đ ợ b ểu<br /> tú k ệm v đị d ữ t đ t ở p ía sau m ề đí t ì ở t ớ .<br /> t ứ vă óa bê t o một ộ đồ 3. Cấu trúc ẩn dụ ý niệm của phạm trù<br /> ô ữ đồ t ũ o t ấy sự ặp người và động vật trong tiếng Việt<br /> ỡ t đồ v ữ đ ểm k á b ệt m tù v độ vật l một<br /> t o lo ì vă óa – t duy ữa á to ữ p m tù ữ ĩa qua<br /> ộ đồ ô ữk á au t ô qua t ủa m ô ữ. ừ ữ ậ<br /> sự so sá t ế V ệt vớ một ô ữ t ứ ụ t ể ma tí t ự á ây t<br /> t uộ mô ì vă óa k á . về quá t ì ì t a đ tồ t p át<br /> 2. Khái lược về ẩn dụ ý niệm t ể v ết đ ủa o v độ vật<br /> uyết ẩ dụ ệm l một t o mỗ dâ tộ sẽ ó á b ểu t ợ óa<br /> ữ k u lí t uyết đ ợ p át t ể ê tê sở ữ k ệm ậ<br /> to ữ ĩa t ậ v u ấp sứ t ứ v t d ...