Ẩn dụ ý niệm 'tình yêu là màu sắc' trong tiếng Việt

Trong các phạm trù tình cảm, tình yêu là một phạm trù đặc biệt, chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của con người. Bởi lẽ, tình yêu thuộc về thế giới tình cảm của con người, một thế giới vô cùng phong phú và phức tạp. Bài viết hướng sự quan tâm vào những ẩn dụ ý niệm tình yêu mà trong đó màu sắc là một ý niệm nguồn gắn với miền đích tình yêu được tri nhận trong tiếng Việt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ẩn dụ ý niệm “tình yêu là màu sắc” trong tiếng Việt 52 TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN ẨN DỤ Ý NIỆM “TÌNH YÊU LÀ MÀU SẮC” TRONG TIẾNG VIỆT Nguyễn Thị Liên* Trường Đại học Phú Yên Tóm tắt Trong các phạm trù tình cảm, tình yêu là một phạm trù đặc biệt, chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của con người. Bởi lẽ, tình yêu thuộc về thế giới tình cảm của con người, một thế giới vô cùng phong phú và phức tạp. Nhận thức và biểu hiện tình yêu có thể nói là nhu cầu và cũng là nguồn cảm hứng chưa bao giờ ngừng lại của con người. Để tri nhận về tình yêu, con người đã sử dụng nhiều công cụ khác nhau. Là một cơ chế nhận thức mà thông qua nó, logic của những khái niệm có tính trừu tượng được thay thế bằng logic của những khái niệm có tính cụ thể hơn, ẩn dụ ý niệm được xem là một công cụ hữu hiệu giúp con người nhận thức về phạm trù tình yêu. Trong phạm vi bài báo này, chúng tôi hướng sự quan tâm vào những ẩn dụ ý niệm tình yêu mà trong đó màu sắc là một ý niệm nguồn gắn với miền đích tình yêu được tri nhận trong tiếng Việt. Từ khóa: ẩn dụ ý niệm, màu sắc, biểu thức ngôn ngữ, tình yêu, miền nguồn, miền đích. Abstract The conceptual metaphor “Love is Color” in the Vietnamese language In the categories of emotion, love is a special field occupying an important place in our spiritual life. Love belongs to the human emotional world, which is rich and complicated. Awareness and expressions of love are not only the demands but also the sources of non- stopping inspiration. In the love cognition, a variety of tools have been used. This is a cognitive mechanism through which the logic of abstract concepts is replaced by the logic of more specific concepts. Conceptual metaphor are considered a powerful tool to help man perceive the category of love. Within the context of this scientific paper, we turn our attention to the love conceptual metaphor in which color is used as a source concept associated with the domain of love recognized in Vietnamese. Key words: Conceptual metaphor, color, language expression, love, source domain, destination domain 1. Mở đầu riêng lẻ, mà với những không gian tư duy 1.1. Lịch sử nghiên cứu ngôn ngữ ghi nhận phức tạp (những miền kinh nghiệm cảm các hướng tiếp cận ẩn dụ từ nhiều góc độ tính và xã hội)”. [2; tr. 69] khác nhau. Với cách tiếp cận chung nhất, Trên quan điểm nhận thức, ẩn dụ ý ẩn dụ được xem như là cách nhìn đối tượng niệm (conceptual metaphor) là hiện tượng ý này thông qua một đối tượng khác, và với ý niệm hóa trong cách nhìn, cách nghĩ về thế nghĩa đó, “ẩn dụ là một trong những giới của con người. Theo Lakoff (1980), ẩn phương thức biểu tượng tri thức dưới dạng dụ ý niệm có nhiệm vụ cung cấp các suy ngôn ngữ. Ẩn dụ thường xuyên có quan hệ luận hình tượng hóa cho các khái niệm trừu không phải với những đối tượng cô lập tượng. Là một ánh xạ tinh thần, ẩn dụ tác __________________________ động đến cách suy nghĩ và hành động của * Email: ngoclienpy@gmail.com con người trong đời sống hàng ngày. Theo TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 20 * 2019 53 đó, nhờ phương thức ẩn dụ, con người nhận phổ quát nhân loại, tình yêu đồng thời biết thế giới vật chất và tinh thần. Nghiên mang đặc tính cá nhân. Mỗi người có cách cứu cơ chế chuyển đổi ý niệm, các nhà thể hiện tình yêu khác nhau thông qua lăng nghiên cứu ngôn ngữ học tri nhận đã chỉ ra kính chủ quan, vốn biến đổi theo tâm trạng cơ chế tri nhận của ẩn dụ ý niệm gồm miền và hoàn cảnh cụ thể của mỗi con người. Để Nguồn và miền Đích, là sự chiếu xạ giữa nhận thức khái niệm vốn mang tính khái một miền Nguồn có tính vật chất, cụ thể lên quát, trừu tượng này con người huy động một miền Đích có tính trừu tượng. Việc lựa nhiều công cụ khác nhau. Một trong những chọn cặp nguồn – đích cụ thế nào lại được công cụ phổ biến trong các ngôn ngữ là ẩn quyết định thông qua cơ sở trải nghiệm. dụ. Trong tiếng Việt, ẩn dụ ý niệm TÌNH Những cặp nguồn – đích mang tính ý niệm YÊU được cụ thể hóa thông qua các ẩn dụ như vậy lại sản sinh ra những cách biểu đạt thông dụng: TÌNH YÊU LÀ THỰC THỂ; ngôn ngữ mang tính ẩn dụ. Nói tóm lại, về TÌNH YÊU LÀ CUỘC HÀNH TRÌNH; bản chất “ẩn dụ cho phép chúng ta hiểu đối TÌNH YÊU LÀ LỬA. Trong bài viết này, tượng tương đối trừu tượng hoặc đối tượng chúng tôi hướng sự chú ý vào ẩn dụ TÌNH phi cấu trúc hóa thông qua đối tượng cụ thể YÊU LÀ MÀU SẮC, với mong muốn hoàn hơn hoặc ít ra thông qua đối tượng đã được hiện thêm “bức tranh” tri nhận ...