Bài giảng Bài 1: Đại cương về dược động học

Bài giảng Bài 1: Đại cương về dược động học với mục tiêu giúp sinh viên có khả năng phân tích được quá trình hấp thu và phân phối thuốc trong cơ thể; nêu được ý nghĩa của các thông số dược động học của quá trình hấp thu và phân phối thuốc; nêu được ý nghĩa của việc gắn thuốc vào protein huyết tương;…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bài 1: Đại cương về dược động học dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa) Bµi 1: ®¹i c¬ng vÒ dîc ®éng häcMôc tiªu häc tËp: Sau khi häc xong bµi nµy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: 1. Ph©n tÝch ®îc qu¸ tr×nh hÊp thu vµ ph©n phèi thuèc trong c¬ thÓ. 2. Nªu ®îc ý nghÜa cña c¸c th«ng sè dîc ®éng häc cña c¸c qu¸ tr×nh hÊp thu vµ ph©n phèi thuèc. 3. Nªu ®îc ý nghÜa cña viÖc g¾n thuèc vµo protein huyÕt t¬ng. 4. Tr×nh bµy ®îc nh÷ng qu¸ tr×nh vµ ý nghÜa cña sù chuyÓn hãa thuèc trong c¬ thÓ. 5. KÓ ra ®îc ý nghÜa th«ng sè dîc ®éng häc vÒ hÖ sè thanh th¶i, t/2 vµ c¸c ®êng th¶i trõ thuèc khái c¬ thÓ.Dîc ®éng häc (Pharmacokinetics) nghiªn cøu c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn vËn cña thuèc tõ lóc ®îchÊp thu vµo c¬ thÓ cho ®Õn khi bÞ th¶i trõ hoµn toµn (H 1). C¸c qu¸ tr×nh ®ã lµ:- Sù hÊp thu (Absorption)- Sù ph©n phèi (Distribution)- Sù chuyÓn hãa (Metabo lism)- Sù th¶i trõ (Excretion) M¸u M« Thuèc - protein Dù tr÷ HÊp thu  (uèng, b«i...) Protein + Thuèc thuèc(T) T T - Rec T¸c dông t/m ChuyÓn hãa M ChÊt chuyÓn hãa (M) Th¶i trõ H×nh 1.1. Sù chuyÓn vËn cña thuèc trong c¬ thÓ§Ó thùc hiÖn ®îc nh÷ng qu¸ tr×nh nµy, thuèc ph¶i vît qua c¸c mµng tÕ bµo. V× thÕ tríc khinghiªn cøu 4 qu¸ tr×nh nµy, cÇn nh¾c l¹i c¸c c¬ chÕ vËn chuyÓn thuèc qua mµng sinh häc vµ c¸c®Æc tÝnh lý hãa cña thuèc vµ mµng sinh häc cã ¶nh hëng ®Õn c¸c qu¸ tr×nh vËn chuyÓn ®ã. dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa)1. C¸c c¸ch vËn chuyÓn thuèc qua mµng sinh häc1.1. §Æc tÝnh lý hãa cña thuèc- Thuèc lµ c¸c ph©n tö thêng cã träng lîng ph©n tö P M  600. Chóng ®Òu lµ c¸c acid hoÆc c¸cbase yÕu.- KÝch thíc ph©n tö cña thuèc cã thÓ thay ®æi tõ rÊt nhá (P M = 7 nh ion lithi) cho tíi rÊt lín(nh alteplase- tPA- lµ protein cã P M = 59.050). Tuy nhiªn, ®a sè cã P M tõ 100- 1000. §Ó g¾nkhÝt vµo 1 lo¹i receptor, ph©n tö thuèc cÇn ®¹t ®îc mét kÝch cì duy nhÊt ®ñ víi kÝch thíc cñareceptor ®Æc hiÖu ®Ó thuèc kh«ng g¾n ®îc vµo c¸c receptor kh¸c (mang tÝnh chän läc). KinhnghiÖm cho thÊy P M nhá nhÊt ph¶i ®¹t kho¶ng 100 vµ kh«ng qu¸ 1000, v× lín qu¸ th× kh«ng qua®îc c¸c mµng sinh häc ®Ó tíi n¬i t¸c dông.Mét sè thuèc lµ acid yÕu: lµ ph©n tö trung tÝnh cã thÓ ph©n ly thuËn nghÞch thµnh mét anion (®iÖntÝch (-)) vµ mét proton (H +). C8H7O2COOH  C8H7O2COO- + H+ Aspirin trung tÝnh Aspirin anion ProtonMét sè thuèc lµ base yÕu : lµ mét ph©n tö trung tÝnh cã thÓ t¹o thµnh mét cation (®iÖn tÝch (+))b»ng c¸ch kÕt hîp víi 1 proton: C12H11ClN3NH3+  C12H11ClN3NH2 + H+ Pyrimethamin cation Pyrimethamin Proton trung tÝnh- C¸c ph©n tö thuèc ®îc s¶n xuÊt díi c¸c d¹ng bµo chÕ kh¸c nhau ®Ó: Tan ®îc trong níc (dÞch tiªu hãa, dÞch khe), do ®ã dÔ ®îc hÊp thu. Tan ®îc trong mì ®Ó thÊm qua ®îc mµng tÕ bµo g©y ra ®îc t¸c dông dîc lý v× mµng tÕ bµo chøa nhiÒu phospholipid .V× vËy ®Ó ®îc hÊp thu vµo tÕ bµo thuËn lîi nhÊt, thuèc cÇn cã mét tû lÖ tan trong níc/ tan trongmì thÝch hîp.- C¸c ph©n tö thuèc cßn ®îc ®Æc trng bëi h»ng sè ph©n ly pKapKa ®îc suy ra tõ ph¬ng tr×nh Hend erson- HasselbACh: d¹ng ion hãa pH = pKa + log d¹ng kh«ng ion hãaCho 1 acid: nång ®é ph©n tö pKa = pH + log nång ®é ion dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa)Cho 1 base: nång ®é ion pKa = pH + log nång ®é ph©n töK lµ h»ng sè ph©n ly cña 1 acid; pKa = - logKapKa dïng cho c¶ acid vµ base. pKa +pKb=14Mét acid h÷u c¬ cã pKa thÊp lµ 1 acid m¹nh vµ ngîc l¹i. Mét base cã pKa thÊp lµ 1 base yÕu, vµngîc l¹i.Nãi mét c¸ch kh¸c, khi mét thuèc cã h»ng sè pKa b»ng víi pH cña m«i trêng th× 50% thu ...