Áp dụng kỹ thuật xạ trị ba chiều theo hình dạng khối u bằng máy gia tốc tuyến tính tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai

Ung thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho con người và xạ trị là một trong những phương pháp ứng dụng bức xạ ion hóa trong điều trị ung thư. Các kỹ thuật xạ trị hiện tại có những tiến bộ vượt bậc và giúp cho sự phân bố liều tối ưu tại thể tích khối u, đồng thời giảm đến mức tối thiểu sự nguy hại cho các tổ chức lành.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Áp dụng kỹ thuật xạ trị ba chiều theo hình dạng khối u bằng máy gia tốc tuyến tính tại Bệnh viện Đa khoa Đồng NaiTẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 04 - 2017ISSN 2354-1482ÁP DỤNG KỸ THUẬT XẠ TRỊ BA CHIỀUTHEO HÌNH DẠNG KHỐI U BẰNG MÁY GIA TỐC TUYẾN TÍNHTẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐỒNG NAIThS. Dương Thanh Tài1,2TS. BS. Trương Thiết Dũng1BS.CKII. Đinh Thanh Bình1TS. Nguyễn Văn Hải3TÓM TẮTUng thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho con ngườivà xạ trị là một trong những phương pháp ứng dụng bức xạ ion hóa trong điều trịung thư. Các kỹ thuật xạ trị hiện tại có những tiến bộ vượt bậc và giúp cho sự phânbố liều tối ưu tại thể tích khối u, đồng thời giảm đến mức tối thiểu sự nguy hại chocác tổ chức lành [1, 2]. Từ kỹ thuật phân bố hai chiều (2-D); ba chiều theo hìnhdạng khối u (3D-CRT) đến xạ trị điều biến cường độ (IMRT); xạ trị dưới sự hướngdẫn của hình ảnh (IGRT); xạ trị cắt lớp (tomotherapy) và xạ trị bằng hạt nặng(heavy ion) [2]… Tại Việt Nam, kỹ thuật 3D-CRT là một kỹ thuật được sử dụng phổbiến hiện nay tại các trung tâm xạ trị trong cả nước. Trong bài báo này, chúng tôitrình bày quy trình của kỹ thuật xạ trị 3D-CRT cho một số loại bệnh ung thư thườnggặp tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai và bước đầu ghi nhận đáp ứng của bức xạ ionhóa trên khía cạnh vật lý.Từ khóa: Ung thư, Xạ trị 3D-CRT, Máy gia tốc tuyến tính1. Giới thiệuhệ thống máy gia tốc xạ trị của hãngHiện nay, 3 phương pháp chính đểSiemens. Đây là máy gia tốc tuyến tínhđiều trị cho bệnh nhân ung thư là phẫucó thể tạo ra các chùm bức xạ photon vàthuật, hóa trị, xạ trị, trong đó xạ trị đượcelectron với năng lượng thích hợp choáp dụng phổ biến đối với hầu hết cácviệc điều trị ung thư.loại ung thư. Mục đích của xạ trị là tiêuBài toán chính của xạ trị là làm saodiệt các tế bào ung thư bằng tia bức xạcung cấp liều hấp thụ đủ cao cho khối uion hóa với năng lượng và liều lượngđể có thể tiêu diệt nó, trong khi đó phảithích hợp. Xạ trị ngoài là kỹ thuật chiếuduy trì liều hấp thụ đủ nhỏ cho các cơcác chùm bức xạ ion hóa từ bên ngoài,quan lành lân cận để giảm thiểu tổntập trung vào khối u, nhằm cung cấpthương cho chúng. Sự phát triển của xạliều điều trị thích hợp. Công cụ pháttrị trong những năm qua luôn đi theochùm bức xạ hiện đang được áp dụnghướng tối ưu hóa việc phân bố liều này.rộng rãi là máy gia tốc. Ngày 11 thángỞ Việt Nam hiện nay, kỹ thuật đang11 năm 2009, Khoa Ung bướu - Bệnhđược sử dụng phổ biến tại nhiều trungviện Đa khoa Đồng Nai được trang bịtâm xạ trị chủ yếu là xạ trị 3D-CRT.1Bệnh viện Đa khoa Đồng NaiTrường Đại học Khoa học Tự nhiên TP. HCM3Trường Cao Đẳng Nghề Đà Lạt2133TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 04 - 20173D-CRT là một thuật ngữ được sử dụngđể mô tả kỹ thuật phác thảo và thựchiện một kế hoạch xạ trị được dựa trêncác dữ liệu từ phim CT (computedtomography) theo ba chiều cùng cáctrường chiếu được tạo theo hình dạngriêng biệt phù hợp khối u [2, 3]. Kỹthuật xạ trị 3D-CRT là một trong các kỹthuật xạ trị ngoài. So với kỹ thuật xạ trịthông thường 2D trước đây, các chùmISSN 2354-1482tia được phát ra chỉ có dạng hình chữnhật hoặc hình vuông thì kỹ thuật 3DCRT ưu việt hơn rất nhiều. Với sự cómặt của các tấm che chắn chì, ốngchuẩn trực đa lá MLC (multileafcollimator), chùm bức xạ phát ra có thểđược điều chỉnh với hình dạng bất kỳ đểcó thể bao khít khối u theo từng hướngchiếu (hình 1b).Hình 1: Kỹ thuật xạ trị thông thường 2D (a) và kỹ thuật xạ trị 3D-CRT (b)Như những gì chúng tôi đã đề cập ởphần trên thì mục tiêu của xạ trị là tạođược một vùng phân bố liều hấp thụ caotại thể tích bia và do đó giảm liều có hạicho các tổ chức lành xung quanh, quađó sẽ làm giảm thiểu các hiệu ứng phụhoặc biến chứng muộn, tăng xác suấtkiểm soát khối u và cải thiện kết quảđiều trị. Để thực hiện được điều này,bệnh nhân cần phải trải qua một quátrình mô phỏng và lập kế hạch điều trị.Chúng tôi tiến hành đề tài nghiêncứu: “Áp dụng kỹ thuật xạ trị ba chiềutheo hình dạng khối u bằng máy gia tốctuyến tính tại Bệnh viện Đồng Nai” vớimục đích:1. Đưa ra quy trình kỹ thuật xạ trị3D-CRT tại khoa Khoa Ung bướu.2. Bước đầu ghi nhận đáp ứng củabức xạ ion hóa trên khía cạnh vật lý chobệnh nhân tại Khoa Ung bướu.2. Đối tượng và phương phápnghiên cứu2.1. Đối tượng nghiên cứuCác trường hợp bệnh nhân ung thưđã được lập kế hoạch và xạ trị với kỹthuật xạ trị 3D-CRT.2.2. Phương pháp nghiên cứuCác bệnh nhân được lập kế hoạchxạ trị 3D-CRT, sau đó kích thước khốiu của bệnh nhân trước và sau khi điềutrị được so sánh dựa trên hình ảnh CT134TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 04 - 2017để đánh giá đáp ứng của bức xạ ion hóavới tế bào ung thư.2.3. Quy trình thực hành lâm sàngkỹ thuật xạ trị 3D-CRT2.3.1. Đánh giá bệnh nhân và quyếtđịnh xạ trịISSN 2354-1482Việc sử dụng phương tiện cố định phùhợp, tạo sự thoải mái cho bệnh nhân.Mỗi một cơ sở xạ trị cần trang bị đầy đủnhững phương tiện, dụng cụ cố định ...