An sinh xã hội trong thời kỳ hội nhập quốc tế của Việt Nam

Đề tài này phân tích quá trình hoàn thiện quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước về an sinh xã hội. Trên cơ sở đánh giá những thành tựu và hạn chế của quá trình xây dựng và thực hiện chính sách an sinh xã hội, bài viết đề xuất một số kiến nghị và hàm ý chính sách nhằm phát huy hiệu quả của an sinh xã hội trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
An sinh xã hội trong thời kỳ hội nhập quốc tế của Việt Nam AN SINH XÃ HỘI TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM VIETNAM’S SOCIAL WELFARE IN THE PERIOD OF INTERNATIONAL INTEGRATION ThS. Nguyễn Hữu Lợi Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế Tóm tắt Bài viết này phân tích quá trình hoàn thiện quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước về an sinh xã hội. Trên cơ sở đánh giá những thành tựu và hạn chế của quá trình xây dựng và thực hiện chính sách an sinh xã hội, bài viết đề xuất một số kiến nghị và hàm ý chính sách nhằm phát huy hiệu quả của an sinh xã hội trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Từ khóa: An sinh xã hội, Hội nhập quốc tế, Chính sách xã hội, Con người. Abstract This article aims to analyse the development of Communist Party and State’s policies on social welfare. Based on the assessment of achievements and shortcomings of the development and implementation of social welfare policies, the article proposes some recommendations and policy implications to promote the effectiveness of social welfare in the international integration period. Keywords: Social security, International integration, Social policies, Human. Đặt vấn đề Đại hội X của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển; tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hóa, y tế, giáo dục..., giải quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con người”[3,77]. Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định, giữa tăng trưởng kinh tế và tiến bộ, công bằng xã hội có mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại, làm tiền đề cho nhau cùng phát triển: Tăng trưởng kinh tế là điều kiện tiền đề để thực hiện công bằng xã hội; ngược lại thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội là động lực, điều kiện quan trọng có tác dụng thúc đẩy, bảo đảm tăng trưởng kinh tế cao, bền vững. Công cuộc Đổi mới đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế đã tạo thời cơ cũng như những thách thức đối với quá trình phát triển đất nước về mọi lĩnh vực, trong đó có vấn đề củng cố và hoàn thiện hệ thống chính sách về an sinh xã hội (ASXH). Việc xây dựng và thực hiện các chính sách ASXH đã đạt những thành tựu đánh kể, nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề mới đòi hỏi phải có những chủ trương và giải pháp đồng bộ. 1. Quá trình hoàn thiện quan điểm của Đảng và chính sách của nhà nước về an sinh xã hội Từ thực tiễn đất nước và kinh nghiệm quốc tế, nhận thức về chính sách an sinh xã hội trong hệ thống chính sách xã hội ngày càng được hoàn thiện, thể hiện rất rõ trong các văn kiện của Đảng. 693 Lần đầu tiên thuật ngữ ASXH được ghi trong văn kiện Đại hội IX của Đảng (04/2001), đáp ứng yêu cầu thực tiễn và phù hợp với xu thế phát triển của thời đại: “Khẩn trương mở rộng hệ thống bảo hiểm xã hội và an sinh xã hội. Sớm xây dựng và thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp”[6,651]. Tiếp đó, trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2001 – 2010, định hướng của Đảng về ASXH tiếp tục được đề cập nhưng vẫn chưa thực sự rõ nét: “Từng bước mở rộng vững chắc hệ thống bảo hiểm xã hội và an sinh xã hội. Tiến tới áp dụng chế độ bảo hiểm cho mọi người lao động, mọi tầng lớp nhân dân”[6,741]. Đến Đại hội X, vấn đề ASXH được nhìn nhận rõ nét hơn, với vị trí bao trùm lên các bộ phận cấu thành: “Xây dựng hệ thống an sinh xã hội đa dạng; phát triển mạnh hệ thống bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân”[3,102]. Đặc biệt, khi đất nước hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới, ASXH trở thành một định hướng lớn: “Xây dựng và vận hành có hiệu quả hệ thống an sinh xã hội đối với các nhóm dân cư”[7]; “Từng bước mở rộng và cải thiện hệ thống an sinh xã hội để đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu đa dạng của mọi tầng lớp trong xã hội, nhất là của nhóm đối tượng chính sách, đối tượng nghèo”[8]. Đến Đại hội XI, thuật ngữ ASXH được nhắc đến nhiều lần trong văn kiện, được xác định là một trong những nội dung chủ yếu trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước: “...Thực hiện chế độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn cùng các nguồn lực khác và phân phối thông qua hệ thống an sinh xã hội, phúc lợi xã hội”[4,35]; “Bảo đảm an sinh xã hội; tiếp tục sửa đổi, hoàn thiện hệ thống bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, trợ giúp xã hội đa dạng, linh hoạt, có khả năng bảo vệ, giúp đỡ mọi thành viên trong xã hội, nhất là những đối tượng yếu thế, dễ bị tổn thương”[4,43]. Nhất quán với những nội dung cơ bản trong Cương lĩnh năm 1991, Cương lĩnh xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ quá độ được bổ sung, phát triển năm 2011 có một một số điểm mới quan trọng, xác định rõ hơn, đặc biệt là định hướng hoàn thiện hệ thống ASXH: “Gắn nghĩa vụ với quyền lợi, cống hiến với hưởng thụ, lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể và cộng đồng xã hội. Tạo môi trường để mọi người lao động có việc làm tốt hơn. Có chính sách tiền lương và chế độ đãi ngộ tạo động lực để phát triển; điều tiết hợp lý thu nhập trong xã hội. Khuyến khích làm giàu hợp pháp đi đôi với xóa nghèo bền vững; giảm dần tình trạng chênh lệch giàu nghèo giữa các vùng, miền, các tầng lớp dân cư. Hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội”[4,79]. Quan điểm, đường lối của Đảng về chính sách xã hội, đặc biệt là ASXH được nâng lên tầm cao mới, thể hiện toàn diện hơn trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 – 2020 trong Văn kiện Đại hội XI: “Hoàn thiện hệ thống chính sách xã hội, kết hợp chặt chẽ các mục tiêu, chính sách kinh tế với các mục tiêu, chính sách xã hội; thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội trong từng bước và từng chính sách phát triển phù hợp với điều kiện cụ thể, bảo đảm phát triển nhanh, bền vững... Phát triển hệ thống an sinh xã hội đa dạng, ngày càng mở rộng và hiệu ...