Ảnh hưởng của IFRS-15 - Doanh thu từ các hợp đồng với khách hàng đến nhóm ngành bán buôn và bán lẻ

Trong phạm vi bài viết này, tác giả tóm tắt mô hình 5 bước ghi nhận doanh thu theo IFRS 15 - Doanh thu từ các hợp đồng với khách hàng, những điểm mới của IFRS 15 mà các doanh nghiệp bán buôn và bán lẻ cần chú ý. Trên cơ sở đó, tác giả nêu ra những cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp khi áp dụng IFRS 15.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của IFRS-15 - Doanh thu từ các hợp đồng với khách hàng đến nhóm ngành bán buôn và bán lẻ TẠP CHÍ KHOA HỌC TÀI CHÍNH KẾ TOÁN ẢNH HƯỞNG CỦA IFRS 15 - DOANH THU TỪ CÁC HỢP ĐỒNG VỚI KHÁCH HÀNG ĐẾN NHÓM NGÀNH BÁN BUÔN VÀ BÁN LẺ IMPACT OF IFRS 15 - REVENUE FROM CONTRACTS WITH CUSTOMERS TO WHOLESALES AND RETAILS ThS. Nguyễn Thị Thanh Huệ ThS. Trương Nhật Tân Trường Đại học Tài chính - Kế toán Bệnh viện Trung ương Huế Ngày nhận bài : 26.12.2021 Ngày nhận kết quả phản biện : 30.3.2022 Ngày duyệt đăng : 28.4.2022 TÓM TẮT Theo lộ trình áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính tại Việt Nam, bắt đầu từ năm 2022 những doanh nghiệp có nhu cầu và đủ nguồn lực sẽ tự nguyện áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) để lập báo cáo tài chính và sau năm 2025 chính thức bắt đầu giai đoạn áp dụng bắt buộc. Vì vậy, nghiên cứu về việc áp dụng IFRS trong các doanh nghiệp Việt Nam đã không còn là chủ đề mới lạ. Trong phạm vi bài viết này, tác giả tóm tắt mô hình 5 bước ghi nhận doanh thu theo IFRS 15 - Doanh thu từ các hợp đồng với khách hàng, những điểm mới của IFRS 15 mà các doanh nghiệp bán buôn và bán lẻ cần chú ý. Trên cơ sở đó, tác giả nêu ra những cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp khi áp dụng IFRS 15. Từ khóa: IFRS 15, mô hình 5 bước, đo lường và ghi nhận doanh thu. ABSTRACT According to the roadmap for applying financial reporting standards in Vietnam, from 2022, businesses will voluntarily apply the international financial reporting standards (IFRS) to prepare financial statements if they have the needs and resources; after 2025, businesses are required to apply IFRS. Therefore, a research on the application of IFRS in Vietnamese businesses is no longer a new topic. In this article, the author summarizes a five-step model of revenue recognition in accordance with IFRS 15 - Revenue from customer contracts, new points of IFRS 15 that wholesalers and retailers should pay much attention to. On that basis, oppotunities and challenges for businesses when applying IFRS 15 are presented. Keywords: IFRS 15, five-step model, measurement and recognition revenue. 1. Đặt vấn đề IFRS 15 - Doanh thu (DT) từ các hợp đồng với khách hàng giới thiệu một mô hình ghi nhận DT duy nhất cho các hợp đồng với khách hàng, thay thế tất cả các chuẩn mực hay các diễn giải chuẩn mực ban hành trước đó như chuẩn mực kế toán quốc tế - IAS 18 về DT; IAS 11 về hợp đồng xây dựng; Các hướng dẫn của Ủy ban hướng dẫn Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế - IFRIC 13 về chương trình khách hàng trung thành; IFRIC 15 thỏa thuận về xây dựng bất động sản; IFRIC 18 về chuyển nhượng tài sản từ khách hàng; SIC 31 về DT giao dịch trao đổi hàng hóa liên quan đến dịch vụ quảng cáo. Cho đến nay, đã có nhiều nghiên cứu về việc áp dụng IFRS 15 trong các doanh nghiệp Việt Nam. Theo PricewaterhouseCoopers (PwC), việc áp dụng IFRS 15 sẽ tác động đến 5 ngành gồm: Viễn thông, du lịch khách sạn, bất động sản, bán buôn bán lẻ và ngân hàng chứng khoán. Trong bài viết này, tác giả tập trung vào việc xác định những thay đổi trong việc ghi nhận DT ở các doanh nghiệp bán buôn và bán lẻ khi áp dụng IFRS 15. 2. Nội dung chính của IFRS 15 Nguyên tắc cơ bản của IFRS 15: “Khi ghi nhận DT, doanh nghiệp cần phản ánh chính xác việc chuyển giao quyền kiểm soát hàng hóa, dịch vụ đã cam kết sang người mua, với trị giá phản ánh hợp lý DT kỳ vọng mà người bán mong muốn thu được từ việc trao đổi hàng hóa, dịch vụ.” 52 ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - KẾ TOÁN Nguyên tắc này được đưa ra trong mô hình 5 bước: Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng. IFRS 15 định nghĩa hợp đồng là một thỏa thuận giữa hai hoặc nhiều bên tạo ra các quyền và nghĩa vụ có hiệu lực và đưa ra các tiêu chuẩn cho mỗi hợp đồng phải đáp ứng. Bước 2: Xác định các nghĩa vụ thực hiện cam kết theo hợp đồng. Một nghĩa vụ thực hiện là một lời hứa, một cam kết trong một hợp đồng với khách hàng, để chuyển một dịch vụ hoặc hàng hoá cho khách hàng. Bước 3: Xác định giá trị giao dịch. Giá trị giao dịch (một con số chính xác hoặc một khoảng giá trị) là số tiền doanh nghiệp mong đợi nhận được khi chuyển giao hàng hóa dịch vụ, không tính số tiền thu hộ cho bên thứ 3, ví dụ: Thuế giá trị gia tăng đầu ra. Giá trị giao dịch sẽ được doanh nghiệp phân bổ cho từng nghĩa vụ thực hiện trong hợp đồng và theo đó DT được ghi nhận. Giá hàng hóa dịch vụ trên hợp đồng có thể không phải là giá trị giao dịch, doanh nghiệp cần xem xét tất cả thông tin khi xác định giá trị giao dịch, ví dụ: Khoản giảm giá, ưu đãi cho khách hàng... Bước 4: Phân bổ giá trị giao dịch cho từng nghĩa vụ thực hiện trong hợp đồng. Đối với một hợp đồng có nhiều hơn một nghĩa vụ thực hiện, đơn vị phải phân bổ giá giao dịch cho mỗi nghĩa vụ thực hiện trong một khoản tiền thể hiện khoản chi phí mà đơn vị dự kiến sẽ được hưởng, để đổi lấy từng nghĩa vụ thực hiện. Bước 5: Ghi nhận DT tương ứng với việc hoàn thành từng nghĩa vụ. Doanh nghiệp ghi nhận DT khi đáp ứng nhiệm vụ thực hiện bằng cách chuyển giao hàng hóa dịch vụ cho khách hàng, nghĩa là khách hàng giữ quyền kiểm soát, khả năng sử dụng trực tiếp và nắm giữ thực chất toàn bộ lợi ích còn lại. Quyền kiểm soát trong một khoảng thời gian hay tại một thời điểm quyết định khi nào DT được ghi nhận. IFRS 15 giới thiệu một mô hình, một nguyên tắc ghi nhận DT áp dụng cho tất cả các loại giao dịch, tất cả các doanh nghiệp và ngành nghề. Trong khi đó, Chuẩn mực kế toán Việt Nam - VAS 14 về DT và thu nhập khác đưa ra nhiều mô hình, nhiều nguyên tắc khác nhau cho các trường hợp: DT bán hàng; DT cung cấp dịch vụ; DT từ tiền lãi, ...