Bác ưu 903 KBL – Giống lúa lai chống bạc lá vụ mùa

Bằng việc lai tạo chuyển gen kháng bạc lá, các nhà khoa học Việt Nam đã tạo được một số giống lúa lai kháng bạc lá cho sản xuất vụ mùa ở phía Bắc. Thành công nổi bật nhất là giống Bác ưu 903 – KBL. Nghề trồng lúa ở khu vực miền Bắc, có lẽ không ai không biết đến bộ giống lúa lai hệ Bác ưu: Bác ưu 64, Bác ưu 903, Bác ưu 253... Đây là bộ giống lúa lai cảm quang (chỉ trồng vụ mùa) có nguồn gốc Trung Quốc, mà ngay từ khi xuất...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bác ưu 903 KBL – Giống lúa lai chống bạc lá vụ mùa Bác ưu 903 KBL – Giống lúa lai chống bạc lá vụ mùa Bằng việc lai tạo chuyển gen kháng bạc lá, các nhà khoa học ViệtNam đã tạo được một số giống lúa lai kháng bạc lá cho sản xuất vụ mùaở phía Bắc. Thành công nổi bật nhất là giống Bác ưu 903 – KBL. Nghề trồng lúa ở khu vực miền Bắc, có lẽ không ai không biếtđến bộ giống lúa lai hệ Bác ưu: Bác ưu 64, Bác ưu 903, Bác ưu 253... Đây làbộ giống lúa lai cảm quang (chỉ trồng vụ mùa) có nguồn gốc Trung Quốc,mà ngay từ khi xuất hiện lập tức có chỗ đứng vững chắc vào vụ lúa mùa ởmiền Bắc, trở thành giống lúa lai chủ lực. Ưu điểm của Bác ưu là chịu úngcực tốt, dân gọi “lúa ngoi” vì có năm lúa cấy xong bị úng ngập nhiều ngàyliền, các giống khác chết hết chỉ có Bác ưu là ngoi lên, sinh trưởng phát triểnbình thường. Gạo của Bác ưu khá ngon và dễ sản xuất giống F1; dòng mẹ(BoA) lại dễ duy trì. Nhiều HTXNN của Nam Định trước đây đủ sức tự sảnxuất được giống lúa lai hệ Bác ưu, trở thành “cái nôi” đầu tiên của cả nướclàm lúa lai F1. Nhưng cũng giống như nhiều giống khác, đỉnh cao trong sản xuất, từnăng suất, diện tích của Bác ưu kéo dài chỉ 5-7 năm. Về sau, Bác ưu bịnhiễm bệnh bạc lá rất nặng, loại bệnh nguy hiểm nhất trong sản xuất lúamùa. Sau này, diện tích lúa lai vụ mùa chững lại, một phần do giống Bác ưunhiễm nặng bạc lá nhất là vùng ruộng trũng và ven biển; nặng đến mức, toànbộ lá lúa bạc trắng cảm giác chỉ xòe que diêm đủ đốt cháy cánh đồng.Những người làm khoa học tiếc nuối một giống rất tốt đã bị thoái hóa khikhông còn đủ sức chống chịu các nòi vi khuẩn gây bạc lá phát sinh gây hại.Làm thế nào cứu Bác ưu khỏi bệnh hại tàn phá? Có một đơn vị thành công,đó là Cty CP giống cây trồng miền Nam, với sản phẩm mới: Giống Bác ưu903KBL (kháng bạc lá). Trong ngành giống, Cty CP Giống cây trồng miền Nam (SSC) là đơnvị rất mạnh trong nghiên cứu chọn giống. Xét về nhu cầu, nếu tạo ra đượcmột loại Bác ưu kháng được bạc lá thì sản xuất sẽ tiếp nhận. Và SSC đã cóhướng đi đúng. Ông Dương Thành Tài, Phó Tổng giám đốc SSC, ngườiđứng đầu trong nhóm nghiên cứu tạo ra Bác ưu 903KBL, nói: Chúng tôichọn phương pháp hồi giao truyền thống để chuyển gen kháng bệnh bạc láXa 21 vào Bác ưu 903, thành công đến ngoài mong đợi. Kết quả Bác ưu903KBL gần như giữ nguyên đặc tính di truyền của Bác ưu 903 đồng thờikháng bạc lá rất tốt. Bác ưu 903KBL đã chính thức được Bộ NN-PTNT côngnhận giống mới; các địa phương hồ hởi đón nhận khi ngoài sản xuất mỗi vụđạt gần vài vạn ha và đang trên đà tăng nhanh diện tích. Nói về bệnh bạc lá (Xanthomonas oryzae), một loại bệnh hại chínhtrên lúa mùa của miền Bắc nhiều chục năm qua. Bệnh nguy hiểm, dai dẳngbởi rất nhiều nòi vi khuẩn gây bệnh với độc tính khác nhau phân bố theolãnh thổ và thời gian; loại vi khuẩn này lại có khả năng đột biến rất cao dễdàng tiến hóa phá vỡ tính kháng của ký chủ. Theo các nhà khoa học, cho đếnnay thế giới đã phát hiện 24 gen kháng bệnh bạc lá, ký hiệu từ Xa1 – Xa24,trong đó đáng chú ý là gen Xa21. Sở dĩ Xa21 được nghiên cứu nhiều vì cótính kháng rất mạnh với một phổ nòi Xanthomonas oryzae rất rộng. GenXa21 đã được con người chuyển từ lúa hoang Oryza longistaminata vào mộtsố giống lúa phổ biến trong sản xuất, cho thấy kháng được rất nhiều nòi vikhuẩn gây bệnh. Nhóm nghiên cứu của SSC đã chọn phương pháp hồi giao kết hợpthanh lọc bệnh nhân tạo để chuyển gen Xa21 vào dòng bố Quế 99, từ đó (kếthợp dòng bất dục BoA) tạo ra Bác ưu 903KBL, cách làm tuy chậm (phải hồigiao nhiều đời) nhưng rất hữu hiệu. Bác ưu 903KBL được đánh giá có đặcđiểm nông học như thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, các yếu tố cấuthành năng suất tương tự Bác ưu 903 thường (Trung Quốc) nhưng tínhkháng bạc lá hơn hẳn. Từ vụ mùa 2006, khảo nghiệm tại HTX Bình Mỹ -Bình Lục – Hà Nam, cho thấy các đặc điểm nông học của Bác ưu 903KBLkhông sai khác so với đối chứng Bác ưu 903 nhưng khi có áp lực của bệnhbạc lá thì Bác ưu 903KBL thể hiện rất rõ tính kháng bệnh (ít nhiễm – cấp 1),trong khi giống đối chứng nhiễm cấp 3-5 làm tỷ lệ lép khá cao 13-15%. Tương tự vụ mùa 2007, 2008 khảo nghiệm và sản xuất thử ở nhiềunơi tại Nam Định, Hà Nam, Hải Dương, Hải Phòng đều cho thấy tính khángbạc lá rất mạnh của Bác ưu 903KBL. Vụ mùa 2008, bệnh bạc lá hại nặngcác trà lúa của huyện ven biển Kiến Thụy – Hải Phòng. Nhiều giống lúa laibị bạc lá cấp 5-6, có ruộng chỉ cho năng suất 50kg/sào. Ngạc nhiên vụ sảnxuất đó, Bác ưu 903KBL sản xuất thử tại đây bộ lá vẫn xanh tốt, tỷ lệ hạtchắc cao, năng suất trội hẳn so các giống nhiễm. Ở huyện Tiên Du – BắcNinh, vụ đó bệnh bạc lá cũng xuất hiện vào giai đoạn trỗ chín với cấp bệnh5-7 trên các giống Bác ưu 903, Bác ưu 253, Hoa ưu 108, Nhị ưu 838, B-TE1và giống lúa thường Xi23. Những ruộng có bộ lá xanh đẹp là Bác ưu 903KBL. Còn ở huyện Ninh Giang – Hải Dương, Bác ưu 903 KBL cho năngsuất 61-64 tạ/ha, cao hơn Xi23 khoảng 11 tạ/ha. ...